Ziołowa pomoc w rozwiązywaniu problemów skórnych

Na stan cery ma wpływ wiele czynników. Jej kondycja jest wypadkową pielęgnacji, trybu życia oraz indywidualnych cech organizmu. Ważna jest m.in. odpowiednia dieta, stan gospodarki hormonalnej czy sposób, w jaki chroni się skórę przed czynnikami zewnętrznymi. Jeśli pacjent nie jest zadowolony z kondycji swojej skóry, możemy zaproponować mu zioła, które pomogą w walce o piękną cerę.

Ziele bratka

Jednym z najbardziej znanych i cenionych ziół stosowanych wspomagająco w leczeniu problemów skórnych i trądziku młodzieńczego jest ziele bratka. Otrzymujemy je z głównie z gatunku Viola tricolor (fiołek trójbarwny, syn. bratek), ale Farmakopea dopuszcza również zastosowanie odmiany Viola arvensis (fiołek polny)[1]. Obydwa gatunki należą do rodziny fiołkowatych (Violaceae). Surowiec stanowi ziele fiołka (Violae herba cum flore, dopuszczalne również Violae herba), czyli – według Farmakopei – wysuszone, kwitnące nadziemne części wspomnianych wcześniej gatunków. Bratek to roślina o wysokości ok. 10-20 cm.

Łodyga jest kanciasta i pusta wewnątrz, liście owalne, kwiaty wyglądają odmiennie w zależności od gatunku (dotyczy to ich koloru oraz długości płatków korony w stosunku do działek kielicha), owoce mają postać łódkowatych torebek, a nasiona są gruszkowate i jasnożółte (w oparciu o dane FP). Bratek to pospolite zioło występujące w strefie klimatu umiarkowanego, również w Polsce.

Zbioru ziela na plantacji dokonuje się dwa razy, po raz pierwszy w maju i czerwcu, natomiast drugi raz jesienią. W celu potwierdzenia tożsamości ziela dokonuje się m.in. jego sproszkowania, które powinno być wtedy barwy zielonkawej i wykazywać charakterystyczne cechy budowy (zgodnie z opisem w FP).

Surowiec stanowi przede wszystkim bogate źródło flawonoidów, na które to jest standaryzowany. Zgodnie z Farmakopeą, ziele powinno zawierać nie mniej niż 1,5% flawonoidów, w przeliczeniu na wiolantynę (glikozyd apigeniny), w wysuszonej substancji roślinnej. Pozostałe obecne flawonoidy to rutyna (glikozyd kwercetyny) oraz pochodne sześciu różnych aglikonów, m.in. apigeniny, kwercetyny, izoramnetyny, kemferolu i luteoliny. Ponadto w zielu znajdziemy również antocyjany (wiolanina), saponiny, kwas salicylowy i salicylany, kumaryny (umbeliferon), karotenoidy (wiolaksantyna), śluzy, garbniki, olejek eteryczny czy witaminę C. Taka różnorodność składników przekłada się na działanie.

W poprawie kondycji cery kluczowe będzie działanie wspomagające przemianę materii (remedium metabolicum), które związane jest z działaniem moczopędnym wynikającym m.in. z obecności wspomnianych już flawonoidów. Zwiększenie wydalania moczu powoduje zwiększenie usuwania szkodliwych produktów przemiany materii, co zapewnia ogólne odtruwanie organizmu i ma zastosowanie we wspomaganiu leczenia trądziku młodzieńczego. Pozostałe właściwości mające wpływ na poprawę stanu cery to działanie przeciwzapalne, uszczelniające naczynia krwionośne, antyoksydacyjne oraz hamujące pracę gruczołów łojowych.

Ziele bratka możemy zastosować wspomagająco w leczeniu problemów skórnych i młodzieńczego trądziku, w postaci naparu do picia oraz dodatkowo zewnętrznie do przemywania. Ważny jest tutaj czas kuracji i cierpliwość, ponieważ w wyniku wzmożonego usuwania toksyn z organizmu może wystąpić przejściowe zwiększenie ilości wyprysków. Warto poinformować pacjenta, że po przezwyciężeniu początkowych trudności efekty kuracji (oczyszczenie skóry) będą długotrwałe i powinny być widoczne już po dwóch tygodniach od zastosowania[2].

Rumianek pospolity

Kolejnym ziołem, które możemy zastosować pomocniczo w terapii problemów skórnych, będzie rumianek pospolity (Chamomilla recutita syn. Matricaria chamomilla), czyli popularna europejska, jednoroczna roślina z rodziny astrowatych (Asteraceae syn. Compositae). Ziele rośnie na łąkach, kwitnie w maju i czerwcu. Surowiec farmakopealny stanowi kwiat rumianku (Matricariae flos, spotykana nazwa to również koszyczek rumianku – Chamomillae anthodium), a dokładniej wysuszony koszyczek wymienionego gatunku. Wspomniany kwiat ma żółte, wypukłe dno kwiatowe i białe płatki reagujące na porę dnia. Zbieramy go po zakwitnięciu a następnie suszymy w przewiewnym, zacienionym miejscu w temperaturze do 35 st. C.

Kwiat rumianku zawiera wiele ciekawych i cennych grup metabolitów, główną z nich jest olejek eteryczny, ale obecne są tam również flawonoidy, kumaryny, związki śluzowe i polisacharydy. Sam olejek eteryczny ma w składzie takie związki czynne, jak chamazulen i bisabolol, a ponadto m.in. spiroeter. Surowiec standaryzowany jest na zwartość olejku eterycznego i flawonoidów. Zgodnie z wymaganiami farmakopealnymi, niebieski olejek eteryczny powinien występować w ilości nie mniejszej niż 4 ml/kg natomiast 7-glukozyd apigeniny – nie mniej niż 0,25% (ilości zawarte w wysuszonej substancji roślinnej).

Szeroko wykorzystywane jest działanie wspomagające trawienie koszyczka rumianku pitego w postaci naparu. W przypadku problemów skórnych rumianek zastosujemy zewnętrznie. Wykorzystujemy tutaj przede wszystkim działanie przeciwzapalne i łagodzące surowca wynikające z głównie obecności olejku eterycznego. Przemywanie twarzy naparem zmniejszy podrażnienia (również te słoneczne), a kompresy rozjaśnią sińce, zniwelują worki pod oczami oraz zmniejszą zaczerwienienia (wynika to również z obecności antyoksydacyjnej witaminy C, która m.in. redukuje tempo procesów starzenia i chroni przed działaniem promieni słonecznych). Kosmetyki na bazie rumianku są zalecane przede wszystkim do pielęgnacji skóry delikatnej, wrażliwej i alergicznej. Należy pamiętać, aby surowiec stosować pomocniczo tylko na drobne zmiany skórne. Nie używamy go natomiast na duże, otwarte rany, ciężkie zakażenia czy ostre choroby skóry. Warto również wspomnieć o powszechnym dodawaniu ekstraktu z rumianku do kosmetyków, takich jak: szampony, mleczka do demakijażu, mydła, żele pod prysznic, płyny do higieny intymnej. Inną cenną właściwością zioła, jest rozjaśniający wpływ na włosy, co również jest chętnie wykorzystywane w produktach kosmetycznych.