Skrót informacji
Uchyłek to zazwyczaj niewielkie, workowate uwypuklenie ściany jelita grubego (okrężnicy) na zewnątrz narządu. W najpopularniejszym podziale klinicznym wyróżnia się bezobjawową uchyłkowatość jelita grubego (zwykle rozpoznaną przypadkowo w trakcie diagnostyki z innych przyczyn i niedającą dolegliwości) oraz objawową niepowikłaną chorobę uchyłkową (której mogą towarzyszyć wzdęcia, ból brzucha oraz zmiana rytmu wypróżnień), zapalenie uchyłków i jego powikłania ostre, takie jak ropień, krwawienie i perforacja lub przewlekłe zwężenie okrężnicy i przetoki[2].
Uchyłkowatość jelita grubego zalicza się do najczęstszych patologii przewodu pokarmowego w krajach rozwiniętych. Natomiast schorzenie to rzadko spotyka się na obszarach wiejskich Afryki i Azji[3]. Uchyłkowatość jelita grubego w krajach rozwiniętych stwierdza się u co trzeciego pacjenta po 60. roku życia i u ponad połowy pacjentów po 70. roku życia[3].
Etiologia uchyłkowatości wciąż nie jest dobrze poznana. Do czynników ryzyka rozwoju uchyłków zalicza się czynniki genetyczne, starszy wiek (wraz z upływem lat dochodzi do osłabienia błony mięśniowej jelita grubego), dietę ubogoresztkową (z małą podażą produktów zawierających błonnik pokarmowy, szczególnie frakcji rozpuszczalnej) oraz choroby tkanki łącznej[1].
Dieta bogata w błonnik pokarmowy warunkuje bowiem szybki pasaż jelitowy oraz niższe ciśnienie wewnątrzokrężnicze, co zapobiega powstawaniu uchyłków. Do innych czynników środowiskowych branych pod uwagę w etiologii uchyłkowatości należy także nadmierne spożycie czerwonego mięsa i jego przetworów, nadmierne spożycie alkoholu, palenie tytoniu, a także siedzący tryb życia, otyłość i niski status socjoekonomiczny[1]. Obecnie wielu autorów podkreśla, że u podłoża patogenezy choroby uchyłkowej leży również zaburzenie mikrobioty jelitowej (dysbioza jelitowa), współwystępowanie takich chorób jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i chroniczne przyjmowanie niektórych leków[4].
Wybór terapii jest uzależniony od nasilenia objawów. W przypadku bezobjawowej uchyłkowatości leczenie farmakologiczne nie jest wymagane. Natomiast w celu zapobiegania progresji choroby zaleca się modyfikację stylu życia, tj. regularny wysiłek fizyczny, w przypadku występowania nadwagi lub otyłości redukcję masy ciała, ograniczenie spożycia czerwonego mięsa, zaprzestanie palenia tytoniu, spożywania alkoholu oraz dietę zawierającą błonnik pokarmowy, szczególnie frakcji rozpuszczalnej. Tę frakcję błonnika znajdziemy w warzywach i owocach, np. jabłkach, pomarańczach, burakach, ziarnach babki płesznik (psyllium) czy siemieniu lnianym. Znaczne ilości błonnika rozpuszczalnego w wodzie znajdują się również w niektórych ziarnach zbóż np. owsa czy jęczmienia (płatki owsiane, kasza jęczmienna). Zalecana podaż błonnika pokarmowego w diecie wynosi 14 g w przeliczeniu na 1000 kcal, co oznacza, że podaż błonnika pokarmowego w diecie o podaży 2000 kcal powinna wynosić 28 g[5].
Z kolei terapia niepowikłanej choroby uchyłkowej jelita grubego ma na celu zniesienie objawów, poprawę jakości życia pacjenta oraz zapobieganie powikłaniom, głównie ostremu zapaleniu uchyłków. Poza standardowymi, farmakologicznymi metodami leczenia tego schorzenia, rekomendowane w zmniejszeniu dolegliwości są dwa szczepy probiotyków Lactobacillus casei DG (lub Lactobacillus paracasei CNCM I-1572), Lactobacillus paracasei B21060[5]. Ponadto w leczeniu łagodnych i umiarkowanych postaci tej choroby zalecane są modyfikacje dietetyczne (suplementacja błonnika rozpuszczalnego i dieta łatwostrawna)[1].
Pamiętać należy, że zwiększając podaż błonnika pokarmowego w diecie należy również zadbać o odpowiednią podaż płynów. Dodatkowo w leczeniu łagodnych i umiarkowanych postaci tej choroby zaleca się ograniczanie spożycia mięsa czerwonego i alkoholu, redukcję masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej i zaprzestanie palenia tytoniu[1].
W przypadku niepowikłanego zapalenia uchyłków o charakterze łagodnym i umiarkowanym zalecana jest dieta lekkostrawna (ubogoresztkowa) lub płynna oraz odpowiednie nawodnienie. Dieta stanowi dodatek do leczenia zasadniczego[1]. Chory powinien ograniczyć wysiłek fizyczny. W tym wypadku zalecany jest odpoczynek i tryb łóżkowo-fotelowy. Komponując dietę lekkostrawną, należy stosować warzywa i owoce gotowane, rozdrobnione, bez skórki i pestek, najlepiej w postaci przecierów lub soków. Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, duszenia bez tłuszczu, pieczenia w folii lub w pergaminie.
Z diety należy wyeliminować tłuszcze, zwłaszcza zwierzęce oraz tłuste mięsa, wędliny, podroby, tłuste sery żółte i topione. Zalecane są chude gatunki mięs i ryb. Z uwagi na ograniczenie podaży błonnika w diecie stosuje się wyłącznie pieczywo pszenne (chleb, bułki, sucharki, wafle), drobne kasze i ryż (płatki ryżowe, kasza manna, kaszka kukurydziana), drobne makarony.
Dieta lekkostrawna płynna ma na celu dostarczenie pacjentowi odpowiedniej ilości obojętnych płynów, w postaci niegazowanej wody mineralnej, naparu rumianku, słabej herbaty. W skład diety płynnej może wchodzić również odtłuszczony rosół, zaleca się również podawanie płynnej pozostałości po odcedzeniu kaszy lub ryżu. W miarę poprawy stanu zdrowia, chory przechodzi na dietę płynną wzmocnioną. Dietę tę przygotowuje się przez miksowanie, przetarcie i rozcieńczanie następujących produktów: kasze w formie kleików, biszkopty, bułka pszenna, jaja gotowane na miękko, jajecznica na parze, kurczak, indyk, chude ryby, chuda szynka, ugotowane ziemniaki, lekkostrawne warzywa i owoce. Do rozcieńczania można zastosować mleko i przetwory mleczne, w tym mleczne napoje fermentowane, soki owocowo-warzywne, kisiele w formie płynnej. Wszystkim serwowanym potrawom należy nadać konsystencję płynną[6]. Zapalenie uchyłków o ciężkim przebiegu wymaga leczenia w warunkach szpitalnych. W leczeniu wykorzystuje się dietę ścisłą lub płynną (w lżejszych przypadkach)[1]. Pamiętać należy, że każdy przypadek pacjenta powinien być rozpatrywany indywidualnie, dlatego zalecenia lekarza prowadzącego mogą się różnić od powyższych. Lekarz decyduje również o momencie rozpoczęcia rozszerzania diety łatwostrawnej, półpłynnej, płynnej lub ścisłej.
Zastosowanie dimetindenu w łagodzeniu ugryzień przez owady
Co ma upał do serca?