autor: dr n. med. Leszek Marek Krześniak
Wybierając się do innych krajów warto sprawdzić np. w internecie, jakie problemy zdrowotne występują na danym terenie. Czy są obowiązkowe szczepienia i przeciwko jakim chorobom, a jakie szczepienia są tylko zalecane? Warto też zapoznać się z sytuacją epidemiologiczną, czyli na kontakt z jakimi chorobami możemy być potencjalnie narażeni. Wiedzę o tym można znaleźć na stronach internetowych polskich placówek dyplomatycznych przynależnych danym krajom. Wykaz obowiązkowych szczepień można znaleźć na stronie: www.szczepieniadlapodrozujacych.pl.
Wiedzę o obowiązkowych szczepieniach możemy także uzyskać w stacji sanitarno epidemiologicznej, gdzie można również wykonać same szczepienia. Obecnie jedynym szczepieniem obowiązkowym przy wjeździe do niektórych krajów, głównie afrykańskich, jest szczepienie przeciw żółtej febrze (tzw. żółtej gorączce). Dowodem zaszczepienia jest wpis do Międzynarodowej Książeczki Szczepień (tzw. „żółtej książeczki”) wydawanej w punkcie szczepień, którą należy zabrać ze sobą w podróż. Szczepienie przeciwko żółtej febrze wymagane jest także od osób przybywających do wielu krajów tropikalnych z rejonów występowania tej choroby (m. in. w Afryce, Azji, Ameryce Południowej i Środkowej). Nie ma to znaczenia dla turystów udających się w podróż bezpośrednio z Polski, natomiast ma znaczenie dla podróżujących przejeżdżających przez liczne państwa w tropiku. Poza zasadami wynikającymi z Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych niektóre kraje mogą żądać szczepień na podstawie własnego prawa wizowego. Obecnie dotyczy to Arabii Saudyjskiej, która wymaga od przybywających uodpornienia przeciwko zakażeniom meningokokami.
Przestrzeganie zaleceń profilaktycznych dotyczących szczepień w danym kraju ustrzeże nas przed nieprzyjemnymi konsekwencjami prawnymi lub niezaplanowanymi przerwami w podróży. Bezpieczne podróżowanie wymaga zachowania zasad zdrowego rozsądku i profilaktyki.
A zatem:
Spożywanie owoców i warzyw prosto ze straganu, z drzewa czy pola, także może być ryzykowne. Takie owoce i warzywa należy przed spożyciem nie tylko wypłukać pod bieżąca wodą, ale dobrze jest przez kilkanaście minut wymoczyć w roztworze nadmanganianu potasu (barwy różowej). Będzie to chronić nie tylko przed bakteriami i grzybami, ale i pasożytami i ich przetrwalnikami (jajami, cystami itp.).
„Zemsta proroka” lub inaczej biegunka podróżnych może nie tylko pokrzyżować plany podróży, ale i być niebezpieczna dla zdrowia. Dlatego warto zaopatrzyć się w probiotyk i środki przeciwbiegunkowe. Bardzo skuteczne w takich przypadkach są sorbenty węglowe i krzemowe, które eliminować będą także toksyny bakterii wywołujących biegunkę. Aby ustrzec się zakażeń pokarmowych zwłaszcza w tropiku i krajach o wątpliwych warunkach sanitarnych, warto przestrzegać następującej zasady: „ugotuj, zaparz, obierz albo zapomnij”.
Warto też zaopatrzyć się w proste urządzenie działające jak strzykawka tylko z odwróconą funkcją, w którym po naciśnięciu tłoka następuje wytworzenie podciśnienia, co pozwala na szybkie i skuteczne odessanie niektórych pasożytów, a nawet kleszczy, wyciągniecie kolców żądeł, a przede wszystkim odessanie jadu wstrzykniętego pod skórę. Urządzenie to jest skuteczne zarówno w przypadku jadu pszczół, os, jaki i jadu żmij i węży.
