Pytania do eksperta – realizacja programu 75+

R E K L A M A

W kwestii pieczątki świadczeniodawcy – czy ważna jest tylko ta od lekarza POZ, czy też może być z dyżuru nocnego (a może tylko dzienna)? A co w sytuacji, gdy lekarz specjalista, który wypisał receptę, przyjmuje również w POZ?
Aptekarz może stanąć przed dylematem realizacji recepty dla pacjenta posiadającego uprawnienie „S” z przepisanymi lekami z listy 75+, na której będzie widnieć pieczątka świadczeniodawcy innego niż POZ, tj. któremu zgodnie z komunikatem Ministra Zdrowia z dnia 18.08.2016 r. w sprawie zasad wystawiania i realizacji recept na bezpłatne leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne przysługujące świadczeniobiorcom, którzy ukończyli 75. r.ż. – nie wolno wystawiać tego typu recept. Mowa tu na przykład o szpitalach, klinikach, poradniach, czy też Pomocy Nocnej i Świątecznej. Ww. komunikat nie dał jednak odpowiedzi na pytanie, jak ma postąpić osoba wydająca lek w przypadku ww. recepty, czy może ją zrealizować. Pojawiało się także pytanie, czy aptekarz ma obowiązek ustalania czy recepta dla pacjenta posiadającego uprawnienia S została wystawiona przez uprawnionego lekarza czy pielęgniarkę. W ślad za ww. wątpliwościami Naczelna Izba Aptekarska w dniu 30 sierpnia br. wydała komunikat, w którym stwierdziła, iż osoba wydająca bezpłatne leki nie jest uprawniona, a tym bardziej zobowiązana do ustalania, czy recepta została wystawiona przez uprawnionego lekarza czy pielęgniarkę. Oznacza to, że jeżeli recepta została wystawiona np. przez nieuprawnionego lekarza zatrudnionego u świadczeniodawcy posiadającego kontrakt z NFZ, odpowiedzialność będzie ponosił świadczeniodawca. Należy zatem dojść do wniosku, iż apteka może zrealizować receptę dla pacjenta z uprawnieniem „S” niezależnie od danych lekarza na pieczątce (jeżeli specjalista przyjmuje w POZ i z tej placówki pochodzi pieczątka – aptekarz nie weryfikuje uprawnień lekarza i powinien bezpłatnie zrealizować receptę). W kwestii możliwości bezpłatnej realizacji przez aptekę recepty z zaznaczonym uprawnieniem „S”, na której widnieje pieczątka świadczeniodawcy inna niż POZ oczekiwane jest stanowisko Ministra Zdrowia*. Do tego czasu bezpieczniejsza wydaje się realizacja takiej recepty na zasadach ogólnych, tj. z pominięciem uprawnienia „S”.

Przypisy:
* Stan prawny na dzień 26 września br.

Nie mamy obowiązku sprawdzać, czy lekarz wystawiający ma uprawnienia do wypisywania recept „S”. Ale czy mamy obowiązek sprawdzić, czy recepta „S” wyszła z POZ-tu?
Jak szerzej wskazano w odpowiedzi na pierwsze pytanie, to osoba wystawiająca receptę jest odpowiedzialna za to, czy posiada uprawnienia do wystawiania recept dla seniorów 75+, a farmaceuta nie jest zobowiązany ani uprawniony do weryfikacji, czy recepta została wystawiona przez uprawnionego lekarza. Powyższe będzie mieć zastosowanie, gdy np. lekarz specjalista, który wypisał receptę, przyjmuje również w PZ i na recepcie znajduje się pieczątka (nadruk) POZ. Wówczas farmaceuta nie weryfikuje jego uprawnień. Niemniej jednak, gdy na recepcie znajduje się pieczątka, np. ze szpitala rejonowego, a więc świadczeniodawcy, który ewidentnie nie jest uprawniony do wystawiania tego typu recept, do czasu zajęcia stanowiska przez Ministra Zdrowia bezpieczniej realizować tego typu recepty z pominięciem uprawnienia „S”.

Jak należy postępować, gdy pacjent uprawniony do nabywania bezpłatnych leków realizuje receptę na lek z listy „S”, ale na tej recepcie nie ma wpisanej litery „S”?
Jeżeli na recepcie nie wpisano kodu uprawnień dodatkowych pacjenta, wpisano go w sposób nieczytelny, błędny lub niezgodny z rozporządzeniem MZ z dnia 8.03.2012 r. w sprawie recept lekarskich, to stosownie do § 16 ust. 1 pkt 1 lit. a ww. rozporządzenia generalnie obowiązuje zasada, iż osoba wydająca lek określa kod uprawnień na podstawie odpowiednich dokumentów dotyczących pacjenta przedstawionych przez osobę okazującą receptę i zamieszcza go na rewersie recepty oraz składa swój podpis i zamieszcza ten kod w komunikacie elektronicznym przekazywanym do oddziału wojewódzkiego NFZ. Przepis wprowadza jednak wyjątek od wspomnianej zasady. Dotyczy on kodu uprawnienia dodatkowego pacjenta określonego w pkt 11 załącznika nr 1 do ww. rozporządzenia, tj. uprawnienia „S”. Oznacza to, że farmaceuta nie ma możliwości uzupełnienia tego kodu, nawet jeśli pacjent pokaże dowód osobisty i udowodni, że bezpłatne leki należą mu się, gdyż ma skończone 75 lat. Realizuje więc receptę zgodnie z poziomem odpłatności, z jakim lek byłby ordynowany w przypadku refundacji na zasadach ogólnych wpisanym w polu odpłatność.

