Uwaga, anoreksja!

Anoreksja jest poważną chorobą mającą podłoże psychiczne, polegającą na celowej utracie masy ciała wywołanej i podtrzymywanej przez osobę chorą. Chorzy odczuwają głód, nad którym mają pełną kontrolę, odmawiając przyjmowania pożywienia z powodu obsesyjnego lęku przed przybieraniem na wadze. Przyczyn anoreksji jest mnóstwo. Są to zazwyczaj nieprawidłowe relacje interpersonalne – w domu, w szkole, zaniżona samoocena, zbyt wygórowane ambicje i oczekiwania wobec siebie. Zdarza się, że w chorych drzemie lęk przed osiągnięciem dojrzałości seksualnej i dorastaniem. Najczęściej chorują dziewczynki w wieku 13-15 lat, postrzegane przez otoczenie jako „ideał” bądź przeciwnie – jako nieśmiałe, niezauważane w grupie osoby. Zachorowalność mężczyzn na jadłowstręt psychiczny jest piętnastokrotnie niższa, co jest spowodowane mniejszym stresem związanym z dojrzewaniem biologicznym.

Czy to już anoreksja?

Wyróżniamy dwa typy anoreksji. Typ restrykcyjny charakteryzuje się przyjmowaniem pokarmów w bardzo małych ilościach oraz nieregularnym przyjmowaniu środków przeczyszczających. Typ bulimiczny natomiast charakteryzuje osoby, które mimo ograniczania przyjmowanych pokarmów mają regularne okresy objadania się i prowokowania wymiotów. Ilość spożywanego jedzenia podczas napadu obżarstwa jest zdecydowanie mniejsza niż u bulimiczek. Chorzy na ten typ anoreksji stosują także w nadmiarze leki przeczyszczające i moczopędne.
Anoreksja rozpoczyna się zwykle bardzo niewinnie – próbami odchudzania, które podejmuje większośćdziewcząt, więc jej początek bywa trudny do wykrycia nawet przez bliskich. Chore panicznie boją się przytyć, cały czas kontrolują swoją masę ciała, mają zaburzony obraz własnej sylwetki. W przebiegu anoreksji ograniczanie spożywania pokarmów odbywa się stopniowo, jednakże dochodzi do momentu, w którym chorzy spożywają posiłki tylko w samotności, skrupulatnie odmierzając porcje. Nieustanne myślenie o jedzeniu uniemożliwia normalne funkcjonowanie w społeczeństwie. Chorzy wystrzegają się wizyt w barach i restauracjach, unikają imprez okolicznościowych związanych z konsumpcją. Całkowicie rezygnują z produktów bogatych w tłuszcze i węglowodany, często przechodzą na wegetarianizm. Początkowa euforia związana z poczuciem kontroli nad własnym ciałem często przeradza się w lęk przed utratą panowania nad nim, apatię i depresję. Chorzy odsuwają się od rodziny i znajomych. Długo trwające głodzenie prowadzi do ogólnoustrojowego wyniszczenia organizmu, często pozostawiając nieodwracalne zmiany. U chorych dochodzi do zwolnienia czynności serca, obniżenia ciśnienia krwi, niedokrwistości, pojawiają się wzdęcia i zaparcia. Osoba cierpiąca na anoreksję jest blada, ma suchą pokrytą meszkiem skórę, łamliwe włosy i paznokcie, podkrążone oczy, a także obrzęki dłoni i stóp. Jest drażliwa i zakłopotana. Chorzy skarżą się na dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zaburzenia lub brak miesiączki. U osób z anoreksją bulimiczną stwierdza się nadżerki i owrzodzenia przełyku, jamy ustnej, zaburzenia gospodarki elektrolitowej.

Trafność diagnozy

Aby zdiagnozować anoreksję należy mieć pewność czy pacjent nie cierpi na inną chorobę psychiczną lub somatyczną, przez którą odmawia przyjmowania pokarmów, bądź przez którą doszło do wyniszczenia organizmu. Schizofrenia, nerwica czy ciężka depresja mogą dawać podobny obraz kliniczny. Należy wcześniej wykluczyć nadczynność tarczycy, choroby przewodu pokarmowego oraz organiczne uszkodzenie podwzgórza i przysadki mózgowej. Zator tętnicy krezkowej górnej czy choroba nowotworowa mogą powodować jadłowstręt i wymioty. Masa ciała poniżej 45 kg, BMIAby zacząć walkę z zaburzeniami odżywiania potrzebna jest profesjonalna pomoc. Nieleczona anoreksja prowadzi do śmierci w około 10 proc. przypadków. Przyczyną zgonów jest nagła niewydolność krążeniowa, zaburzenia elektrolitowe, a także samobójstwo. Współczesny model leczenia anoreksji ma charakter holistyczny. Walka z anoreksją wymaga współpracy lekarzy, psychoterapeutów i dietetyków. Jeżeli stan wygłodzenia chorego zagraża jego życiu, chory musi być hospitalizowany na oddziale przystosowanym do leczenia zaburzeń odżywiania. Bardzo ważna w walce z anoreksją jest psychoterapia (zarówno indywidualna, rodzinna jak i grupowa).

Sposoby leczenia

Leczenie osób z anoreksją obejmuje wyrównywanie zaburzeń wodno-elektrolitowych oraz dążenie do osiągnięcia i utrzymania masy ciała w granicach normy. Ma również na celu zbudowanie motywacji chorego do psychoterapii oraz naukę radzenia sobie z obecną sytuacją. Szacuje się, że trwałe wyleczenie z choroby spotyka się u 15 proc. chorych, niecała połowa chorych (44 proc.) osiąga i utrzymuje masę ciała w granicach normy, jednak odnotowuje się u nich zaburzenia w zakresie życia seksualnego i społecznego. Nie ma jednego uniwersalnego modelu leczenia jadłowstrętu psychicznego i w dalszym ciągu trwają badania nad nowymi sposobami kompleksowego podejścia do chorych na anoreksję. Pamiętajmy, że anoreksja jest bardzo zdradliwą i niebezpieczną chorobą, której nie wolno bagatelizować, a na którą choruje coraz więcej dziewcząt i kobiet w różnym wieku.