Osoby cierpiące na przewlekłe choroby i alergie nie powinny zapominać o zabraniu ze sobą odpowiedniego zapasu leków. Warto też o wyjeździe poinformować lekarza pierwszego kontaktu, który może pomóc w skompletowaniu apteczki oraz zalecić przyjmowanie profilaktyczne niektórych suplementów.
Osoby, które narażone będą na długotrwałe nasłonecznienie, a zwłaszcza osoby o jasnej karnacji, powinny kilka tygodni przed wyjazdem zacząć spożywać produkty spożywcze bogate w beta karoten, np. pić sok z marchwi lub spożywać zawierające go suplementy. Warto zabrać w tropiki kapsułki zawierające beta-karoten i pamiętać o codziennym ich spożywaniu, zwłaszcza wtedy, gdy opalamy nasze ciało. Będzie to ochronić nie tylko przed oparzeniami skóry, ale i niekorzystnymi zmianami przyspieszającymi jej starzenie oraz przed powstawaniem nowotworów.
W krajach, gdzie występuje zagrożenie malarią, stosuje się profilaktyczne przyjmowanie odpowiednich leków (na receptę). Przyjmuje się zwykle 1 tabletkę dziennie rozpoczynając jeszcze przed podróżą i kontynuując kilka dni po powrocie. Wywołują one najmniej skutków ubocznych, lecz nie mogą być stosowane dłużej niż 30 dni. Jeśli wyjazd w rejony malaryczne będzie trwał dłużej, konieczna będzie konsultacja z lekarzem medycyny podróży w celu dobrania stosownej opcji profilaktyki antymalarycznej.
Odwodnienie – czy to wskutek nadmiernego pocenia się, czy biegunki – prowadzi również do utraty soli mineralnych. W takich przypadkach pomocne będą preparaty magnezu i potasu. Samemu także można taki płyn sporządzić: do 1 litra bezpiecznej wody wsypuje się 6 płaskich łyżeczek cukru i 1 łyżeczkę soli.
Do apteczki turysty warto też zabrać sól fizjologiczną, krople do oczu i maść z antybiotykiem. Koniecznie należy zabrać ze sobą lek antyhistaminowy (na rynku dostępne są preparaty na receptę i bez recepty), który będzie przydatny w przypadku wystąpienia pokrzywki czy objawów alergicznych, kataru alergicznego, zapalenia spojówek. Odpowiedni żel zastosowany na skórę szybko po ukąszeniu przez owady, przynosi ulgę i łagodzi objawy. W przypadku oparzeń i zranień pomocne będą specjalne hydrożele.
Nie należy też zapominać o kremach z filtrem do twarzy i ciała oraz preparatach łagodzących skutki ukąszenia owadów i oparzeń słonecznych. Warto zabrać wazelinę do ust, która chronić będzie przed ich wysychaniem i pękaniem. Pomocna może okazać się maść na obtarcia przyspieszającą gojenie ran oraz plastry na odciski.
Wielce użytecznym środkiem dezynfekcyjnym jest olejek drzewa herbacianego, który może być przydatny do inhalacji w przypadkach katarów, zapalenia zatok przynosowych, do płukania jamy ustnej i gardła przy infekcjach i zapaleniach, bólach gardła, jak i dezynfekcji zmian na skórze typu trądziku, stanów zapalnych oraz przy użądleniach przez osy, pszczoły, komary. Jest także bardzo skuteczny w przypadkach infekcji drożdżakowych na skórze, zwłaszcza stóp i miedzy palcami.
Antybiotyk o szerokim spektrum działania wymaga recepty lekarskiej, ale także powinien znaleźć się w apteczce turysty do tropiku. Warto zabrać ze sobą preparat przeciwbólowy i przeciwzapalny z grupy NLPZ, z których wiele jest dostępnych bez recepty.
W apteczce turysty powinna znaleźć się także „folia życia”, rękawiczki, chusteczki lub płyny dezynfekujące, gaza opatrunkowa, plastry z opatrunkiem o różnej wielkości, bandaże elastyczne, chusta trójkątna, nożyczki i pinceta.
Profilaktyka boreliozy
„Receptura Praktyczna” – odc. 2 (obejrzyj wideo!)