„Pamiątka” z wakacji

autor: dr n. med. Leszek Marek Krześniak
specjalista chorób wewnętrznych

Sporą grupę powakacyjnych przypadłości stanowią dolegliwości w obrębie przewodu pokarmowego. Gazy, wzdęcia brzucha, pobolewania, luźne wypróżnienia lub naprzemiennie biegunki i zaparcia mogą być skutkiem dysbakteriozy, która rozwinęła się po przebyciu w trakcie wakacji biegunki. Problem w szczególności dotyczy osób, które w trakcie wakacyjnych wojaży odwiedziły kraje o niskim poziomie higieny bądź też miały kontakt z żywnością i wodą pochodzącą z odległych geograficznie regionów. Niekiedy dolegliwości te mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, a nawet lat, prowadząc do zaburzeń trawienia i wchłaniania zwłaszcza witamin i minerałów. Bywa, że u osób takich rozwija się nosicielstwo rzadko występujących na naszej szerokości geograficznej bakterii i wirusów. Kiedy indziej po zniszczeniu przez owe drobnoustroje prawidłowej flory jelitowej w jej miejscu rozwijają się drożdżaki, co objawia się zmianami na śluzówkach (zajady, pleśniawki) bądź zakażeniami drożdżakami dróg moczowych czy rodnych, którym u kobiet towarzyszą upławy, zaś u mężczyzn obecnością białej wydzieliny za napletkiem. Nierzadko też występują wzdęcia brzucha, przelewania w jelitach, kurczowe bóle brzucha albo parcia na mocz, które zmuszają do natychmiastowego opróżnienia pęcherza moczowego.

Gorsze warunki higieniczne, trudności z myciem, pocenie się sprzyjają zakażeniom drożdżakowym na skórze, w pachwinach, fałdach skóry (u osób otyłych) pod piersiami, w okolicy odbytu, którym często towarzyszy świąd, co przez wiele osób jest traktowane, jako objawy alergii. Spanie w łóżkach, w których nie jest regularnie zmieniana pościel bądź też kontakt z zakażonymi ludźmi może sprzyjać przenoszeniu świerzbowców mogących wywoływać objawy w różnych okolicach ciała, np. na plecach, udach z towarzyszącym uporczywym świądem zwłaszcza na palcach dłoni. Świąd taki nasila się wieczorem po położeniu do łóżka i rozgrzaniu.

U osób, które w czasie wakacji uprawiają przygodny seks bez zabezpieczeń, często występują zakażenia dróg rodnych chlamydiami, rzęsistkiem, drożdżakami. Nierzadko przenoszone są tą drogą choroby weneryczne, jak rzeżączka, kiła bądź wirusy – HIV, brodawczaka, opryszczki. O ile rzeżączka zwłaszcza u mężczyzn daje stosunkowo szybko objawy w postaci bolesnego wycieku z cewki moczowej, to symptomy kiły mogą przebiegać niezauważalnie i pojawić się znacznie później, podobnie zresztą, jak objawy chorób spowodowanych wymienionymi wyżej wirusami. Drogą płciową mogą zostać przeniesione także wirusy żółtaczki.

Nawracające dolegliwości przy oddawaniu moczu, upławy, wycieki z cewki moczowej, zakażenia cewki moczowej, pęcherza moczowego po wakacjach powinny skierować uwagę nie tylko na zastosowanie środków, które przynoszą doraźne ustąpienie dolegliwości. Konieczne jest wykonanie badań w poszukiwaniu ich przyczyn i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Wprawdzie u wielu osób z trądzikiem na skórze, po kontakcie ze słońcem następuje poprawa, to jednak u pewnej liczby osób występuje nasilenie łojotoku i zaostrzenie zmian na skórze. U niektórych osób po zbyt intensywnym opalaniu na skórze pojawiają się trwałe przebarwienia. Po kąpielach w basenach, zwłaszcza po korzystaniu z pryszniców w pomieszczeniach, do których wchodzi wiele osób bez odpowiedniego obuwia, stosunkowo łatwo dochodzi do przenoszenia zakażeń grzybiczych na stopach, co objawia się świądem i łuszczeniem się skóry między palcami, następnie zaczerwienieniem i rozszerzaniem się zmian na skórze. W podobny sposób mogą przenosić się wirusy powodujące brodawki na podeszwowej części stóp, co nierzadko powoduje przykre dolegliwości bólowe.

U niektórych osób po powrocie z wakacji utrzymuje się przewlekły uporczywy kaszel. Może być on spowodowany zakażeniami mykoplazmą czy chlamydiami płucnymi, które zwykle nie reagują na stosowane zwykle w przypadku przeziębień i infekcji jesiennych kuracje antybiotykami. Dopiero diagnostyka serologiczna, posiewy bakteryjne czy badanie przeciwciał mogą pozwolić na rozpoznanie i wdrożenie skutecznego leczenia.

U wielu osób, które miały kontakt z kleszczami, ale nie zauważyły/nie odczuły ukąszenia, zaś rumień nie był zbyt widoczny, może rozwinąć się borelioza, której objawy mogą wystąpić dopiero po kilku miesiącach, a nawet latach, atakując układ nerwowy, stawy i inne narządy.

W niektórych krajach, zwłaszcza afrykańskich, komary mogą przenosić malarię. Pierwsze objawy w postaci gorączki ok. 40 st. C pojawiają się ok. 14 dni po przeniesieniu zakażenia przez komara. Następnie choroba ta objawia się rzutami gorączki występującymi po określonym czasie, stąd zresztą nazwa trzeciaczka, czwartaczka (co drugi, trzeci czy czwarty dzień). Komary mogą przenosić również inne pasożyty od zakażonych zwierząt, jak gorączka krwotoczna denga. Muchówki (moskity) mogą przenosić leiszmaniozę, chorobę wywołaną przez pierwotniaki, której pierwsze objawy występują po 6 miesiącach od zakażenia. W miejscu ukłucia mogą pojawiać się niegojące owrzodzenia, a w postaci trzewnej pierwotniaki atakują wątrobę i śledzionę. Dochodzi do wodobrzusza, wyniszczenia, szarego zabarwienia skóry, krwawień z nosa i dziąseł. Z kolei gorączka krwotoczna Ebola przenoszona jest przez kontakt z ludźmi zakażonymi i ich odchodami.

Dzieci wyjeżdżające na kolonie przywożą we włosach wszy, których obecność objawia się przede wszystkim uporczywym drapaniem, a na włosach stwierdza się gnidy. Stosunkowo często dzieci przywożą z takich wyjazdów zakażenia owsikami, którym towarzyszy świąd w okolicy odbytu i częste drapanie się w tych okolicach.

Niektóre z objawów czy chorób przywiezionych z wakacji występują dość szybko, inne ujawniają się dopiero po tygodniach, a nawet miesiącach. Jeśli niepokojące objawy nie ustępują samoistnie, należy porozmawiać z lekarzem, wspominając mu o kierunku podróży odbytej w trakcie urlopu. Dopiero szczegółowa diagnostyka i konsultacja w ośrodku zajmującym się chorobami tropikalnymi pozwoli na postawienie trafnego rozpoznania i wdrożenie skutecznego leczenia.