Czy ma znaczenie miejsce wpisania przez lekarza literki „S”? Jakie są konsekwencje wpisania jej nie w tę rubrykę, co trzeba (np. przy PESELU lub odpłatności)? Co może zrobić farmaceuta w takiej sytuacji? Jakie są konsekwencje dla pacjenta dysponującego taką błędnie wystawioną receptą?
Receptę z kodem uprawnień wpisanym w niewłaściwym miejscu należy uznać za receptę wystawioną błędnie. Z uwagi jednak na brak możliwości uzupełnienia kodu uprawnień „S” przez farmaceutę i zastosowania procedury określonej w § 16 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia MZ w sprawie recept lekarskich, recepta będzie podlegać realizacji na zasadach ogólnych, tj. z pominięciem uprawnienia „S” (patrz: por. odpowiedź na pytanie na poprzedniej stronie).

Niedawno weszła w życie nowelizacja ustawy mówiąca o tym, że zamiennik nie musi być tańszy i mieć mniejszego i równego limitu. Jak to jest w sprawie recept „S”? Realizujemy dokładnie wypisaną firmę lub tańszą? Czy o kilka groszy refundacja zostanie cofnięta?
Stosownie do art. 44a ust. 1 ustawy z 11.05.2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (dalej: ustawa o refundacji), jeżeli recepta jest wystawiona przez lekarza POZ, pielęgniarkę POZ lub jest receptą „pro autore” i „pro familia” wystawioną przez lekarza bez umowy z NFZ dla osoby po 75. r.ż., osoba wydająca lek ma obowiązek poinformowania o możliwości nabycia zamiennika, który znajduje się w wykazie leków bezpłatnych i na życzenie wydać lek z tego wykazu. Oznacza to, iż zamiennik, aby mógł zostać wydany nieodpłatnie, musi znajdować się na liście „S”. W przeciwnym wypadku (zamiennika spoza listy „S”) lek będzie wydany odpłatnie.

Czy na recepcie „S” musi być wpisana odpłatność?
Tak. Zgodnie z § 6 ust. 2 rozporządzenia MZ w sprawie recept lekarskich lekarz ma obowiązek nanieść na recepcie z uprawnieniem dodatkowym poziom odpłatności za lek. Oznaczenia odpłatności nie są wymagane jedynie w przypadku recept wystawianych dla pacjentów posiadających uprawnienie IB oraz dla leków i środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego sprowadzanych z zagranicy dla pacjenta na zasadach określonych w art. 4 ustawy Prawo farmaceutyczne albo w art. 29a ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia. O powyższym obowiązku przypomina także komunikat Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2016 r. wydany dla pracowników POZ i farmaceutów dotyczący leków 75+. W ww. komunikacie czytamy, iż w polu „odpłatność” należy wpisać poziom odpłatności, z jakim lek byłby ordynowany w przypadku refundacji na zasadach ogólnych (czyli R lub 30%, lub 50%). W przypadku, gdy na recepcie nie wpisano odpłatności (lub np. wpisano w sposób nieczytelny), aptekarz lub osoba wydająca lek postępuje zgodnie z § 16 ust. 1 pkt 1 lit. h ww. rozporządzenia, tj. ma prawo wydać lek ze zniżką, zgodnie z uprawnieniem przysługującym pacjentowi. Innymi słowy wydaje lek, tak jakby odpłatność była zaznaczona.

Czy farmaceuta może wydać zamiennik spoza listy „S” i jaka będzie wtedy odpłatność dla pacjenta?
Z art. 44a ustawy o refundacji wynika, iż zamieniać leki można tylko w obrębie jednego wykazu, tzn. wykazu leków refundowanych bądź wykazu leków refundowanych dla 75+. Innymi słowy farmaceuta może wydać zamiennik leku, o ile znajduje się on na liście „S”. W innym wypadku, tj. gdy pacjent zażąda wydania mu leku zawierającego tę samą substancję czynną, lecz nie znajdującego się na liście leków refundowanych dla seniorów 75+, będzie się musiał liczyć ze 100% odpłatnością.