Wpływ powszechnej digitalizacji na kondycję narządu wzroku

Statystycznie osoba dorosła spędza dziennie średnio ok. 6-8 godzin przed ekranem. Wiele danych statystycznych pokazuje, że ilość spędzanego tak czasu wydłuża się niepokojąco, co zwłaszcza miało miejsce w niedawnym lockdownie z powodu pandemii koronawirusa. Niestety czas spędzony przed komputerem czy smartfonem u dzieci również w sposób niepokojący rośnie, a spotęgował to dodatkowo e-learning.

Cyfrowe zmęczenie wzroku lub syndrom widzenia komputerowego (z ang. Computer Vision Syndrome) to terminy, które już zostały wprowadzone do literatury, aby określić objawy ze strony oczu będące konsekwencją długotrwałego korzystania z urządzeń elektronicznych. Najczęstszymi dolegliwościami są okresowe zaburzenia widzenia pod postacią zamazywania obrazu oraz objawy suchego oka, takie jak pieczenie i zaczerwienienie oczu, wrażenie piasku pod powiekami oraz uczucie suchości. Możliwe jest niestety również trwałe pogorszenie ostrości widzenia. Dodatkowo syndromowi widzenia komputerowego może towarzyszyć ból głowy, karku, szyi, trudności w koncentracji, ogólne rozdrażnienie trudności z zasypianiem, a nawet bezsenność.

Do cyfrowego zmęczenia oczu prowadzi wiele czynników. Okresowe zaburzenia widzenia i objawy suchego oka pojawiają się u osób spędzających wiele godzin przed ekranem np. komputera niezależnie od wieku. Jest to związane z niedostatecznym nawilżeniem powierzchni gałki ocznej z powodu zmniejszenia częstości mrugania podczas skupienia wzroku na monitorze. Przy wpatrywaniu się w ekrany cyfrowe zamiast mrugać średnio18-20 razy na minutę mrugamy rzadziej, co prowadzi do parowania filmu łzowego na powierzchni oka. Ostrość i komfort widzenia jest uzależniony od prawidłowego nawilżenia powierzchni gałki ocznej. Warto zatem regularnie nawilżać oczy, aby zapobiec objawom suchego oka. Krople nawilżające bez konserwantów mogą być stosowane długotrwale.

Kolejnym czynnikiem, który negatywnie wpływa na wzrok, mogąc doprowadzić do trwałego obniżenia jakości widzenia, jest oddziaływanie niebieskiego światła, czyli części widma światła pomiędzy promieniami UV a światłem widzialnym.

Badania pokazują, że największe negatywne zmiany w siatkówce wywołuje długość fali od 415-455 nm. Światło niebieskie jest zjawiskiem naturalnym i stanowi część światła widzialnego.

W niewielkich ilościach nie stanowi zagrożenia dla wzroku, natomiast bierze udział w regulacji naszego cyklu dobowego snu i czuwania. Problem pojawia się wtedy, kiedy ten zakres światła dociera do nas w nadmiarze. Emituje go bowiem wiele sztucznych źródeł, takich jak urządzenia z ekranami ciekłokrystalicznymi LCD, czyli telewizory, komputery, laptopy, smartfony i inne urządzenia cyfrowe, a także oświetlenie typu LED, a nawet reflektory ksenonowe w samochodach.

Przedłużona ekspozycja na światło niebieskie zwłaszcza w porze wieczornej może negatywnie wpływać na sen i rytmy okołodobowe oraz jest szkodliwa dla naszego wzroku. Wpływa negatywnie na procesy metaboliczne zachodzące w siatkówce. Wykazano, że długotrwała ekspozycja na światło niebieskie może wywoływać stres oksydacyjny i tworzenie się wolnych rodników, co w konsekwencji prowadzi do uszkodzenia komórek siatkówki.

Badania pokazały, że wysokoenergetyczne promieniowanie niebieskie oddziałuje na barwnik wzrokowy nazywany melanopsyną. Nie bierze ona udziału w procesie widzenia, jednak jest odpowiedzialna za kontrolę tzw. zegara biologicznego.

Niestety w dzisiejszych czasach wiele godzin przed ekranami cyfrowymi spędzają również dzieci i młodzież. Młode osoby są bardziej narażone na negatywne działanie światła niebieskiego, ponieważ w ich siatkówce nie wykształciła się jeszcze naturalna ochrona przed jego fotochemicznym działaniem, a więc szczególnie w przypadku dzieci ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem do niezbędnego minimum wydaje się być w pełni uzasadnione.

Obecnie, mając na uwadze ewentualny ponowny e-learning i lockdown z powodu trwającej nadal pandemii koronawirusa, nie jest możliwe zupełne odcięcie się od urządzeń cyfrowych. W związku z tym praktycznie nie możemy wyeliminowywać sztucznego światła niebieskiego z naszego życia. Warto więc wprowadzić i utrwalić codzienne nawyki, które ograniczą jego szkodliwe działanie.

Najprostszym sposobem jest ograniczenie korzystania z urządzeń cyfrowych do niezbędnego minimum, a w trakcie korzystania z nich robienie sobie przerw. Zaleca się co pół godziny patrzenie na przedmiot oddalony o minimum sześć metrów przez 20-30 sekund lub przerwy co godzinę po 5 minut i patrzenie w dal. Należy też unikać patrzenia w telefony komórkowe i inne ekrany urządzeń cyfrowych w ciemności. Podczas korzystania z ekranów urządzeń cyfrowych zaleca się włączenie funkcji filtra niebieskiego. Ważne jest również ustawienie monitora, który powinien znajdować się na linii oczu w odległości średnio 50-70 cm, najlepiej tyłem do źródła światła i przyjmowanie właściwej postawy podczas wielogodzinnej pracy przed monitorem.

Pomocą dla oczu może być włączenie do diety produktów bogatych w antyoksydanty, takie jak marchew, jarmuż, brokuły, szpinak oraz jagody i aronie. Korzystnie na wzrok zwłaszcza u osób po 40. r.ż. może wpływać suplementacja preparatami zawierającymi substancje o charakterze antyoksydacyjnym, a mianowicie: witaminy – w szczególności C, E oraz minerały, takie jak cynk, mangan, miedź czy selen. Uzupełnienie diety w witaminy, składniki mineralne oraz w wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega 3 wydaje się być korzystne dla prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku.

— R E K L A M A —