Dieta pacjenta z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej

Terapia w cukrzycy, obok stosowania najnowszej generacji leków i insuliny poprawiających tolerancję cukru, zawsze wymaga wsparcia dietą. Sposób żywienia i jego odpowiednia modyfikacja związana z podażą w diecie węglowodanów jest zalecana pacjentom z wszystkimi typami zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Zbilansowana dieta z niskim IG jest powszechnie uznawana za pierwszy krok w przeciwdziałaniu rozwojowi cukrzycy, pozwala ograniczyć farmakoterapie i wspomaga leczenie diabetyka. Celem wspomnianej modyfikacji żywienia w cukrzycy jest wspomaganie prawidłowego metabolizowania węglowodanów, zapobieganie hiperglikemii i jej konsekwencjom, niebezpiecznym dla zdrowia diabetyków.

Zadaniem diety z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów jest uzyskanie maksymalnie zbliżonego do prawidłowego poziomu cukru we krwi przy możliwie najmniejszych jego wahaniach także zapobieganie powstawaniu kwasicy a nawet śpiączki oraz zapewnienie pożądanego stanu zdrowia i samopoczucia. Zalecenia te w praktyce są jednak często nieprawidłowo rozumiane i interpretowane przez pacjentów z cukrzycą.

Wśród najczęstszych błędów można obserwować zbyt duże ograniczenie węglowodanów ogółem, nieprawidłową ich strukturę w diecie i wreszcie nieprawidłowe rozmieszczenie w jadłospisie (obiad, podwieczorek czy kolacja) lub pomijanie posiłków. Warto wspomnieć też o nieumiejętnym wykorzystaniu indeksu glikemicznego do planowania diety i jego obniżania związane z nadmiernym eliminowaniem niektórych produktów z jadłospisu skutkującym z kolei niedoborami pokarmowymi. Dlatego też warto, by osoba, o której postawiono diagnozę stanu przedcukrzycowego lub cukrzycy, skontaktowała się ze specjalistą, który przede wszystkim ustali precyzyjnie zapotrzebowanie ilościowe na węglowodany, wskaże ich właściwe źródła i opracuje indywidualne zalecenia spożycia, biorąc pod uwagę preferencje diabetyka.

Ilość, a także jakość węglowodanów w diecie diabetyka powinny być ściśle dostosowane do pacjenta, jego masy ciała, aktywności fizycznej, a także stosowanej terapii, zawsze po przeanalizowaniu indywidualnego dzienniczka, w którym pacjent zapisuje stężenia cukru przed i po posiłkach.

Taka analiza pozwala przede wszystkim określić poziom glikemii u pacjenta, a następnie zaplanować ich właściwą podaż zależną od trybu życia. Należy tu podkreślić, że w praktyce w diecie diabetyka ograniczeniu powinny ulec węglowodany proste, które są przyczyną niewłaściwych zmian ich stężenia w surowicy. Poza koniecznością rozmowy ze specjalistą, który pokaże, jak należy rozmieścić węglowodany w jadłospisie stosując system wymienników, pacjent powinien poznać zasady wykorzystania aktywności fizycznej do ich prawidłowego metabolizowania.

Dieta w cukrzycy i stanach przedcukrzycowych polega na znacznym ograniczeniu łatwo przyswajalnych węglowodanów. Niemniej jednak należy pamiętać, że jest to dieta dopasowywana indywidualnie ze względu na:

• różne modele insulinoterapii,
• wielkość hiperglikemii,
• aktywność fizyczną,
• wiek pacjenta,
• występujący nie u wszystkich pacjentów „efekt brzasku” czy zjawisko Somogyi.

Niezwykle ważnym elementem w dietoterapii cukrzycy jest ilość posiłków (4-6) gwarantująca ograniczenie amplitudy zmian poziomu cukru we krwi niekorzystnie wpływającej na organizm diabetyka.

Podsumowując praktyczne zalecenia dla diabetyków, należy podkreślić, że dieta stosowana w tym schorzeniu jest dietą zdrową, urozmaiconą, o wysokiej gęstości odżywczej, w której warto pamiętać o włączeniu żywności zawierającej korzystne z punktu widzenia cukrzycy związki bioaktywne, takie jak polifenole, flawonoidy i in. i wysokiej jakości tłuszcze roślinne. Zastosowanie opisanych zmian winno być traktowane jako trwała zmiana modelu żywienia, a nie tylko wybiórcza i czasowa modyfikacja diety. Cukrzyca jest bowiem chorobą nieuleczalną pomimo doskonałości dostępnych zasad jej leczenia.

***

TUTAJ znajdą Państwo przepisy na posiłki dla pacjentów z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej.

***

Warto pamiętać:

• Wśród zaleceń związanych z ich właściwym bilansowaniem diety i pacjenta z cukrzycą lub stanem przedcukrzycowym należy przede wszystkim wymienić stosowanie produktów z niskim i średnim IG, a także umiejętne łączenie ich z produktami mogącymi powodować wzrost glikemii.
• Przykładem tutaj może być połączenie w sałatce kukurydzy (IG 55) z warzywem lub owocem o niskim IG, jakim np. jest ogórek (IG 15), awokado (IG 10), cukinia (IG 15), sałata (IG 10).
• Umiejętność obniżania indeksu glikemicznego wiąże się z odpowiednią obróbką termiczną (al dente), co wykorzystywane jest w przypadku źródeł węglowodanów (makarony) czy obróbki warzyw (kalafior i brokuł).
• Czynnikiem obniżającym IG i szybki dostęp węglowodanów z przewodu pokarmowego są dodatki ograniczające szybki dostęp enzymów trawiennych z przewodu pokarmowego do węglowodanów, tj. kwasy organiczne (cytrynowy, jabłkowy), sos jogurtowy, oliwa z oliwek czy nasiona oleiste, między innymi ze względu na białko i tłuszcz w ich składzie. Czynnikiem jedynie ograniczającym ich użycie mogą być zaburzenia pracy nerek lub nadwaga i otyłość często obserwowane w cukrzycy.
• Przykładem modyfikacji dania wykorzystującym nasiona oleiste jest np. dodatek pestek słonecznika, dyni szczególnie do dań, takich jak sałatki owocowe będące wysokim źródłem węglowodanów prostych, a szczególnie fruktozy lub sos winegret do sałatek z warzyw. Dlatego też stosowane często połączenie w sałatce owocowej dodatku białkowego (jogurt naturalny) lub nasion oleistych (pestki słonecznika lub dyni).