Oparzenia słoneczne

Oparzenia słoneczne są wynikiem nadmiernej ekspozycji na słońce, bez odpowiedniej ochrony. Najbardziej narażone są na nie osoby o jasnej karnacji. Długotrwałe przebywanie w pomieszczeniach zamkniętych (lockdown) także zwiększa ryzyko ich powstawania. Jak chronić się przed oparzeniem słonecznym i jak postępować w przypadku jego wystąpienia?

Jak powstają oparzenia słoneczne?

Występujący w naszej skórze barwnik – melanina, stanowi naturalną ochronę przed promieniowaniem słonecznym. Gdy ekspozycja na słońce jest zwiększona, skóra broni się, produkując większe ilości melaniny, co objawia się pojawieniem na ciele opalenizny. Zanim jednak powstanie opalenizna, u osób o jasnej karnacji, które opalają się bez ochrony, może wystąpić oparzenie powierzchownych warstw naskórka, czyli powstanie zaczerwienienia lub rumienia na skórze.

Przyczyna i objawy

Za rozwój oparzenia odpowiedzialne jest promieniowanie UVB, które w 90% pochłaniane jest przez naskórek. Powstający rumień jest spowodowany rozszerzeniem naczyń krwionośnych w skórze. Oparzenie może być łagodne, w którym występuje zaczerwienienie i pieczenie skóry albo bardzo poważne, w którym występują pęcherze. Do powstania oparzenia słonecznego wystarczy 15 minut nieostrożnej ekspozycji na słońce. Obraz kliniczny oparzenia słonecznego pojawia się po 4-6 godz. Od ekspozycji na słońce, a największe nasilenie rumienia jest po 12-24 godz. W przypadkach o niewielkim nasileniu następuje łagodne przejście od fazy rumienia do fazy ściemnienia lub złuszczania naskórka. W przypadkach o cięższym przebiegu współwystępują objawy ogólne, tj. gorączka, nudności, wymioty, bóle głowy, a nawet zaburzenia układu krążenia i porażenie słoneczne.

Ryzyko czerniaka

Badania pokazują, że przerywana, ale długotrwała ekspozycja na słońce z występującymi oparzeniami istotnie zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka złośliwego. Ryzyko to jest kilkakrotnie większe u osób, które doświadczyły oparzeń słonecznych w dzieciństwie.

Ochrona przed oparzeniami

Nie ma innego sposobu ochrony przed oparzeniem jak skuteczna ochrona przed słońcem. W tym celu należy ograniczyć przebywanie na słońcu w godzinach, gdy jest ono najsilniejsze, czyli między godziną 11.00 a 15.00. Jeżeli uniknięcie promieniowania słonecznego nie jest możliwe, należy się zabezpieczyć, stosując odpowiednie ubrania, nakrycia głowy i okulary słoneczne. Przebywając na słońcu, należy używać produktów ochrony przeciwsłonecznej.

Wyróżniamy filtry przeciwsłoneczne chemiczne, które absorbują promieniowanie ultrafioletowe i przez złożone interakcje na poziomie molekularnym, osłabiają jego siłę. Z kolei filtry fizyczne blokują fizycznie światło i mogą je odbijać. Są one chemicznie obojętne, stąd ryzyko nietolerancji jest praktycznie zerowe. Preparaty należy nakładać ponownie po paru godzinach przebywania na słońcu oraz po kąpieli w wodzie.

Postępowanie w łagodnych oparzeniach (oparzeniach powierzchownych)

Po pierwsze, gdy zaobserwujemy, ze skóra robi się czerwona, należy jak najszybciej zejść ze słońca. Miejsce oparzenia w pierwszej kolejności należy przemyć letnią wodą i nałożyć chłodny okład. W przypadku oparzenia większego obszaru zaleca się kojący prysznic w letniej wodzie. Warto zastosować emulsję lub piankę o działaniu łagodzącym, chłodzącym i nawilżającym.
Bardzo nowoczesnym rozwiązaniem są żele hydrokoloidowe, które mogą być stosowane u dorosłych i u dzieci powyżej 2. r.ż. Żele te przyspieszają gojenie, pomagają uniknąć infekcji, zmniejszają ryzyko powstania blizn oraz natychmiastowo zmniejszają ból. Przez oparzoną skórę szybciej tracimy wodę, dlatego należy ją nawilżać możliwie jak najczęściej.