Wielokierunkowe działanie Fenspiridi hydrochloridum

autorka: lek. med. Magdalena Wołoszko
pediatra

Powszechnie występujące w sezonie jesienno-zimowym zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych w przeważającej większości – zarówno u dzieci jak i u dorosłych – mają etiologię wirusową. Wirusy te wywołują ostre zapalenie dróg oddechowych zwane potocznie przeziębieniem. Zapalenie oskrzeli, jak i zapalenie płuc, również często mają etiologię wirusową. Typowymi objawami, z jakimi zgłasza się chory po poradę do farmaceuty lub lekarza, są: stan podgorączkowy, nasilony katar, uczucie blokady nosa, chrypka, ból gardła, kaszel, ogólne rozbicie i złe samopoczucie.

W leczeniu objawowym zakażeń dróg oddechowych o łagodnym przebiegu, zwłaszcza w początkowym ich stadium, warto sięgnąć po leki łagodzące podstawowe symptomy choroby, czyli po leki objawowe. Zdecydowana większość tych leków dostępna jest obecnie bez recepty, czyli OTC. Jednak pacjent lub jego opiekun może poczuć się zagubiony wśród licznych preparatów dostępnych na rynku, będzie więc oczekiwał fachowej porady ze strony farmaceuty. Jeżeli po objawach opisywanych przez pacjenta lub jego opiekuna (rodzica) zorientujemy się, że mamy do czynienia z infekcją dróg oddechowych w początkowym jej stadium, z dużym prawdopodobieństwem możemy podejrzewać, że jest ona spowodowana zakażeniem wirusowym. Wśród wielu leków bez recepty od niedawna dysponujemy również preparatami zawierającymi substancję czynną Fenspiridi hydrochloridum. Jest to lek szczególnie warty uwagi w aspekcie trendu ogólnoświatowego ograniczającego stosowanie antybiotyków w zakażeniach dróg oddechowych ze względu na narastającą szybko lekooporność mikroorganizmów. Do niedawna preparaty zawierające fenspiryd były dostępne dla pacjenta wyłącznie na receptę lekarską. Warto więc zapoznać się z działaniem tego leku, wskazaniami do jego stosowania oraz ograniczeniami wiekowymi podania tej substancji u dzieci.

Fenspiridi hydrochloridum jest antagonistą receptorów histaminowych H1, czyli blokując te receptory, odwraca działanie histaminy. Lek wykazuje również działanie spazmolityczne typu papawerynowego na mięśniówkę oskrzeli, przez co działa rozszerzająco na dolne drogi oddechowe. Między innymi działa przeciwzapalnie poprzez zmniejszanie wytwarzania mediatorów procesów zapalnych w drogach oddechowych (cytokin, TNF-alfa, pochodnych kwasu arachidonowego, wolnych rodników). Według charakterystyki produktu leczniczego, czyli bardzo ważnego dla lekarza i farmaceuty dokumentu, wskazaniem do stosowania Fenspiridi hydrochloridum jest leczenie objawowe (kaszel i odkrztuszanie) w przebiegu chorób zapalnych oskrzeli i płuc. Wpływa on zatem łagodząco na objawy zapalenia dróg oddechowych, takie jak obrzęk śluzówek i ich przekrwienie, wspomaga hamowanie nadmiernego wydzielania śluzu i pomaga rozkurczyć ścianę oskrzeli. Dzięki temu wykazuje działanie łagodzące kaszel towarzyszący infekcji. Stosowany jest zarówno w leczeniu dorosłych jak i dzieci. Warto zaznaczyć, że według charakterystyki produktu leczniczego fenspiryd dopuszczony jest do stosowania u dzieci powyżej 2. r.ż. Dla tej grupy wiekowej dostępny jest bez recepty w formie płynnej (syrop, krople), dorośli mogą zażywać ten preparat w formie tabletek, jednak ta forma leku nadal może być wydawana wyłącznie na receptę. Przy polecaniu preparatów fenspirydu warto wiedzieć, że możemy go stosować w leczeniu wspomagającym przy objawach zakażenia dróg oddechowych u dziecka, takich jak kaszel towarzyszący zapaleniu oskrzeli oraz w późniejszej jego fazie, jako lek pomocniczy, kiedy dojdzie do zapalenia płuc. Oczywiście bardzo ważna wydaje się być uwaga, iż zastosowanie substancji Fenspiridi hydrochloridum nie może opóźniać zastosowania antybiotykoterapii w uzasadnionych do tego przypadkach. Przez lekarzy praktyków lek ten bywa również stosowany, jako dodatkowy podczas stosowania antybiotykoterapii, szczególnie w przypadkach nasilonego, męczącego, uciążliwego dla pacjenta kaszlu z odkrztuszaniem, który znacząco obniża jakość jego życia. Zadanie rodzicowi kilku pytań dotyczących przebiegu infekcji pozwoli nam na łatwe uniknięcie przeoczenia sytuacji, kiedy już wskazana jest antybiotykoterapia odpowiednio dobrana przez lekarza.

W sytuacji, w której objawom infekcji dróg oddechowych przez pierwsze 1-2 dni towarzyszy gorączka powyżej 38,5 stopni Celsjusza preparat fenspirydu można bezpiecznie łączyć z powszechnie stosowanymi lekami przeciwgorączkowymi, takimi jak paracetamol czy ibuprofen. W wieku dziecięcym nie stosujemy preparatów kwasu acetylosalicylowego jako leku przeciwgorączkowego.

Substancja Fenspiridi hydrochloridum wydalana jest z organizmu głównie przez nerki, dlatego warto równocześnie z podawaniem leku zalecić rodzicom obfite pojenie dziecka. Najlepszym napojem dla dziecka jest woda. Dla bezpieczeństwa własnego i pacjenta warto znać również działania niepożądane leku, a zwłaszcza jego wpływ na zwiększenie częstości pracy serca, co może mieć znaczenie u dzieci z wrodzonymi wadami serca (takie pytanie również warto zadać rodzicowi, który przychodzi po poradę do farmaceuty).

Dawkowanie fenspirydu opiera się ściśle na zaleceniach producenta, ale warto zwrócić uwagę na aspekt konieczności stosowania odpowiedniej objętości leku w przeliczeniu na kilogram masy ciała, która wynosi 2 ml/kg (4 mg/kg) bowiem syrop zawiera w 1 ml 2 mg leku. Jeśli więc przykładowo weźmiemy dziecko 3-letnie, ważące ok. 18 kg, wówczas dawką adekwatną będzie 36 ml na dobę w 2 lub 3 dawkach podzielonych (2 x 18 ml lub 3 x 12 ml). Ze względu na specyfikę młodego wieku pacjentów, którym będziemy zalecać te preparaty (dzieci) warto wziąć pod uwagę kwestię smaku, wygodę podania oraz przystępność cenową.

Podsumowując należy zaznaczyć, iż Fenspiridi hydrochloridum to lek obecny na rynku od długiego czasu, skuteczny, bezpieczny u dzieci bez chorób serca powyżej 2. r.ż. w łagodzeniu objawów zapalenia oskrzeli i płuc, działający wspomagająco przeciwzapalnie i rozkurczowo na ścianę oskrzeli. Z praktycznego punktu widzenia wydaje się, że lek ten może być zastosowany pomocniczo w leczeniu infekcji dróg oddechowych o etiologii wirusowej, kiedy nie ma jeszcze wskazań do zastosowania antybiotykoterapii oraz w okresie późniejszym, jako lek wspomagający leczenie zasadnicze.