Zgaga – jak radzić sobie z przykrą dolegliwością?

W okresie jesienno-zimowym dochodzi do osłabienia układu odpornościowego. W organizmie człowieka zachodzi szereg zmian hormonalnych, spada nastrój, co zwiększa poziom stresu. W społeczeństwie obserwuje się zmniejszoną aktywność fizyczną, co również może wywierać wpływ na objawy dysfunkcji przewodu pokarmowego.

Czym jest i czym objawia się zgaga?

Zgaga objawia się uczuciem pieczenia oraz bólem w przełyku na skutek zarzucania kwaśnej treści pokarmowej, zdarza się, że promieniuje do gardła^[1]. Ten nieprzyjemny objaw jest charakterystyczny dla choroby refluksowej (GERD), zaburzona zostaje praca dolnego zwieracza przełyku^[2]. Dolny zwieracz przełyku jest mięśniem, który umożliwia sprawny przepływ pokarmu z przełyku do żołądka, działa jak zastawka. Po tym jak pokarm trafia do żołądka mięsień zamyka się uniemożliwiając powrót treści pokarmowej. W sytuacji, gdy mięsień działa nieprawidłowo, kwaśna treść z żołądka wraca do przełyku, którego pH jest obojętne, dochodzi do podrażnienia i powstania refluks^[3]. W Polsce aż 14 milionów ludzi doznało zgagi, a tylko 16% zdaje sobie sprawę z przyczyn tej dolegliwości^[4]. Zgaga dotyczy ok. 1/3 społeczeństwa zamieszkującego kraje rozwinięte^[5].

Czynniki powodujące dolegliwość

Na występowanie zgagi wpływ mają produkty, które spożywamy każdego dnia. Istotne jest, aby w porę zmienić dotychczasowe nawyki żywieniowe. Należy ograniczyć produkty wysokotłuszczowe, smażone, pikantne, kwaśne, solone, napoje gazowane, cytrusy, kawę oraz mocną herbatę, czekoladę, alkohol i co ważne – zmniejszyć porcje posiłków^[6]. Powinno się z większą uwagą planować dania na najbliższe dni. Jeść regularnie od 4 do 5 posiłków dziennie, z czego ostatni najpóźniej na 2-3 godziny przed snem.

Rekomenduje się, aby stale dbać o nawodnienie organizmu, jeść spokojnie, bez pośpiechu. Osoby skarżące się na problemy gastryczne powinny unikać spożywania pokarmów w późnych godzinach wieczornych.

Należy zaprzestać używania gum do żucia czy cukierków, które wpływają stymulująco na produkcję śliny. Ważna jest również pozycja do spania, głowa chorego powinna być uniesiona wyżej względem tułowia^[7].

Dieta w zgadze

Zaleca się spożywanie:

• ziemniaków,
• jagód,
• sucharków,
• chudego nabiału,
• chudego mięsa i ryb,
• czerstwego pieczywa,
• suszonych fig,
• picie wody, delikatnych herbatek owocowych i rumianku.

Lekarze polecają przyjmowanie produktów zasadotwórczych, np. migdałów oraz picie kleiku lnianego. Len działa ochronnie na ściany żołądka, tworząc cienką, śluzową warstwę, która łagodzi podrażnienie błon śluzowych. Sam napar z nasion lnu wykazuje działanie przeciwzapalne^[8].

Zgaga a okres jesienno-zimowy

W okresie jesienno-zimowym dochodzi do osłabienia układu odpornościowego. W organizmie człowieka zachodzi szereg zmian hormonalnych, spada nastrój, co zwiększa poziom stresu. Obserwuje się zmniejszoną aktywność fizyczną wśród społeczeństwa, to również ma wpływ na objawy dysfunkcji przewodu pokarmowego. Spędzamy mniej czasu na świeżym powietrzu, w wyniku czego spada poziom witaminy D3 w organizmie. Niedobór tej witaminy wpływa na rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku^[9]. Dlatego tak ważna jest systematyczna suplementacja witaminy D3. Dzieci powyżej 1. r.ż. powinny dostarczać 1000 IU/dobę , młodzież (11-18 lat) od 800 – 2000 IU/dobę, dorośli (19-65 lat) 2000 IU/dobę, a seniorzy (>65 lat) 4000 IU/dobę^[10].

Leczenie

W sytuacji, kiedy pacjent skarży się na problemy gastryczne (niestrawność, zgagę, bóle brzucha), można z powodzeniem zaproponować famotydynę^[11]. Lek ten należy do grupy H2-blokerów^[12] najnowszej, III generacji. Jest organicznym związkiem chemicznym^[13], który został opatentowany w 1979 r., a do stosowania w medycynie został wprowadzony w połowie lat 80.

Mechanizm działania famotydyny polega na blokowaniu receptorów H2, które zlokalizowane są w ścianie komórek okładzinowych żołądka. W efekcie dochodzi do hamowania wydzielania kwasu solnego oraz obniżenia stężenia pepsyny w żołądku. Lek stosowany jest w leczeniu zgagi i niestrawności. Nie wykazuje klinicznie istotnych interakcji z innymi lekami, nie jest metabolizowany przez układ CYP450. Może być bezpiecznie stosowany przez pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe, teofilinę, diazepam, aminofenazon.

Działania niepożądane występują rzadko i są łagodne. Famotydyna może być stosowana na życzenie pacjenta, niezależnie od posiłku, efekt farmakologiczny pojawia się po godzinie i utrzymuje się do 12 godzin. Zaleca się stosowanie leku raz dziennie, przed snem. Istotne jest, że pełne działanie leku uzyskuje się już po przyjęciu pierwszej dawki, w wyniku czego dochodzi do szybkiego złagodzenia dolegliwości^[14].

Problem zgagi, jednego z objawów ChRP (choroby refluksowej przełyku) odnosi się do sporej grupy społeczeństwa w Polsce. Wprowadzenie skutecznej i bezpiecznej farmakoterapii oraz zmiana stylu życia pacjenta może w zdecydowany sposób zminimalizować częstość występowania przykrych dolegliwości.

Podsumowanie

Reasumując, famotydyna jest lekiem bezpiecznym, o wysokiej skuteczności i szybkim efekcie działania. Jako jedyny lek wykazuje działanie blokujące nocne wydzielanie kwasu solnego. Może być z powodzeniem wykorzystywana w terapii z lekami PPI (inhibitory pompy protonowej), wpływając korzystnie na ich skuteczność. Dodatkowo łatwość stosowania famotydyny (raz dziennie, przed snem)^[15] zwiększa compliance pacjenta^[16].