W organizmie ludzkim zachodzi wiele reakcji chemicznych, których produktem mogą być wolne rodniki. Są one niepożądane, ale powstawanie ich jest nieuniknione. Atakują nienasycone kwasy tłuszczowe, białka, kwasy nukleinowe, węglowodory. Organizm posiada układ neutralizowania wolnych rodników, ale wraz z wiekiem oraz poprzez pewne czynniki ryzyka (promieniowanie, dym papierosowy) powstaje nadmiar reaktywnych form tlenu. To w konsekwencji prowadzi do starzenia się tkanek i takich schorzeń, jak choroba niedokrwienna serca, choroby nowotworowe, uszkodzenie systemu immunologicznego oraz niektóre choroby neurologiczne (choroba Parkinsona, choroba Alzheimera). U osób po 50. r.ż. również oczy narażone są na zwiększoną aktywność wolnych rodników, co może prowadzić do powstawania zaćmy, jaskry, zespołu suchego oka, czy zwyrodnienia plamki żółtej. Z kolei osobom cierpiącym na cukrzycę grozi retinopatia, czyli zwyrodnienie naczyń kapilarnych w oku.
Znaczenie luteiny
Dla ludzkiego oka niezwykle istotna jest
luteina. Jest to żółty barwnik, z grupy ksantofili. Występuje ona w siatkówce oka, chroniąc komórki plamki żółtej odpowiedzialne za ostrość widzenia. Ponadto zabezpiecza naczynia włosowate w oku przed uszkodzeniami przez wolne rodniki. Działa także jak filtr chroniący przed promieniowaniem UVA i UVB oraz promieniowaniem jonizującym komputerów i telewizorów. Brak jest zdefiniowanej dziennej dawki luteiny, niemniej wiele badań wskazuje, że najskuteczniejsza dawka wynosi 6-10 mg/ dobę.
Witaminy i antocyjany
Innymi antyoksydantami stosowanymi w profilaktyce chorób oczu są witaminy – przede wszystkim E i C. Witamina E (tokoferol) może być stosowana praktycznie bez ograniczeń, ponieważ jest stosunkowo krótko magazynowana w ustroju, a ponadto nie jest toksyczna. Redukuje wolne rodniki, chroni przed utlenieniem witaminę A, C i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT).
Witamina C zapobiega infekcjom, a także łagodzi stany zapalne błon śluzowych. Lepiej, gdy podawana jest z innymi antyoksydantami, np. f lawoniodami, gdyż chronią ją przed utlenieniem do kwasu szczawiowego. Dla prawidłowej funkcji narządu wzroku polecane są preparaty zawierające antocyjany z owoców borówki czernicy (Myrtilli fructus z Vaccinium myrtillus), które uszczelniają naczynia kapilarne oka i działają przeciwutleniająco, przyspieszają regenerację purpury wzrokowej i poprawiają zdolność widzenia o zmroku i w nocy. Szczególnie polecane są dla osób z retinopatią cukrzycową.
Nienasycone kwasy tłuszczowe
Preparaty wspomagające
prawidłowe funkcjonowanie wzroku mogą zawierać oleje bogate w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, konieczne do prawidłowego przebiegu wielu procesów w organizmie. Szczególnie pozytywnie wpływają na nasze oczy. Kwas DHA (dokozaheksaenowy), należący do kwasów omega-3, występuje w dużej ilości (ok. 20%) w fosfolipidach błon komórkowych receptorów siatkówki oka. Jego niedobór wiąże się ze zmianami w strukturze tych błon. Poza tym NNKT potrafią neutralizować wolne rodniki i naprawiać uszkodzenia przez nie wywołane. Preparaty zawierające kwas alfa-linolenowy, należący do szeregu n-6, są polecane przy stanach zapalnych i podrażnieniu oczu, ponieważ zwiększają wytwarzanie łez. Osoby po 50. r.ż., pracujące przed komputerem, kierowcy i cukrzycy powinni dostarczać do organizmu odpowiednie ilości antyoksydantów, dzięki czemu usprawnią proces widzenia, ochronią oczy przed promieniowaniem oraz złagodzą uczucie zmęczenia oczu.