Ból zęba u pacjenta – co rekomendować?

Jak pomóc pacjentowi z bólem zęba? Co polecić dla zgładzenia tej uciążliwej dolegliwości ramach opieki farmaceutycznej? Dowiedz się więcej z artykułu.

Co można zarekomendować pacjentowi na ból zęba w aptece?

Ból zęba to powszechny problem skłaniający pacjentów do poszukiwania pomocy u farmaceutów. Mogą oni bowiem zarekomendować zarówno leki bez recepty, jak i środki wspomagające, które złagodzą dolegliwość oraz pomogą w redukcji stanu zapalnego. Na co powinien zwrócić uwagę farmaceuta przy doborze preparatu na ból zębów? Co może polecić do płukania jamy ustnej? Jak uśmierzyć ból zęba pacjenta? Podpowiadamy w artykule.

Jakie mogą być przyczyny bólu zęba?

Ból zęba ma różne przyczyny. Może go powodować nadwrażliwość, uraz mechaniczny, ubytki próchnicze lub poważne infekcje, wymagające pilnej interwencji stomatologicznej.

Tabela nr 1: Główne przyczyny bólu zęba

Oprac. własne na podstawie dostępnych źródeł

Aby móc doradzić pacjentowi, jak złagodzić ból zęba, ważne jest wstępne rozpoznanie jego przyczyny. Warto ustalić, czy problem ten wynika ze stanu zapalnego, czy z uszkodzenia mechanicznego.

Różnica między bólem zapalnym a pourazowym ma bowiem pewien wpływ na rekomendacje w ramach opieki farmaceutycznej.

Farmaceuta, oceniając potencjalną przyczynę dolegliwości bólowych, może pomóc pacjentowi uniknąć sytuacji, gdy ten będzie chciał zastosować nieodpowiedni środek. Mowa tutaj np. o paracetamolu, który działa w przypadku silnego bólu zapalnego z reguły mniej skutecznie niż leki z grupy NLPZ.

Warto jednak uświadomić pacjenta, że diagnozę i leczenie przeprowadza lekarz, a porada farmaceutyczna ma charakter tymczasowy.

Objawy bólu zęba, które powinny niepokoić

Ból w okolicach jamy ustnej zawsze powinien być skonsultowany ze stomatologiem, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu gorączka, obrzęk twarzy i dziąseł czy ropna wydzielina. Takie objawy mogą wskazywać na zaawansowane zapalenie miazgi, ropień lub stan zapalny tkanek okołozębowych. Są to stany wymagające interwencji chirurgicznej.

Szybki kontakt ze stomatologiem należy również zalecić pacjentom, którzy mają trudności z otwieraniem ust. Problem ten może wynikać zarówno z zaawansowanego stanu zapalnego, jak i zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego. Warto również pamiętać, że ból zęba bywa objawem zapalenia zatok, neuralgii nerwu trójdzielnego czy chorób przyzębia.

Pacjent w szczególności nie powinien lekceważyć dolegliwości, które mają charakter przewlekły, nawracający lub towarzyszą im inne niepokojące symptomy. Nieleczone infekcje prowadzą do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak zapalenie kości czy nawet sepsa. Pacjent powinien wiedzieć, że szybka reakcja jest kluczowa.

Wybrane sposoby na ból zęba w ramach opieki farmaceutycznej

Głównym celem opieki farmaceutycznej powinno być skierowanie pacjenta do dentysty. Rolą farmaceuty jest również podpowiedź, jak uśmierzyć ból zęba do czasu wizyty. Środki, które może zaproponować, to leki przeciwbólowe bez recepty oraz preparaty (środki) wspomagające, takie jak płukanki ziołowe czy zimne okłady.

Warto przypomnieć, że są to rozwiązania objawowe, a pełną diagnozę i skuteczne leczenie zapewni stomatolog.

