Stosowanie witaminy D3 zimą

autorka: dr n. farm. Arleta Matschay
Pracownia Farmacji Praktycznej, Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

Niedoboru witaminy D pacjenci początkowo nie odczuwają. Wpływa on jednak znacząco na zaburzenia w homeostazie wapniowo-fosforanowej i stanowi czynnik ryzyka związanego z rozwojem zmian w układzie kostnym typu krzywicy, osteoporozy czy osteomalacji (w tym zwiększenia liczby złamań z powikłaniami). Jak wykazano, witamina D odgrywa także znaczącą rolę w odpowiedzi immunologicznej organizmu, regulacji cyklu komórkowego i apoptozy. Dlatego przypisuje się jej działanie w zapobieganiu chorobom infekcyjnym, a także o podłożu autoimmunologicznym.

Suplementacja witaminą D jest również wskazana dla pacjentów ze schorzeniami endokrynologicznymi, metabolicznymi (np. cukrzyca typu 1), sercowo-naczyniowymi czy przewodu pokarmowego. W okresie zimowym, kiedy wzrasta częstotliwość zachorowań na schorzenia infekcyjne głównie dróg oddechowych zarówno o podłożu wirusowym jak i bakteryjnym, zaleca się szczególne postępowanie w zakresie regulacji czynności układu odpornościowego, w czym może pomóc suplementacja witaminą D. Jej niedobór jest obserwowany w przebiegu różnych schorzeń zakaźnych. Stwierdzono np., że prątek gruźlicy aktywuje ekspresję receptora 1,25-dihydroksywitaminy

D3 oraz 1-α-hydroksylazę, a powstająca aktywna postać witaminy D indukuje ekspresję białka o właściwościach antybakteryjnych (katelicydyna). Stosowanie witaminy D może więc wpływać na stymulację wytwarzania odpowiedniej ilości katelicydyny, która pozwala zwalczyć infekcje o podłożu wirusowym czy bakteryjnym. W okresie zimowym sezonowy niedobór endogennej witaminy D w organizmie musi zatem zostać zrekompensowany przez odpowiednią jej suplementację.

W 2013 r. zostały podane rekomendacje dotyczące suplementacji witaminy D dla mieszkańców Europy Środkowej w tym Polski*. Zaleca się w nich dzieciom do 6. miesiąca życia podawanie 400 IU (1 IU = 0,025 μg) witaminy D na dobę, od 6. do 12. miesiąca życia 400-600 IU, u dzieci i młodzieży (1-18 lat) 600-1000 IU zależnie od masy ciała przez cały rok, jeśli w miesiącach letnich nie jest zapewniona odpowiednia ekspozycja skóry na słońce. Dawki dla osób dorosłych zostały określone na poziomie 800-2000 IU zależnie od masy ciała przez cały rok, jeśli od kwietnia do września nie jest zapewniona odpowiednia ekspozycja na słońce. Z kolei u kobiet ciężarnych suplementacja witaminy D w dawce 1500-2000 IU powinna rozpocząć się nie później niż od 2. trymestru ciąży. W przypadku populacji seniorów (65+ lat) zaleca się 800-2000 IU przez cały rok, gdyż synteza w skórze zachodzi trudniej z powodu jej starzenia. Rekomendacje wskazują także, że u osób z ciemną karnacją czy u pracujących w godzinach nocnych w zależności od masy ciała suplementacja witaminy D powinna trwać przez cały rok na poziomie 1000-2000 IU, a u osób otyłych nawet w dawce dwukrotnie wyższej.

Preparaty witaminy D dostępne są aktualnie na rynku aptecznym w różnej postaci (krople, krople wyciskane z kapsułek twist-off, kapsułki, tabletki). Przy ich wyborze należy uwzględnić odpowiednią dawkę cholekalcyferolu dostosowaną do potrzeb indywidualnego pacjenta (wiek, masa ciała, dieta, ekspozycja na słońce, schorzenia towarzyszące), a także preferencje samego pacjenta w zakresie wygody w stosowaniu (łatwość połykania, walory smakowe) oraz rodzaj postaci leku, co ma wpływ na dostępność biologiczną.

Przypisy:
* Płudowski P., Kaczmarewicz E. et al.: Practical guidelines for the supplementation of vitamin D and the treatment of deficits in Central Europe – recommended vitamin D intakes in the general population and groups at risk of vitamin D deficiency. Endokrynol. Pol. 2013; 64 (4): 319-27.