Opieka farmaceutyczna
Prokrastynacja – jak nie zwlekać z działaniem?
7 minut
autorka: Magdalena Sokołowska-Leger
założycielka MELIORES Centrum Rozwoju Osobistego, coach i trener umiejętności osobistych, społecznych i edukacyjnych
Słowo prokrastynacja wywodzi się z łaciny (procrastinatio) i oznacza odraczanie, zwłokę. W psychologii termin ten definiuje się jako rozbieżność między zamiarem a działaniem. Taki punkt widzenia odróżnia prokrastynację od lenistwa. Albowiem prokrastynator odwlekając wykonanie pewnego zadania, odczuwa duży dyskomfort. Tymczasem leń po prostu nie chce podjąć działania. Choć warto zaznaczyć, że niektórzy specjaliści uważają, że nie istnieje coś takiego jak lenistwo. Brak działania to – ich zdaniem – źle postawiony cel, zbyt słaba motywacja lub hamujące przekonania. W kontekście prokrastynacji zamiast zabrać się do konkretnego zadania, porządkujemy biurko, a czasem i całą przestrzeń, robimy sobie kawę, a może coś „na ząb”. Inaczej mówiąc, znajdujemy mnóstwo powodów, dla których realizacja ważnego zadania zostaje odłożona w czasie. Aby zrozumieć ten fenomen, warto poznać jego źródła.
Przyczyny zwlekania
Osobowość
Niektórzy psychologowie twierdzą, że sposób, w jaki podchodzimy do zadań, jest miernikiem naszej osobowości. Na jednym biegunie mamy typ ludzi świetnie zorganizowanych, planujących z dużym wyprzedzeniem i w miarę konsekwentnie realizujących plan działania. Po przeciwległe stronie mamy kategorię ludzi bardzo spontanicznych, zostawiających wszystko na ostatnią chwilę, którym planowanie przychodzi z dużym trudem. Jeśli reprezentujesz właśnie ten typ osobowości, dobra wiadomość jest taka, że nie ma tu jednoznacznie lepszych i gorszych. Albowiem osoby z grupy tych dobrze zorganizowanych znacznie trudniej odnajdują się w sytuacjach, kiedy pojawia się element zaskoczenia, coś, czego nie planowali, zmienna, której oni sami nie wzięli pod uwagę. Tymczasem mocną stroną drugiego typu jest elastyczność, działanie pod presją, umiejętności adaptacyjne do nieoczekiwanych okoliczności.
Jest także szereg nieco bardziej uniwersalnych przyczyn prokrastynacji:
Lęk przed porażką, przed tym, co pomyślą inni
Zwlekamy z wykonaniem ważnego zadania, bo w naszej głowie owe zadanie urosło do takiej rangi, że jesteśmy przekonani, że nie mamy dostatecznie wysokich kompetencji, by mu sprostać. To może dotyczyć na przykład kierowników aptek, którzy muszą przewodniczyć zebraniu. Sama myśl wystąpienia na forum paraliżuje i oddala od podjęcia działania, jakim jest przygotowanie wystąpienia. Może się to też wiązać z brakiem pewności siebie, a nawet zaniżonym poczuciem własnej wartości.
Perfekcjonizm
To brzmi dość dziwnie, ale bardzo często perfekcjoniści cierpią na prokrastynację. Dążąc do nieosiągalnej doskonałości, perfekcjoniści spędzają zbyt dużo czasu na analizowaniu, ulepszaniu wizji, co w gruncie rzeczy uniemożliwia podjęcie samego działania.