Leki na ból zęba bez recepty (OTC)

W ramach łagodzenia dyskomfortu u pacjenta należy rozważyć zastosowanie u niego leków przeciwbólowych. Sprzyjają one złagodzeniu dolegliwości, dzięki czemu poprawiają komfort codziennego funkcjonowania.

Ibuprofen, ketoprofen, naproksen sprawdzają się przy stanach zapalnych, zmniejszając bolesność zęba, obrzęk i stan zapalny. Leki te ograniczają aktywność enzymu cyklooksygenazy. Odgrywa on istotną rolę w procesach zapalnych poprzez katalizowanie reakcji, w wyniku których powstają mediatory stanu zapalnego (prostaglandyny).

Przy dolegliwościach bólowych o słabym natężeniu można zalecić użycie kwasu acetylowego, który przyczynia się do łagodzenia bólu zęba, a także wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Paracetamol jest środkiem wskazanym na łagodny ból, gdy stan zapalny nie dominuje. Można także zalecić zastosowanie metamizolu, który ogranicza ból i obniża gorączkę w przebiegu infekcji zębopochodnych.

Preparaty miejscowe na ból zęba – płyny i żele

Kiedy pacjenta boli ząb, oprócz leków przeciwbólowych, można wskazać preparaty miejscowe w postaci płynów i żeli. Te z lidokainą aplikuje się bezpośrednio na miejsce, gdzie dyskomfort jest odczuwalny. Działają one znieczulająco, a ich działanie utrzymuje się do kilku godzin.
W przypadku, gdy ból jest wynikiem zapalenia dziąseł lub przyzębia, pacjentowi można polecić żel lub tabletki do ssania z chlorkiem cetylopirydynowym. Ma on działania znieczulające i wykazuje właściwości antyseptyczne.

Płukanki ziołowe

Pacjentom, szukających domowych („babcinych”) sposobów na ból zęba, warto polecić płukanki z ziół.

Oto kilka z nich:

1. Szałwia – wykazuje właściwości przeciwzapalne i antyseptyczne. Płukanka może pomóc złagodzić ból i obrzęk.
2. Rumianek – surowiec z tej rośliny ma działanie łagodzące i sprzyja redukcji stanu zapalnego. Płukanka z naparu rumianku może pomóc ukoić podrażnione dziąsła i złagodzić ból.
3. Mięta pieprzowa – wykazuje właściwości przeciwbólowe, antyseptyczne i ściągające. Płukanie jamy ustnej naparem z mięty pieprzowej może pomóc uśmierzyć ból zęba.
4. Goździki – olejek goździkowy ma właściwości przeciwbólowe i antyseptyczne. Należy stosować go ostrożnie, rozcieńczając kilka kropel w wodzie.
5. Tymianek – wykazuje działanie antyseptyczne. Wyciąg z tymianku może zmniejszyć stan zapalny jamy ustnej i dziąseł.
6. Zimne okłady

Ból zęba często wiąże się z obrzękiem i stanem zapalnym. W redukcji tych objawów pomocne są zimne okłady, np. żelowe kompresy. Działanie niskiej temperatury zwęża naczynia krwionośne, co zmniejsza przepływ krwi i sprzyja łagodzeniu bólu.

Zimne okłady są szczególnie pomocne, gdy dolegliwości bólowe są związany z obrzękiem twarzy lub okolicznych tkanek.

Ból zęba pacjenta apteki a rola farmaceuty – podsumowanie

Kiedy pacjent zgłasza się do apteki z bólem zęba, farmaceuta powinien pomóc złagodzić tę nieprzyjemną dolegliwość. Może zaproponować zarówno farmakologiczne środki wydawane bez recepty, jak i ziołowe płukanki. Powinien także edukować pacjenta w zakresie profilaktyki i zachęcać do regularnych wizyt u dentysty.

***

autorka: Dagmara Sagan
konsultacja: lek. med. Bartłomiej Śmieszniak

ML: FP/2025/1540