Realizacja recept dla seniorów – leki 75+

Ustawa 75+ wprowadza szereg zmian w praktyce aptecznej, a tym samym nakłada na farmaceutów nowe obowiązki.

W dniu 12 czerwca br. zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 18 marca 2016 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa zmieniająca). Wśród „innych ustaw”, o których mowa w tytule ustawy zmieniającej, znalazła się istotna z punktu widzenia prowadzenia działalności aptekarskiej ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (dalej: ustawa o refundacji leków).

Ustawa zmieniająca wprowadziła dwie zasadnicze zmiany. Po pierwsze – wchodzą w życie przepisy dotyczące zaopatrzenia pacjentów powyżej 75. r.ż. w bezpłatne leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne refundowane. Po drugie – w zasadniczy sposób zmienia przepisy dotyczące wydawania w aptece zamienników leków przepisanych przez osobę odpowiedzialną.

Pierwszy wykaz leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, w które świadczeniobiorcy po ukończeniu 75. r.ż. będą mogli bezpłatnie się zaopatrywać, Minister Zdrowia ogłosił w dniu 19.08.2016 r.

Na dotychczasowych wzorach recept, w polu „Kod uprawnień dodatkowych”, w przypadku leków dla seniorów będzie widnieć litera „S”. W przypadku braku oznaczenia „S” farmaceuta nie będzie mógł wydać osobie po ukończeniu 75. r.ż. bezpłatnie leku nawet jeżeli ten lek znajduje się w obwieszczeniu jako lek darmowy dla tych osób. Ostatecznej weryfikacji recepty dokona farmaceuta, sprawdzając wiek pacjenta na podstawie numeru PESEL podanego na recepcie lub datę urodzenia. Apteki rozliczą się z NFZ na dotychczasowych zasadach. Ustawa zmieniająca nie wprowadza obowiązku weryfikacji przez wydającego lek danych zawartych na recepcie z dowodem tożsamości świadczeniobiorcy, który ukończył 75. r.ż. Po zaordynowany lek będzie więc mógł udać się, tak jak dotychczas, np. członek rodziny chorego.

Należy zauważyć, iż receptę zawierającą leki znajdujące się w grupie bezpłatnych leków przeznaczonych dla seniorów powyżej 75. r.ż. wystawić może, stosownie do art. 43a ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej albo lekarz posiadający prawo wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania zawodu i wystawił receptę dla siebie albo dla małżonka, wstępnych lub zstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa („pro autore” i „pro familia”). Prawa do wystawiania recept na bezpłatne leki nie otrzymali lekarze specjaliści, w tym również lekarze prowadzący pacjenta podczas leczenia w szpitalu.

Jakie jeszcze inne zmiany istotne dla aptek wprowadzają nowe przepisy:

1. W przypadku, gdy recepta jest wystawiona przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarkę podstawowej opieki zdrowotnej lub jest receptą „pro autore” i „pro familia” wystawioną przez lekarza, który zaprzestał wykonywania zawodu dla osoby po 75. r.ż., osoba wydająca leki ma obowiązek poinformowania o możliwości nabycia leku innego niż lek przepisany na recepcie, o tej samej nazwie międzynarodowej, dawce, postaci farmaceutycznej, która nie powoduje powstania różnic terapeutycznych, i o tym samym wskazaniu terapeutycznym, który znajduje się w wykazie leków bezpłatnych i na życzenie wydać lek z tego wykazu – por. art. 44a ust. 1 ustawy o refundacji leków.


2. Przepis, o którym mowa w pkt 1 nie dotyczy sytuacji, w której wydanie innego leku (zamiennika) nie jest możliwe, tj. osoba odpowiedzialna za wystawienie recepty umieściła odpowiedni wpis w recepcie – w przypadku recepty w postaci elektronicznej, lub adnotację na druku recepty – w przypadku recepty w postaci papierowej, wskazując na niemożność dokonania zamiany przepisanego leku (NZ, nie zamieniać) – por. art. 44a ust. 3 ustawy o refundacji leków.


3. Jeżeli pacjent poza uprawnieniem z tytułu ukończenia 75. r.ż. będzie posiadał również inne uprawnienia dodatkowe, osoba wydająca leki ma obowiązek wydać lek z najniższą wysokością dopłaty – por. art. 44a ust. 2 ustawy o refundacji. Szczególne uprawnienia pacjentów do leków oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, o których mowa w ww. przepisie określone są w art. 43-46 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz w art. 7a ust. 1 ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Odpowiednie zaś kody uprawnień dodatkowych pacjenta jakie powinny widnieć na recepcie w związku z przynależnością do jednej z uprawnionych grup znajdują się w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie recept lekarskich. Chodzi tu o następujące uprawnienia:

• ZK (Zasłużeni Honorowi Dawcy Krwi, Zasłużeni Honorowi Dawcy Przeszczepu),


• PO (żołnierze – o ile nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu z innego tytułu),


• IW (inwalidzi wojskowi),


• AZ (pracownicy i byli pracownicy zakładów produkujących wyroby zawierające azbest).

Z punktu widzenia działalności aptekarskiej ważna będzie również zmiana oraz rozszerzenie art. 44 ust. 2 i 3 ustawy o refundacji leków. Zgodnie z nową regulacją, o ile lekarz nie dokonał adnotacji zakazującej zamiany leku, na żądanie pacjenta (po wcześniejszym jego poinformowaniu o możliwości nabycia leku tańszego), osoba wydająca leki ma obowiązek wydania innego leku niż przepisany na recepcie o tej samej nazwie międzynarodowej, dawce, postaci farmaceutycznej, która nie powoduje powstania różnic terapeutycznych, i o tym samym wskazaniu terapeutycznym, którego cena detaliczna jest równa lub wyższa od ceny leku przepisanego na recepcie (zamiennik z taką samą ceną lub droższy zamiennik).

Zgodnie z art. 44 ust. 2b ustawy o refundacji leków osoba wydająca leki objęte refundacją może na żądanie pacjenta (również po wcześniejszym poinformowaniu o możliwości nabycia leku tańszego) wydać lek nieobjęty refundacją, inny niż lek przepisany na recepcie, o tej samej nazwie międzynarodowej, dawce oraz o postaci farmaceutycznej, która nie powoduje powstania różnic terapeutycznych, za 100% odpłatnością.

Stosownie zaś do art. 44 ust. 2c osoba wydająca leki objęte refundacją może wydać lek w opakowaniu zawierającym różną – o maksymalnie 10%, liczbę dawek niż określona na recepcie (innymi słowy można wydać np. 30 tabletek za 28 lub odwrotnie).