Leczenie grzybicy paznokci

Grzybica paznokci to zgodnie z definicją zakażenie narządu paznokciowego, które dotyczy oddzielnie lub łącznie macierzy, łożyska i/lub płytki paznokciowej. Szacuje się, że dolegliwość ta dotyczy od 2 do 26% populacji ogólnej, a w grupie osób pomiędzy 40. a 60. r.ż. – 15-20% lub więcej. Problem ten równie często występuje u kobiet jak i u mężczyzn.

1. Kogo dotyczy grzybica paznokci, u kogo występuję najczęściej i dlaczego?
Przyczyną grzybicy paznokci jest zakażenie grzybami chorobotwórczymi – dermatofitami, grzybami drożdżopodobnymi i grzybami pleśniowymi. Rozwijają się one najlepiej w wilgotnym, ciemnym, ciepłym środowisku, m.in. dlatego infekcje grzybicze dotyczą częściej paznokci stóp. Grzybica paznokci jest powszechnym i łatwo rozprzestrzeniającym się schorzeniem. Szacuje się, że problem ten dotyczy od 2 do 26% populacji ogólnej, a w grupie osób pomiędzy 40. a 60. r.ż. – 15-20% lub więcej. Problem ten równie często występuje u kobiet jak i u mężczyzn.^[1]
Na zachorowanie bardziej narażone są osoby cierpiące na cukrzycę, choroby naczyń obwodowych, zaburzenia układu odpornościowego (m.in. nowotwory, AIDS) oraz przyjmujące niektóre leki (antybiotyki, sterydy, chemioterapia). Ponadto grzybica paznokci częściej występuje w pewnych grupach zawodowych, takich jak górnicy, żołnierze, policjanci czy rolnicy, co ma związek z utrzymywaniem wilgotnego i nieprzewiewnego środowiska w obuwiu. Inną grupą są sportowcy, których stopy, po pierwsze – narażone są na urazy, po drugie – na kontakt z grzybami w szatniach i pod prysznicami, po trzecie – przebywają przez wiele godzin w wilgotnym i zakrytym obuwiu.

2. Jak leczymy grzybicę paznokci?
W leczeniu grzybicy paznokci, w zależności od nasilenia zmian chorobowych, wykorzystuje się leki miejscowe, doustne lub terapię skojarzoną (leki miejscowe + doustne). Na polskim rynku dostępnych jest szereg preparatów skutecznie zwalczających zakażenia grzybicze. Wśród preparatów stosowanych ogólnie dostępne są itrakonazol, terbinafina i flukonazol, ale ze względu na spektrum działania najczęściej stosowany jest itrakonazol. Wśród preparatów stosowanych miejscowo do dyspozycji mamy cyklopiroks i amorolfinę i tu największą popularnością cieszy sie cyklopiroks.

Przed podjęciem decyzji o sposobie leczenia należy uwzględnić szereg czynników, m.in. stopień zajęcia paznokci grzybicą – czy jest to cały paznokieć, jak bardzo zmieniona jest płytka paznokciowa, czy grzybica dotyczy jednego paznokcia, czy może wszystkich? Ważny jest też wiek pacjenta, choroby współistniejące, stosowane przez pacjenta inne leki, czynność metaboliczna wątroby, czynność nerek, zaburzenia immunologiczne i hematologiczne, alkoholizm, ciąża czy karmienie piersią.

Powyższe są kluczowe przy włączaniu terapii stosowanej ogólnie. Dermatolodzy przed podjęciem decyzji terapeutycznej często wykonują badania mikologiczne. Dzieje się tak szczególnie w przypadku rozległych zmian, długo trwającej choroby lub nieskuteczności poprzedniej terapii. Badania wykonuje się w celu rozpoznania rodzaju patogenu, z jakim mają do czynienia i aby dobrać najskuteczniejsze w danym przypadku leczenie. Badanie mykologiczne polega na hodowli pobranego materiału (fragmentu paznokcia). Gdy wiadomo już, jaki patogen został wyhodowany, poddaje się go testom mikrobiologicznym i biochemicznym, żeby sprawdzić jego lekooporność. Dzięki temu można zastosować najskuteczniejszą terapię. Grzyby rosną wolno, dlatego wynik może być znany dopiero po 2-3 tygodniach.

3. Kiedy zaproponować pacjentowi lek miejscowy, a kiedy definitywnie odesłać go do lekarza?
W przypadku zajęcia pojedynczych płytek i krótkiego wywiadu chorobowego może być wystarczające leczenie miejscowe. Tak więc leczenie należy rozpocząć, gdy tylko zauważymy pierwsze zmiany w wyglądzie paznokci, bo wtedy zwykle wystarczy nakładać lek przeciwgrzybiczy w lakierze. W przypadku rozległych, długo trwających zmian chorobowych, które nie ustępują po dotychczasowej terapii, należy odesłać pacjenta do lekarza.

