Opieka farmaceutyczna
Zalecenia dietetyczne w dolegliwościach dolnego odcinka przewodu pokarmowego
9 minut
dr Joanna Bajerska
adiunkt w zakładzie dietetyki Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, specjalista dietetyk z zakresu żywienia człowieka
Zaparcia to utrudnione, wymagające wysiłku oddawanie zbitego, twardego stolca oraz oddawanie stolca w odstępach dłuższych niż 3 dni przez okres co najmniej 2 tygodni. Zaparcia nawykowe są powszechną jednostką chorobową krajów uprzemysłowionych, zwłaszcza mieszkańców miast. Szacuje się, że występują nawet u 30% populacji ogólnej, zwłaszcza wśród kobiet i osób starszych. Czynnikiem sprzyjającym powstawaniu zaparć są również niektóre przyjmowane leki (środki alkalizujące zawierające aluminium, stosowane w niestrawności, chorobie refluksowej, leki spazmolityczne stosowane w napadach kolki nerkowej i żółciowej, leki przeciwdepresyjne, leki uspokajające, preparaty żelaza i leki zawierające żelazo, leki przeciwpadaczkowe, leki hipotensyjne – np. blokery kanału wapniowego oraz leki moczopędne). Ze względu na mechanizm, zaparcia możemy podzielić na postać atoniczną, gdzie na wskutek siedzącego trybu pracy, częstego ignorowania parcia na stolec czy przebytych chorób dochodzi do osłabienia mięśniówki jelit. Wyróżniamy również zaparcia spastyczne, które są wynikiem nadreaktywności jelit, jak np. w zespole jelita drażliwego (IBS). W tym wypadku mięśniówka jelit jest ciągle obkurczona i nie reaguje prawidłowo na bodźce. Obie postacie zaparć wymagają innego podejścia terapeutycznego. W przypadku postaci atonicznej zaparć nawykowych istotną poprawę albo normalizację wypróżnień można osiągnąć dzięki stosowaniu odpowiedniej diety, zwiększeniu podaży płynów, regularnej aktywności fizycznej pobudzającej motorykę jelit. Dieta powinna być oparta na produktach zawierających dużą ilość błonnika pokarmowego – jest to tzw. dieta bogatoresztkowa. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ustaliła dzienne zalecane spożycie błonnika na poziomie 27-40 g/dobę, a w powiązaniu z dobową podażą energii ustalono spożycie błonnika na poziomie 14 g/1000 kcal pożywienia. W przypadku zaparć podaż błonnika pokarmowego należy zwiększyć nawet do 50-70 g dziennie. Jednak większe ilości produktów bogatych w błonnik należy stopniowo wprowadzać do racji pokarmowej, co adaptuje przewód pokarmowy do diety bogatoresztkowej.