Zaburzenia snu – przyczyny i postępowanie

 7 minut

autorka: dr n. farm. Paulina Mączka
farmakolog

Czuwanie i sen są podstawowymi stanami czynnościowymi mózgu. Zasadniczą rolę w procesie regulacji snu i czuwania odgrywa twór siatkowaty, do którego docierają bodźce z dróg czuciowych i innych obszarów mózgu. Sen jest bardzo ważną potrzebą organizmu zapewniającą jego odpowiednią regenerację.

Zaburzenia sezonowe
Fazy snu i czuwania regulowane są przez podwzgórze, które odpowiada za właściwe funkcjonowanie „zegara biologicznego”. Zmiana czasu na zimowy zaburza homeostazę, a jej odpowiedni stan wpływa na utrzymanie właściwej aktywności psychofizycznej, wartości ciśnienia tętniczego, temperatury ciała oraz proporcji tlenu do dwutlenku węgla w organizmie. Przy zmianie czasu na zimowy zyskujemy dodatkową godzinę snu, ale ma ona duży wpływ na nasz organizm i może – paradoksalnie – wywołać pojawienie się problemów z bezsennością. Zmiana czasu zaburza więc działanie wewnętrznego zegara i wpływa negatywnie na wydzielanie hormonów i neuroprzekaźników. Skrócenie czasu snu, przestawienie pory wstawania i mniejszy czas ekspozycji na światło dzienne przyczyniają się do zmiany dobowego rytmu wydzielania hormonów – przede wszystkim melatoniny i kortyzolu.
Spędzanie większej ilości czasu w pomieszczeniach ze słabym stopniem oświetlenia powoduje wysłanie sygnału do OUN. Organizm automatycznie przygotowuje się do snu i zbyt wcześnie aktywizuje neuroprzekaźniki odpowiedzialne za stan spoczynku i na wiele godzin pozbawia go aktywności. Kiedy nadchodzi pora właściwego snu, rozregulowany system nie wydziela odpowiednich hormonów w potrzebnej ilości. Rano budzimy się zmęczeni, jesteśmy coraz bardziej senni, a taki stan powoduje obniżenie nastroju i motoryki.
Dlatego też w okresie jesienno-zimowym istotnego znaczenia nabiera higiena snu i przestrzeganie jej zasad. Obejmuje ona unikanie kofeiny, alkoholu i wysiłku fizycznego bezpośrednio przed snem oraz dbanie o odpowiednie ograniczanie stresu, co jest szczególnie ważne, ponieważ stres pobudza czynność osi podwzgórzowo-przysadkowej oraz współczulny układ nerwowy. Tu z pomocą mogą przyjść sprawdzone domowe sposoby walki z obniżoną jakością snu.

Zaburzenia snu o poważniejszym stopniu nasilenia
Całkowite wyeliminowanie bądź ograniczenie sytuacji stresowych w codziennym życiu, będące jednym z zaleceń wspomnianej higieny snu, nie zawsze bywa możliwe. Szczególnie wtedy, gdy sytuacje owe są następstwem niespodziewanych, niekiedy przykrych wypadków losowych. Długotrwały, przewlekły stres, który wymienia się dziś jako jedną z przyczyn występowania epizodów depresyjnych, podobnie jak stany wzmożonego pobudzenia emocjonalnego czy zdenerwowania mogą skutkować zaburzeniami snu o zdecydowanie poważniejszym stopniu nasilenia. W takich przypadkach, po uprzedniej konsultacji lekarskiej, zasadne będzie rozważenie zastosowania przez pacjenta odpowiednich środków farmakologicznych.
Leczenie farmakologiczne ma przede wszystkim umożliwić pacjentowi zdrowy, fizjologiczny rytm snu oraz zapewnić komfort prawidłowego funkcjonowania w ciągu dnia. Dobry lek nasenny powinien charakteryzować się przede wszystkim szybkim osiągnięciem stężenia terapeutycznego pozwalającym na zapewnienie ciągłości i odpowiedniej długości snu.
Nie powinien mieć wpływu na sprawność w ciągu dnia. Powinien też posiadać jak najmniejszą liczbę działań niepożądanych i możliwych interakcji z innymi lekami. Leków nasennych nie należy stosować dłużej niż dwa tygodnie, chyba że jest to konieczne i tak zaleci lekarz.

Strony: 1 2