Rola suplementacji mikroelementów i luteiny w chorobach oczu

W ostatnich latach wielu badaczy zwraca uwagę na fakt, iż zwiększona podaż substancji o właściwościach antyoksydacyjnych (np. luteiny), witamin i mikroelementów może stać się metodą zapobiegania szeregu chorób, zarówno okulistycznych, jak i ogólnoustrojowych.

Obecnie wiele uwagi poświęca się antyoksydantom, mikroelementomi witaminom oraz ich roli w profilaktyce niektórych chorób oczu, m.in. zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (ang. age-related macular degeneration – AMD). Fakt, iż nie istnieje w pełni skuteczne leczenie tej choroby sprawia, iż szczególnie ważna staje się jej profilaktyka.

Czym są antyoksydanty?

Do antyoksydantów zaliczamy szereg substancji chemicznych, mających zdolność usuwania związków o działaniu utleniającym. Wyróżniamy wśród nich np.: witaminę C, witaminę E oraz karotenoidy (luteina, zeaksantyna i beta karoten). Karotenoidy są to naturalnie występujące barwniki roślinne, których obecność w tkankach jest całkowicie zależna od spożycia z pokarmem. Jedynymi karotenoidami obecnymi w soczewce oraz plamce żółtej (czyli obszarze siatkówki odpowiadającym za widzenie centralne oraz najlepszą ostrość wzroku) są luteina i zeaksantyna. Barwniki plamkowe (przede wszystkim luteina) wywierają wieloczynnikowy korzystny wpływ na siatkówkę: mają bowiem zdolność usuwania wolnych rodników tlenowych, a ponadto chronią przed uszkodzeniem komórek siatkówki przez światło. Pewną rolę w podtrzymaniu prawidłowej funkcji antyoksydacyjnej siatkówki odgrywa także obecność mikroelementów. Mowa w tym przypadku o cynku, miedzi oraz manganie, czyli składnikach potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania układu antyoksydacyjnego. Przypuszcza się, iż wysokie spożycie karotenoidów (luteiny, zeaksantyny, beta karotenu) wpływa na zmniejszenie ryzyka szeregu chorób, jak np. zaćma czy zwyrodnienie plamki związane z wiekiem.

Zwyrodnienie plamki

Przykładem choroby okulistycznej, w przebiegu której stwierdzono korzystny wpływ suplementacji luteiny, jest wspomniane wcześniej zwyrodnienie plamki, związane z wiekiem (AMD). Jest to schorzenie mogące prowadzić do ciężkiego upośledzenia wzroku, przez co stanowi coraz większy problem społeczny. Do ujawnienia się tego schorzenia dochodzi najczęściej około 50., 60. roku życia. