Grzybice stóp i paznokci – metody leczenia

Zakażenia grzybicze stanowią bardzo duży odsetek chorób dermatologicznych. Problem grzybicy najczęściej dotyczy stóp i spotykany jest u 15-30% populacji. W niektórych środowiskach i zawodach (np. żołnierze, górnicy, sportowcy) jest ona częstsza i dotyczy niemal 70% populacji.

Grzybica – występowanie i rodzaje

Zakażenie grzybicą następuje bezpośrednio od osoby chorej lub za pośrednictwem przedmiotów, takich jak ręczniki, skarpety, buty, kratki drewniane lub wyściółki na basenach i w łaźniach. Nieleczona grzybica rozprzestrzenia się na inne części ciała i na inne osoby.

Grzybica stóp może być jednostronna, jednak zdecydowanie częściej dotyczy obu stóp.

Wyróżniamy odmianę międzypalcową, potnicową i złuszczającą. Najczęstszymi grzybami wywołującymi grzybicę stóp są Trichophyton rubrum, Trichophyton mentagrophytes var. Interdigitale oraz Epidermophyton floccosum. Grzybica paznokci z kolei dotyczy od 2 do 26% populacji ogólnej, a w grupie osób pomiędzy 40. a 60. r.ż. – 15-20% lub więcej. Problem ten równie często występuje u kobiet jak i u mężczyzn.

Grzybica paznokci w ok. 80% przypadków dotyczy paznokci stóp. Zwykle zakażenia grzybicze obejmują pierwszy i piąty palec stopy. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że do tych palców najszczelniej przylegają buty.

Około 80%  grzybic paznokci wywołana jest przez dermatofity, z których najczęstszym patogenem jest Trichophyton rubrum.

Charakterystyka dolegliwości

Obraz kliniczny grzybicy stóp jest różny w zależności od odmiany schorzenia. Odmiana międzypalcowa, zwana także wyprzeniową, zajmuje głównie przestrzenie III i IV, ale może dotyczyć także przyległych okolic stóp. Początkowo pojawia się zaczerwienienie, z czasem maceracja naskórka i pęknięcia.

W odmianie potnicowej stwierdza się obecność licznych pęcherzyków, które zlewają się tworząc zlewne ogniska wysiękowe. Zmiany zajmują początkowo sklepienie, z czasem szerząc się na całą stopę. Odmiana złuszczająca dotyczy podeszwy i bocznych części stopy. W tej odmianie stwierdza się obecność zmian rumieniowo-złuszczających, hiperkeratotycznych i pęknięć. Niezależnie od odmiany przebieg grzybicy stóp ma charakter przewlekły, niejednokrotnie wieloletni.

Objawy schorzenia

Klinicznymi objawami grzybicy paznokci są:

• rogowacenie podpaznokciowe (nawarstwienia pod płytką paznokcia),
• onycholiza (oddzielenie płytki od łożyska),
• chromonycha (żółte zabarwienie paznokci),
• onychodystrofia (patologiczne zniekształcenia i zmiany w obrębie paznokci).

Większość zakażeń grzybiczych paznokci zaczyna się jako grzybica stóp, a z czasem zmiany rozprzestrzeniają się, doprowadzając do zajęcia paznokci.

Do czynników predysponujących zalicza się:

• zaburzenia krążenia,
• neuropatie,
• zaburzenia odporności,
• cukrzycę.

Leczenie grzybicy

W przypadku zajęcia pojedynczych płytek i krótkiego wywiadu chorobowego może być wystarczające leczenie miejscowe. Tak więc leczenie należy rozpocząć, gdy tylko zauważymy pierwsze zmiany w wyglądzie paznokci, bo wtedy zwykle wystarczy smarować je specjalnym lakierem. Niestety w przypadku zmian grzybiczych paznokci trzeba uzbroić się w cierpliwość, gdyż kuracja może trwać kilka miesięcy.

W przypadku zajęcia licznych płytek paznokciowych i długiego wywiadu chorobowego często konieczne jest leczenie skojarzone (terapia miejscowa + ogólna).

W leczeniu wczesnych zmian grzybiczych w obrębie paznokci bardzo dobrze sprawdzają się preparaty oparte na cyklopiroksie. Lek ten charakteryzuje się szerokim spektrum działania na dermatofity, grzyby drożdżopodobne, Actinomycetes, Eumycetes. Lek ten zaburza proces przyswajania i magazynowania substancji niezbędnych do syntezy błony komórkowej, w wyższych stężeniach może hamować transport aminokwasów, fosforanów i jonów potasu przez błony komórkowe.

Czas leczenia uzależniony jest od zaawansowania zmian grzybiczych oraz od tempa wzrostu płytek paznokciowych. W pierwszym miesiącu leczenia rekomenduje się stosowanie lakieru co 2 dzień, dzięki czemu lakier lepiej wysyca płytę paznokciową. W drugim miesiącu leczenia lakier może być już stosowany dwa razy w tygodniu, z kolei w trzecim miesiącu – jeden raz w tygodniu. Leczenie paznokci dłoni trwa średnio 6 miesięcy, a paznokci stóp nawet do 12 miesięcy.

Bardzo ważna jest technika aplikacji lakieru. Najlepiej, by lakier aplikowany był za pomocą pędzelka, gdyż to pozwala na bardziej precyzyjną aplikację leku. Lakier powinien być nakładany na całą powierzchnię zmienionego paznokcia, a używane do pielęgnacji narzędzia (np. cążki) powinny być każdorazowo odkażane. W celu zapobiegania nawrotom nie należy zapominać o dezynfekcji obuwia i skarpet, która można przeprowadzić przy użyciu 10% roztworu formaliny. Zaleca się przeprowadzenie dezynfekcji po zakończeniu leczenia i ponownie po 2 tygodniach. Należy utrzymywać suche środowisko w butach, nosić obuwie i skarpetki z naturalnych i oddychających materiałów.