Właściwości zdrowotne „króla lasów”

Dąb jest jednym z najdłużej żyjących i niezwykle docenianych drzew. We Francji nazywany był przez wielu „królem lasów”. Przed tysiącami lat żołędzie służyły za pokarm ludom Północy, a Pliniusz Starszy – rzymski pisarz i historyk – podaje, że służyły za pokarm jeszcze wcześniej niż pszenica. W okresie wojen, a także w czasach nieurodzaju na dalekiej północy, ze względu na znaczną zawartość węglowodanów, owoce dębu stanowiły istotny składnik diety. Niezwykle ceniona była także kora, posiadająca liczne właściwości lecznicze, która po dziś dzień stosowana jest z powodzeniem w wielu stanach chorobowych.

Quercus robur L. i Quercus petraea – kiedy zbierać korę?

Obydwa gatunki dębu, zarówno dąb szypułkowy, jak i dąb bezszypułkowy, wyrastają na wysokość kilkudziesięciu metrów. Korę dębu zbiera się wczesną wiosną z młodych gałęzi drzewa. Należy ją wówczas poprzecznie naciąć, w około 20 – 30 centymetrowych odstępach, a następnie połączyć podłużnym cięciem – znacznie ułatwi to jej oddzielenie. Korę – Cortex – najlepiej zbierać ze ściętych już dwuletnich przyrostów. Pozyskiwanie jej wprost z drzewa, bez zabezpieczenia otwartej rany, spowodować może gnicie gałęzi lub ich próchnienie, a w rezultacie obumarcie drzewa. Po wysuszeniu powinna mieć ona kształt niepełnych rurek.

Pełnia wartości leczniczych

Kora dębu stosowana była już w medycynie średniowiecznej, w podobnych jak i dziś przypadkach chorobowych. Właściwości lecznicze Cortex Quercus warunkują zawarte w niej substancje czynne, takie jak:

• garbniki – pochodne kwasu elagowego i katechiny,
• pseudogarbniki – flawonoidy (kwercetyna),
• kwas galusowy,
• związki żywicowe,
• trójterpeny.

Dzięki dużej zawartości garbników, zrobione z kory produkty, mają głównie działanie ściągające.

Zastosowanie

W starej medycynie ludowej odwar z kory dębu stosowany był do leczenia świerzbu, liszajów i odmrożeń. Współcześnie wykorzystywany jest on również wewnętrznie, w różnego rodzaju schorzeniach przewodu pokarmowego, jak chociażby nieżycie żołądkowo-jelitowym, a także przy uporczywych biegunkach. Kora ma działanie przeciwbakteryjnie i wpływa na zmniejszenie stanów zapalnych błon śluzowych przewodu pokarmowego.

Ponadto wspomaga walkę z chorobami pęcherza i nerek oraz ma właściwości przeciwkrwotoczne – jest pomocą w sytuacji nadmiernego krwawienia miesiączkowego.

Kora dębu używana jest także w postaci odwaru do stosowania zewnętrznego. Można płukać i przemywać nim dotknięte stanem zapalnym gardło, bądź zmagające się z paradontozą dziąsła. Jest też składnikiem leków stosowanych w przypadku żylaków odbytu, a wywar jest dobrym środkiem łagodzącym upławy.

Odwar z kory dębu pomocny będzie w oparzeniach, odmrożeniach oraz zewnętrznych krwotokach.

Jak przygotować odwar?

W celu przygotowania odwaru do wypicia, należy stołową łyżkę kory dęby zalać szklanką wody, następnie gotować wszystko przez 10 minut i odcedzić. Zaleca się picie po pół szklanki tak sporządzonego odwaru 1 – 3 razy dziennie.

Z kolei ekstrakt, który posłuży do płukanek, obmywań i okładów, najlepiej przygotować w ten sam sposób, podwajając jedynie dawkę kory dębu.

Można również przygotować leczniczą kąpiel z udziałem dębowego surowca. Na jedną kąpiel należy sporządzić napar z 5 łyżek kory. Odwar do kąpieli pomocny będzie w zwalczaniu przewlekłych schorzeń skóry oraz żylaków odbytu. Warto, tak sporządzoną esencję, wzbogacić kwiatami rumianku.

Mało znane fakty

Kora dębu była niezwykle cenionym surowcem w garbarstwie. Kiedyś robiono z niej również czarną farbę.

W starożytnej Grecji dąb uważany był za drzewo święte i miał wielkie znaczenie w słowiańskich obrzędach. Był częstym motywem pieśni i przysłów – symbolizował w nich siłę i powagę.

Pod dębem odbywały się wojenne narady i sądy, a także składano pod nim ofiary bóstwom, na przykład bogowi sztuki i słońca – Apollinowi.

Z dębowych witek robiono rózgi weselne, z kolei suche dębowe liście strzec miały domostwa przed złymi urokami.

Źródło:

• B. Kuźnicka, M. Dziak, Zioła i ich stosowanie, Warszawa 1987.