Dobroczynny wpływ kombinacji hialuronianu sodu i dekspantenolu na nawilżenie i regenerację oczu

autorka: dr n. med. Małgorzata Iwanejko
Wrocławskie Centrum Okulistyczne

Film łzowy składa się z trzech warstw – lipidowej, zapobiegającej parowaniu wody, oraz warstwy wodnej i mucynowej, które nawilżają powierzchnię oka, zapewniając rogówce przejrzystość oraz działając przeciwbakteryjnie. Odgrywa on niezwykle istotną rolę w oku, a co za tym idzie w samym procesie widzenia. Nie tylko nawilża powierzchnię gałki ocznej i zapobiega jej wysychaniu, ale zapewnia również prawidłowy metabolizm rogówki oraz wyrównuje drobne nierówności na jej powierzchni. Dzięki łzom rogówka jest przezroczysta i zachowuje swoje właściwości optyczne. Dodatkowo wypłukują one zanieczyszczenia, mają działanie przeciwzapalne i bakteriobójcze.

Czynnikami ryzyka występowania wyżej wymienionych zaburzeń są: podeszły wiek, płeć żeńska (kobiety zwłaszcza w okresie menopauzalnym). Negatywnie na film łzowy wpływa palenie tytoniu, przebywanie w ogrzewanych i klimatyzowanych pomieszczeniach, niska wilgotność, a także rzadkie mruganie, np. przy pracy z komputerem bądź czytaniu oraz noszenie soczewek kontaktowych. Stosowanie niektórych leków, np. doustna antykoncepcja, leki przeciwdepresyjne czy przeciwalergiczne oraz choroby ogólne, np. cukrzyca, choroby tarczycy czy stany po chemioterapii, również potęgują objawy zespołu suchego oka.

Mówiąc o przyczynach ZSO, nie sposób pominąć stanów po korekcji laserowej wzroku, po urazach oka czy oparzeniach. Dla prawidłowego rozprowadzania filmu łzowego ważnym czynnikiem jest gładka powierzchnia nabłonka rogówki i spojówki, a zatem wszelkie zaburzenia tej powierzchni, takie jak na przykład blizny, owrzodzenia, oparzenia, guzy, powodują, że w chorobowo zmienionych miejscach powstają suche plamy.

Podstawową metodą leczenia objawowego ZSO jest stosowanie kropli nawilżających. Celem takiego postępowania jest zmniejszenie tarcia pomiędzy strukturami oka. Dzięki nim poprawia się komfort widzenia oraz zmniejszają się dolegliwości związane z suchością. Jeśli zastosujemy je odpowiednio szybko, zapobiegną również powstawaniu stanów zapalnych i podrażnień oka prowadzących do pogorszenia jakości widzenia.

Na polskim rynku znajduje się szeroka gama kropli nawilżających, dlatego ich wybór najlepiej skonsultować z lekarzem okulistą, gdyż preparaty te różnią się między sobą składem, zawartością konserwantów, a także długością przydatności do użytku po otwarciu.

Preparaty nawilżające są połączeniem wody i tzw. polimerów, które mają zdolność do zatrzymywania wody na powierzchni oka. Popularnym składnikiem o działaniu nawilżającym jest kwas hialuronowy. Jest to glikozaminoglikan występujący w warunkach naturalnych w całym organizmie. Dzięki specyficznej budowie i wysokiej lepkości hialuronian sodu po podaniu do worka spojówkowego długo utrzymuje się na powierzchni oka. Preparaty z kwasem hialuronowym nie zaburzają ostrości widzenia i regenerują powierzchniowe tkanki gałki ocznej. Mając na uwadze fakt, że tylko integralność wszystkich trzech warstw filmu łzowego chroni nas przed ZSO, ideałem byłyby krople wpływające korzystnie na cały film łzowy, a nie tylko na komponentę wodną. Obecnie w Polsce mamy dostępne również preparaty złożone zawierające w swym składzie oprócz komponenty nawilżającej, np. oleje naturalne, fosfolipidy czy trehalozę.

Obiecującą konwencją jest zastosowanie kropli nawilżających zawierających w swym składzie oprócz kwasu hialuronowego także dekspantenol. Można go określić jako prowitaminę B5. Po zakropleniu do oka dekspantenol przekształca się na jego powierzchni w witaminę B5, która jest składnikiem koenzymu Q. Koenzym ten przeciwdziała utracie wody, a więc posiada właściwości nawilżające. Dodatkową zaletą tego związku chemicznego jest pobudzenie proliferacji i migracji komórek nabłonka rogówki oraz pobudzenie syntezy włókien kolagenowych istoty właściwej rogówki. Procesy te wspomagają gojenie mikrouszkodzeń nabłonka rogówki i działają przeciwzapalnie.

Dodając dekspantenol do kwasu hialuronowego uzyskujemy zatem nie tylko dodatkowe nawilżenie, ale także regenerację powierzchni oka. Jest to szczególnie ważne, ponieważ powierzchniowe mikrouszkodzenia często towarzyszą zespołowi suchego oka, uniemożliwiając prawidłowe przyleganie filmu łzowego, co z kolei prowadzi do powstawania podrażnień i zapaleń. Efekt stosowania kropli mających w składzie tylko substancje nawilżające może być zatem niezadowalający i krótkotrwały.

Połączenie kwasu hialuronowego i dekspantenolu jest polecane nie tylko osobom z zaawansowanym zespołem suchego oka, ale także osobom noszącym soczewki kontaktowe, po urazach gałki ocznej, po usunięciu ciała obcego, po zabiegach korekcji laserowej wzroku czy innych zabiegach chirurgicznych wykonywanych na oku. Preparaty te są dobrze tolerowane, doskonale przylegają do powierzchni rogówki, wytwarzając biokompatybilną powłokę zintegrowaną z filmem łzowym. Dzięki szczególnym fizycznym właściwościom skutecznie chronią przed podrażnieniem i suchością.

Na podstawie dostępnych doniesień naukowych wydaje się, że połączenie kwasu hialuronowego i dekspantenolu zapewnia większy komfort i poprawę jakości życia u pacjentów z ZSO, jednocześnie redukując jego objawy.