Owsiki – jak radzić sobie z problemem?

Świąd odbytu, szczególnie nasilający się rano lub w nocy, drażliwość, nadpobudliwość nerwowa, niepokój, obgryzanie paznokci, zaburzenia snu, bezsenność, moczenie nocne czy zapalenie sromu i pochwy u dziewcząt i kobiet – to typowy obraz kliniczny choroby pasożytniczej, dotykającej zwłaszcza dzieci. W zależności od intensywności inwazji może przebiegać też bezobjawowo. Owsica – brzmi jak poważny problem zdrowotny, ale czy faktycznie tak trudno jest się z nią uporać?

Jak można się zarazić owsikami?

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) to kosmopolityczny pasożyt jelita grubego. Głównym źródłem zarażenia jest droga fekalno-oralna, bowiem w następstwie przyklejenia się jaj do skóry za pomocą lepkiej substancji, skóra w okolicy odbytu zaczyna uporczywie swędzieć. Drapiąc się, jaja zostają przeniesione ze swędzącego obszaru odbytu na palce, a potem, gdy dziecko wkłada niedokładnie umyte ręce do ust, dochodzi do wtórnego samozarażenia. Niemniej, do zarażenia owsikami może dojść również drogą kropelkową. Jaja unoszą się w powietrzu i osiadają, np. na wdychanym przez człowieka kurzu. Przenoszenie jaj jest też możliwe za pomocą przedmiotów codziennego użytku, pożywienia, bielizny czy pościeli. Nie ulega wątpliwościom, że łatwiej o zarażenie w dużych skupiskach dzieci, np. w szkołach, przedszkolach.

Niestety, problem nie dotyczy tylko osoby zarażonej – „cierpią” na tym wszyscy znajdujący się w bezpośrednim otoczeniu – domownicy, koledzy, koleżanki ze szkoły, ponieważ owsica rozprzestrzenia się bardzo szybko. W temperaturze pokojowej pasożyty utrzymują zdolność do zarażania przez 3 tygodnie. Podstawę diagnostyki stanowi wykonanie wymazu z okolicy odbytu lub badania przy użyciu celofanowej taśmy klejącej. Mniej przydatne w celu rozpoznania owsicy może okazać się badanie kału, gdyż wykrywalność jaj owsika w kale wynosi tylko 5%.

Leczenie farmakologiczne owsicy

Klasycznym, łatwo dostępnym – bez recepty i skutecznym lekiem stosowanym w leczeniu owsicy jest pyrantel. Substancja ta powoduje depolaryzację płytki nerwowo-mięśniowej robaków obłych, wiążąc się z receptorem nikotynowym miocytu i hamując esterazę cholinową. Skutkuje to blokadą przewodnictwa nerwowo-mięśniowego pasożytów jelitowych i ich porażeniem. Spektrum działania leku obejmuje zarówno postacie dojrzałe, jak i pasożyty we wczesnym stadium rozwoju. Unieruchomione pasożyty, dzięki ruchom perystaltycznym, zostają usunięte z jelita.

Pyrantel występuje zarówno w postaci zawiesiny doustnej, jak i tabletek, w związku z tym farmakologiczną terapię mogą przeprowadzić wszyscy członkowie rodziny – zarówno dzieci, jak i dorośli. Jest to o tyle istotne, że chcąc uniknąć nawrotu choroby, leczeniem należy objąć wszystkich domowników. Dawkowanie jest uzależnione od wieku i wagi pacjenta.

Po 2 tygodniach rekomenduje się powtórzenie terapii. Po upływie 14 dni od zakończenia leczenia warto wykonać kontrolne badania parazytologiczne.

O czym koniecznie należy pamiętać?

W celu osiągnięcia efektywności terapii niezbędnym jej elementem, o który również trzeba zadbać, jest rygorystyczne przestrzeganie zasad higieny. Mając na uwadze powyższe, należy pamiętać o:

• częstej zmianie pościeli,
• częstej zmianie bielizny osobistej (szczególnie po nocy),
• dokładnym odkurzaniu całego domu i przecieraniu przedmiotów codziennego użytku wilgotną szmatką,
• dokładnym i częstym myciu rąk (zwłaszcza po wyjściu z toalety czy przed jedzeniem),
• obcięciu paznokci na krótko,
• dbaniu o czystość foteli, kanap, dywanów,
• pilnowaniu, by dziecko nie wkładało rąk do buzi,
• praniu pościeli, piżamek, pluszowych zabawek dziecka w temperaturze wynoszącej co najmniej 40 stopni,
• zakładaniu dziecku obcisłej piżamki,
• utrzymywaniu czystości w łazience,
• częstej zmianie ręczników,
• stosowaniu diety ograniczającej słodycze, ze zwiększoną ilością błonnika (w warzywach, owocach, pieczywie pełnoziarnistym, kaszach) w celu łatwiejszego pozbycia się owsików z jelit.

Nie bagatelizuj problemu

Owsica nie jest trudną do wyleczenia jednostką chorobową. Często spotykana, ale z dokładnie znanym schematem leczenia, zarówno tym związanym z terapią farmakologiczną, jak i z przestrzeganiem zasad higieny osobistej. Warto jednak, poza udzieleniem porad dotyczących radzenia sobie z tym problemem, przedstawić pacjentowi istotę podjęcia się leczenia owsicy. Do powikłań nieleczonej owsicy należą: problemy z koncentracją, zaburzenia snu, utrata masy ciała, zapalenie jelita grubego, zapalenie wyrostka robaczkowego, wtórne nadkażenia bakteryjne z powodu drapania oraz zapalenie dróg rodnych.