Omega 3-6-9 – czyli co się kryje w emolientach

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe są grupą egzogennych kwasów tłuszczowych, co oznacza, że organizm ich nie wytwarza i muszą być dostarczane z pożywieniem. NNKT stanowią ważną grupę kwasów wielonienasyconych (PUFA – Polyunsaturated Fatty Acids) o podwójnych wiązaniach. Ze względu na liczbę atomów węgla przekraczającą 14 zalicza się je do długo- łańcuchowych PUFA i w zależności od położenia pierwszego podwójnego wiązania dzieli się je m.in. na kwasy z rodziny omega-3 i omega-6.

Przedstawicielem kwasów omega-3 jest kwas alfa-linolenowy (ALA) zaś kwasów omega-6 – kwas linolowy, z którego powstaje kwas arachidowy i gamma-linolenowy. Wśród produktów bogatych w kwas linolowy wymienia się oleje roślinne, jak: słonecznikowy, sojowy, krokoszowy, z pestek winogron, z kiełków pszenicy, kukurydziany, sezamowy, arachidowy. Kwas alfa-linolenowy występuje w niewielkich ilościach w nasionach lnu, soi, rzepaku, w orzechach włoskich i kiełkach pszenicy oraz w glonach i fitoplanktonie morskim. Choć kwas gamma-linolenowy powstaje, jak wspomniano, z kwasu linolowego, występuje także naturalnie, zwłaszcza w nasionach ogórecznika lekarskiego, czarnej porzeczki, wiesiołka oraz oleju konopnym.

Po raz pierwszy świat usłyszał o niezbędnych kwasach tłuszczowych w 1929 r., jako potrzebnych do wzrostu i rozwoju ssaków. W 1982 r. badania nad NNKT i ich pochodnymi, prostaglandynami, przyniosły Johnowi R. Vane oraz Sune K. Bergströmowi i Bengt I. Samuelssonowi niezależnie nagrodę Nobla. NNKT określa się jako niezbędne ze względu na istotne funkcje, jakie pełnią w organizmie oraz fakt, że nie są produkowane przez organizm ludzki. Odpowiadają za prawidłowy rozwój oraz poprawne funkcjonowanie mózgu i siatkówki oka. Stanowią element budulcowy fosfolipidów błon komórkowych i ceramidów tworzących „cement” międzykomórkowy naskórka, który spaja korneocyty. To właśnie ten „cement” ma znaczenie w zatrzymywaniu wody w naskórku, zatem NNKT wpływają na prawidłową budowę i funkcje skóry. Kwasy omega-3 zabezpieczają ją przed nadmiernym wysuszeniem i chronią przed uszkodzeniem, zaś kwasy omega-6 są odpowiedzialne za gojenie ran i regenerację naskórka.

Właściwości NNKT wykorzystano w kosmetyce celem poprawy nawilżenia skóry i zapobiegania nadmiernej utraty wody z naskórka, bowiem deficyt kwasu linolowego i alfa-linolenowego wiąże się z objawami suchej skóry, takimi jak odczucie szorstkości i napięcia skóry, rogowacenie naskórka, złuszczenie, drobne pęknięcia i zmarszczki. NNKT zawarte w emolientach mają zatem wpływ na funkcjonowanie bariery naskórkowej. Kwas linolowy i alfa-linolenowy z łatwością są absorbowane przez warstwę rogową i wbudowują się w cement międzykomórkowy. To sprawia, że stają się one częstym składnikiem preparatów nawilżająco-natłuszczających. Stosowane miejscowo, zwłaszcza w chorobach skórnych związanych z suchością, poprawiają działanie wspomnianej bariery naskórkowej. Zwiększają naturalną odporność na działanie szkodliwych czynników zewnętrznych.

Inną ważną grupą kwasów tłuszczowych są jednonienasycone kwasy tłuszczowe omega-9, w skład której wchodzą kwas oleinowy i erukowy. Występują naturalnie w olejach roślinnych i zwierzęcych. W przeciwieństwie do kwasów omega-3 i -6, organizm potrafi syntetyzować kwasy omega-9. Co ciekawe, kwas oleinowy jest od dawna znany i wykorzystywany w kosmetyce. Wykorzystywane są jego właściwości nawilżające. Pomaga wygładzić i zmiękczyć naskórek. Znalazł zastosowanie jako składnik emolientów ułatwiając utrzymanie odpowiedniego poziomu uwodnienia skóry.

Systematyczna i wielokrotna aplikacja emolientów jest kluczowa w profilaktyce i pielęgnacji skóry w atopowym zapaleniu skóry (gdzie dochodzi do niedoboru ceramidów) czy łuszczycy. Emolienty odbudowują uszkodzony płaszcz hydro-lipidowy skóry, zapewniają naskórkowi substancje higroskopijne, zatrzymują wodę w wyniku działania okluzyjnego. Skuteczność miejscowego stosowania kompleksu omega 3-6-9 w przypadku suchości skóry jak i w profilaktyce znalazła potwierdzenie w wynikach wielu badań. Wykazano pozytywne efekty szczególnie kwasu linolowego na kondycję skóry.

Oprócz bezpośredniej aplikacji NNKT na skórę zaleca się także doustną suplementację wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza omega-3.

Podsumowując, miejscowe stosowanie niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz dieta uwzględniająca ich zawartość są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naskórka i odpowiedniej pielęgnacji skóry. Wybierając preparaty kosmetyczne i suplementy diety warto zwrócić uwagę na ich skład, by nie zabrakło w nich kwasów omega-3 i omega-6 – tak ważnych dla zachowania zdrowia, urody i młodego wyglądu.