Meteopata w aptece

autorka: dr n. farm. Paulina Mączka
farmakolog

Meteopatię można krótko scharakteryzować jako nadwrażliwość organizmu na zmieniające się warunki pogodowe oraz przesilenia wynikające ze zmian pór roku. Według danych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej na zmiany atmosferyczne reaguje 50-70 proc. Polaków. Przy czym zmiany pogodowe są dotkliwiej odczuwalne przez kobiety. Bardziej wrażliwe na zmieniające się warunki pogodowe są również osoby z niskimi wartościami ciśnienia tętniczego, osoby w starszym wieku oraz dzieci.

Charakterystyczne objawy meteopatii to zaburzenia koncentracji, uczucie senności i zmęczenia, nerwowość. Bardzo często występują skoki ciśnienia tętniczego krwi. Nierzadko wznowieniu lub nasileniu ulegają dolegliwości związane głównie z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy. Duża część meteopatów na zmiany pogody reaguje bólem głowy, rozdrażnieniem czy stanem ogólnego rozbicia.

W czasie zmieniających się warunków atmosferycznych objawy pewnych chorób mogą ulec zaostrzeniu, co w dominujący sposób jest odczuwalne przez osoby zmagające się ze schorzeniami ortopedycznymi, chorobą wieńcową, alergią czy wrzodami.

Spośród dolegliwości, na które pogoda wywiera wpływ, należy wymienić:

• choroby reumatyczne – badania dotyczące wpływu warunków meteorologicznych na choroby reumatyczne wykazują wyraźnie zwiększenie dolegliwości bólowych oraz sztywności w obrębie stawów wraz ze zmianą temperatury, wilgotności oraz ciśnienia atmosferycznego,


• choroby związane z układem sercowo-naczyniowym – ból związany z chorobą niedokrwienną serca, tzw. ból wieńcowy, występuje najczęściej w czasie wysiłku; może być jednak prowokowany także zimnem (wyjście z ciepłego pomieszczenia na zewnątrz); ma to związek z obkurczaniem się naczyń krwionośnych w niskiej temperaturze,


• choroby alergiczne – w okresie od wiosny do jesieni (pylenie traw i drzew) nasilają się objawy alergiczne, tj. duszność, katar sienny, astma i odczyny alergiczne skóry,


• przy napływie zimnego powietrza obserwowane jest także częstsze występowanie nieżytów nosa, krtani i gardła – jest to efekt oziębienia ciała, które powoduje skurcz naczyń, pogarsza ukrwienie i saturację tkanek, a więc skutkuje spadkiem odporności,


• choć nie dotyczy to wszystkich chorych, najczęściej do występowania i zaostrzeń dolegliwości związanych z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy dochodzi jesienią i wiosną.

Osobom cierpiącym z powodu bólów kostno-stawowych powodowanych niżem bądź wzrastającą wilgotnością powietrza możemy polecić zażycie niesterydowego leku przeciwzapalnego^[2].

Kofeina z kolei odgrywa szczególną rolę w leczeniu bólu głowy – działa umiarkowanie pobudzająco na układ nerwowy, a połączona z innymi lekami wzmaga ich aktywność przeciwbólową.

Choremu, u którego zmiana jonizacji powietrza podczas burz przynosi niepokoje, huśtawkę nastrojów czy bóle głowy, możemy zaproponować wypicie herbaty z melisy, zażycie kropli walerianowych lub jakiegokolwiek innego łagodnego środka uspokajającego pochodzenia naturalnego.

Osobom, które źle reagują na zmiany pogody, zaleca się również ziele dziurawca, ze względu na zawartość substancji pozytywnie wpływających na nastrój. Wyciągi olejowe i alkoholowe zawierają hiperycynę – działają uspokajająco i przeciwdepresyjnie, ponadto mogą byś stosowane pomocniczo w stanach wyczerpania nerwowego^[3].

Żeń-szeń jest obecnie uznawany za ważny środek wspomagający zdolności przystosowawcze organizmu do zmiennych warunków, w tym także do sytuacji stresowych. Stosuje się go w leczeniu ogólnego osłabienia i rekonwalescencji. Pobudza on syntezę białek, przez co poprawia sprawność umysłową. Ginsenozyd Rg1 ma działanie pobudzające i niwelujące stan przemęczenia^[4].

W łagodzeniu stanów nerwowości może pomóc napar męczennicy cielistej ze względu na działanie uspokajające substancji czynnych zawartych w zielu: maltolu i pochodnych ß-karboliny^[5].

Wyciąg z kozłka lekarskiego, bogaty w sekswiterpeny (kwas welerenowy) i irydoidy (walepotriaty) zalecany jest w zaburzeniach neurowegetatywnych, gdyż wykazuje działanie sedatywne na ośrodkowy układ nerwowy^[6].

Prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego pomaga w zwalczaniu niekorzystnych nastrojów i zmęczenia. Wspomagająco na układ immunologiczny wpływają wyciągi z jeżówki purpurowej. Działanie immunostymulujące wynika z występowania pochodnych kwasu kawowego i glikoprotein – zwiększają one liczbę leukocytów i komórek śledziony, pobudzając siły obronne organizmu^[7].

Meteopatom zaleca się również modyfikację diety, która może być jednym z elementów wpływających na samopoczucie podczas dokuczliwych zmian pogodowych. Przyjmowane pokarmy powinny być lekkostrawne, bogate w witaminy i minerały.

Wśród posiłków spożywanych na co dzień nie powinno zabraknąć produktów będących źródłem magnezu (pełnoziarniste pieczywo i kasze, orzechy, potrawy zawierające rośliny strączkowe, pestki dyni, banany) oraz witamin z grupy B (mięso, ryby, ziemniaki, płatki, produkty zbożowe, kapusta, orzechy, banany). Magnez jest bowiem jonem neurotropowym o działaniu uspokajającym, wykazuje aktywność przeciwdepresyjną, zwiększa odporność organizmu na czynniki stresogenne, wpływa również na normalizację pracy serca^[1].

Z kolei witaminy z grupy B są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, dodatkowo pomagają w łagodzeniu objawów stresu i zmęczenia.

Jak nie pomylić meteopatii z objawami poważnej choroby?

Jako farmaceuci zwróćmy szczególną uwagę na pacjentów, którzy zgłaszają nam wymienione w tekście problemy zdrowotne. Rzetelnie przeprowadzony wywiad i udzielona porada mogą być kluczowe dla zdrowia pacjenta. Uczucie zmęczenia, ospałość i apatia w połączeniu z innymi symptomami mogą być bowiem związane z chorobami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą, niedoczynnością tarczycy czy osłabioną odpowiedzią immunologiczną. Warto więc zwrócić uwagę pacjenta, by nie bagatelizował dokuczających mu objawów, a w przypadku, gdy utrzymują się one ponad miesiąc, zalecić badania kontrolne i kontakt z lekarzem specjalistą.

Potencjalne pytania, które warto zadać w trakcie wywiadu z pacjentem:

• Czy przed zmianą pogody odczuwa Pan/i rozdrażnienie?


• Czy niektóre stany pogody powodują u Pan/i zniechęcenie i spadek nastroju?


• Czy uczucie zmęczenia i senności zdarza się Pani/u okresowo, czy jest raczej stanem przewlekłym?


• Czy przy deszczowej i chłodnej pogodzie odczuwa Pan/i bóle w stawach?


• Czy w okresach przesileń zdarzają się Pan/i: kołatania serca, uczucie słabości, duszności, ból brzucha, senność, drażliwość?