4. Jakie preparaty dostępne są w statusie OTC?
Preparatami o potwierdzonej skuteczności klinicznej są produkty w statusie leku. Są to preparaty zawierające substancje przeciwgrzybicze. Skuteczność tych preparatów potwierdzona jest badaniami klinicznymi, czyli badaniami na pacjentach, a nie tylko in vitro w warunkach laboratoryjnych. Jednym z takich produktów jest cyklopiroks. Działa on grzybobójczo i grzybostatycznie na wiele gatunków grzybów chorobotwórczych. Cyklopiroks gromadzi się w dużym stężeniu we wnętrzu komórki grzyba i nieodwracalnie wiąże się z jego błoną i organellami wewnątrzkomórkowymi, zaburzając tym samym procesy przemiany materii i wzrostu komórek grzyba. Jej działanie grzybobójcze jest związane z hamowaniem napływu jonów wapnia i potasu do wnętrza komórek, a w związku z tym z hamowaniem aktywności niektórych enzymów. Dochodzi także do pozbawienia komórek niezbędnych substancji odżywczych, hamowania procesów enzymatycznych i oddechowych, co w konsekwencji prowadzi do śmierci komórek grzyba. Z uwagi na mechanizm działania cyklopiroksu lekooporność rozwija się rzadziej, dzięki czemu lek jest bardziej skuteczny. Badania pokazują, że skuteczność terapii wyłącznie cyklopiroksem w lakierze wynosi nawet 70%.^[2]

5. Co jest ważne przy wyborze leku miejscowego?
Przy wyborze leku miejscowego ważne jest, by lek miał możliwie jak najszersze spektrum działania grzybobójczego oraz działanie grzybostatyczne. Ważna jest też jego postać – leki w formie lakieru tworzą niezmywalną warstwę leku na paznokciu, dzięki czemu lek działa non stop (24 godziny). Istotne znaczenie ma też forma aplikacji preparatu – aplikacja leku za pomocą pędzelka jest bardzo wygodna i do tego precyzyjna, co pozwala na nałożenie odpowiedniej ilości produktu leczniczego. Terapia powinna trwać tak długo, jak długo rośnie paznokieć – aż do pełnego odrostu zdrowego paznokcia. Grzybica bowiem nie znika, a zrasta. W przypadku paznokci rąk może to być ok. 6 miesięcy, a w przypadku paznokci stóp nawet do 12 miesięcy.

6. Na czym polega pielęgnacja zajętego chorobą paznokcia?
W grzybicy paznokci, a także w grzybicy skóry należy przede wszystkim uważniej dbać o higienę. Należy często „wietrzyć” stopy, myć regularnie i dokładnie je osuszać. W przypadku zmian wczesnych i łagodnych, przy których płytka paznokciowa nie jest pogrubiała i zdeformowana, a jedyne przebarwiona, nie ma konieczności usuwania jej nadmiaru za pomocą pilniczka. Wystarczy skracać paznokcie cążkami lub nożyczkami. Należy jednak pamiętać o zdezynfekowaniu narzędzi, aby nie dopuścić do rozprzestrzeniania się grzybicy na inne paznokcie. Należy także zapewnić stopom suche środowisko, nosić bawełniane skarpety i przewiewne obuwie.

7. Czy istotna jest dezynfekcja obuwia i skarpet?
Tak, dezynfekcja obuwia i skarpet jest bardzo istotnym elementem w zapobieganiu nawrotom. Najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie w tym celu gotowych preparatów do dezynfekcji obuwia oraz wkładek przeciwgrzybiczych, które można zakupić w aptekach. Można także skorzystać z domowych sposobów: spirytus (przemyć nim buty i pozostawić w ciepłym miejscu do wyschnięcia), formalina (nasączoną watę włożyć do butów i pozostawić na 24 godziny), soda oczyszczona czy talk kosmetyczny (wsypać do buta i pozostawić na noc).

8. Na czym polega profilaktyka zakażeń grzybiczych paznokci?
W celu zapobiegania zakażeniom grzybiczym należy unikać uszkodzeń i skaleczeń, podczas samodzielnego wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych przy paznokciach. Należy unikać także nadmiernego ucisku na płytki paznokciowe (np. przy noszeniu zbyt ciasnych butów). Należy korzystać wyłącznie z własnych przyborów do pielęgnacji paznokci oraz z własnego ręcznika oraz dokładne osuszać przestrzenie międzypalcowe po myciu w celu ograniczenia wilgoci. W miejscach publicznych nie wolno chodzić boso, zwłaszcza na basenie i w hotelowych łazienkach. Obuwie powinno być wykonane z przewiewnych materiałów, a skarpety z oddychającej bawełny. W przypadku nadpotliwości należy zmieniać w ciągu dnia skarpety i buty. Nie należy używać butów i kapci noszonych wcześniej przez inne osoby. Należy obserwować paznokcie i reagować już w przypadku pierwszych, dyskretnych zmian.

--- R E K L A M A ---