Compliance w kontekście leczenia grzybicy paznokci

Dlaczego leczenie grzybicy paznokci trwa tak długo i dlaczego warto stosować się do zaleconego sposobu leczenia? Poniżej istotne informacje, które warto przekazać pacjentowi borykającemu się z tą dolegliwością.

Grzybica paznokci – nawracający problem

Grzybica paznokci jest problemem uciążliwym, wstydliwym i często nawracającym. Schorzenie to dotyczy od 2 do 26% populacji ogólnej, a w grupie osób pomiędzy 40. a 60. r.ż. – 15-20% lub więcej. Problem ten równie często występuje u kobiet jak i u mężczyzn.

Grzybica paznokci w ok. 80% przypadków dotyczy paznokci stóp. Zwykle zakażenia grzybicze obejmują pierwszy i piąty palec stopy. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że do tych palców najszczelniej przylegają buty. Ponad 99% grzybic paznokci wywołana jest przez dermatofity, z których najczęstszym patogenem jest Trichophyton rubrum.

Kliniczne objawy grzybicy paznokci

• rogowacenie podpaznokciowe,
• onycholiza (oddzielenie płytki od łożyska),
• chromonycha (żółte zabarwienie paznokci),
• onychodystrofia (np. paznokcie łyżeczkowate, bruzdy, rozdwajanie, paznokcie krogulcze, nadmierne pogrubienie lub ścieńczenie).

Pięć postaci klinicznych grzybicy paznokci

1. dystalna i boczna onychomikoza podpaznokciowa,
2. proksymalna onychomikoza podpaznokciowa,
3. powierzchowna biała onychomikoza,
4. onychomikoza wewnątrzpaznokciowa,
5. całkowicie dystroficzna onychomikoza.

Większość zakażeń grzybiczych paznokci zaczyna się jako grzybica stóp, a z czasem zmiany rozprzestrzeniają się doprowadzając do zajęcia paznokci. Do czynników predysponujących zalicza się: zaburzenia krążenia, neuropatie, zaburzenia odporności i cukrzycę.

Leczenie – długotrwały proces

Leczenie grzybicy paznokci jest procesem długotrwałym, co wynika z faktu, że paznokcie rosną wolno, a w procesie leczenia musimy uzyskać odrost zdrowej płytki paznokciowej. Tempo wzrostu paznokci to średnio 1 mm tygodniowo. Generalnie szybciej rosną paznokcie u rąk – 0,07 mm na dobę. Najszybciej rośnie paznokieć palca środkowego, najwolniej kciuka. Paznokcie stóp rosną średnio 0,02 mm na dobę. Najwolniej rośnie paznokieć palucha, najkrócej natomiast paznokieć palca piątego.

Na całkowity odrost paznokcia ręki potrzeba 6 miesięcy, natomiast w przypadku paznokcia stopy – 9 miesięcy. Paznokcie wolniej rosną zimą niż latem. Wśród czynników wpływających negatywnie na tempo wzrostu paznokci wymienia się: częsty kontakt z detergentami, chemikaliami, mało zbilansowana dietę, niewłaściwą pielęgnację (zbyt częste inwazyjne zabiegi), grzybicę i stany zapalne.

W leczeniu grzybicy paznokci w zależności od nasilenia zmian chorobowych wykorzystuje się leki miejscowe oraz doustne. Na polskim rynku dostępnych jest szereg preparatów skutecznie zwalczających zakażenia grzybicze. Przed podjęciem decyzji o sposobie leczenia należy uwzględnić: wiek pacjenta, ciążę, karmienie piersią, czynność metaboliczną wątroby, czynność nerek, zaburzenia immunologiczne i hematologiczne, alkoholizm i inne choroby współwystępujące oraz stosowane przez pacjenta leki. Ponadto zaleca się wykonanie badania mikologicznego zmienionych paznokci. W przypadku zajęcia pojedynczych płytek i krótkiego wywiadu chorobowego może być wystarczające leczenie miejscowe.

Tak więc leczenie należy rozpocząć, gdy tylko zauważymy pierwsze zmiany w wyglądzie paznokci, bo wtedy zwykle wystarczy smarować je specjalnym lakierem. W przypadku zajęcia licznych płytek paznokciowych i długiego wywiadu chorobowego często konieczne jest leczenie skojarzone (terapia miejscowa + ogólna).

Cel: całkowity odrost zdrowej płytki

Należy podkreślić, że w przypadku leczenia grzybicy paznokci należy uzbroić się w cierpliwość. Paznokcie rosną wolno, więc proces leczenia też jest długi – liczy się go w miesiącach, nawet gdy zmiany zajmują koniec wolny płytki paznokciowej. W trakcie leczenia obserwuje się stopniowy odrost zdrowej płytki, a zmiany chorobowe zajmują coraz mniejszą część płytki paznokciowej. Proces leczenia powinien doprowadzić do uzyskania całkowitego odrostu zdrowej płytki.

Jeżeli paznokcie nie zostaną doleczone z czasem zmiany ponownie przeniosą się na wyleczoną już część paznokcia.

Pierwsze objawy leczenia występują po paru tygodniach leczenia. Jest to oczywiście zależne od dodatkowych czynników – np. jeżeli u pacjenta występują choroby przewlekle (np. cukrzyca) proces ten może się jeszcze opóźnić.

Zapobieganie nawrotom

W celu zapobiegania nawrotom nie należy zapominać o dezynfekcji obuwia i skarpet, która można przeprowadzić przy użyciu 10% roztworu formaliny. Zaleca się przeprowadzenie dezynfekcji po zakończeniu leczenia i ponownie po 2 tygodniach. Należy utrzymywać suche środowisko w butach, nosić obuwie i skarpetki z naturalnych i oddychających materiałów.

***

Przeczytaj także:

Rusza cykl debat Naukowej Fundacji Polpharmy na temat compliance

Compliance w aptece