Gurmar – niszczyciel cukru

 6 minut

autor: dr n. farm. Maciej Strzemski
aptekarz, miłośnik i popularyzator receptury aptecznej

Rodzaj Gymnema* należący do rodziny Apocynaceae (toinowate) obejmuje 52 gatunki roślin rosnących w południowych Indiach, południowych Chinach, tropikalnych rejonach Afryki, Malezji i na Sri Lance. W lecznictwie znalazły zastosowanie 4 gatunki: Gymnema montanum Hook.f., Gymnema yunnanense Tsiang, Gymnema inodorum (Lour.) Decne. oraz Gymnema sylvestre (Retz.) R.Br. ex Sm. Ten ostatni, stosowany w medycynie ajurwedyjskiej, nosi tradycyjną nazwę „gurmar ”.
Nazwa łacińska mająca swą etymologię w języku greckim (gymnos – nagi, nema – nić) oznacza „nagą nić”, co doskonale odzwierciedla morfologię pędów rośliny. Kształt owoców tego tropikalnego pnącza był źródłem nazwy Meshasringa, co w sanskrycie oznacza „róg barana”. Gymnema sylvestre jest pnączem i do wzrostu potrzebuje odpowiednich podpór. Posiada jajowate lub eliptyczne liście oraz jasnożółte kwiaty, których korona złożona jest z pięciu mięsistych płatków. Działki kielicha są długie, jajowate, tępe i owłosione. Roślina wykształca nasiona, jednak z powodu niewielkiej ich żywotności rozmnażana jest głównie wegetatywnie przez podział korzeni.

Fitochemia gurmaru
Głównymi składnikami liści gurmaru są saponiny triterpenowe należące do typu oleananu i damaranu. Do saponin typu oleananu zaliczane są kwasy gymnemowe (I-IV) oraz gymneasaponina V, zaś do saponin typu damaranu należą gymnemazydy (A-F). Ponadto zidentyfikowano lupeol, pochodne ß-amyryny, aglikon typu oleananu – gymnemanol oraz pentahydroksytriterpen – gymmestrogeninę. Poza saponinami triterpenowymi w surowcu zidentyfikowano: glikozydy kemferolu, stigmasterol, kwercytol, konduritol A oraz antrachinony.

Aktywność hipoglikemiczna
Współczesne badania dowodzą przeciwcukrzycowych właściwości gurmaru. Efekt hipoglikemiczny związany z jego zażywaniem wynika z aktywności w surowicy, wątrobie i nerkach. Efekt ten ma związek z silną aktywnością antyoksydacyjną tych ekstraktów. W badaniach in vivo wykazano, że ekstrakty z liści gurmaru znacząco obniżają poziom lipidów, jednocześnie zwiększając poziom cholesterolu HDL. Aktywność przeciwbakteryjną tych ekstraktów potwierdzono w stosunku do wielu patogenów m.in.: Staphylococcus aureus, Escherichia coli, Bacillus subtilis, Bacillus cereus, Bacillus pumilus i Pseudomonas aeruginosa. Działanie przeciwzapalne ekstraktów z liści gurmaru wykazano w eksperymencie związanym z obrzękiem wywołanym karageniną. Ekstrakty te podawane w dawce 300 mg/kg masy ciała zmniejszały obrzęk o 48,5% w ciągu 4 godzin od ich podania. Można uznać, że ekstrakty te posiadały wysoką aktywność, zważywszy, że fenylobutazon zmniejszał obrzęk o 57,6%. biologicznej kwasu gymnemowego. Udowodniono, że stymuluje on sekrecję insuliny, a jednocześnie zmniejsza wchłanianie glukozy w jelicie, co skutkuje obniżeniem jej poziomu we krwi.

Strony: 1 2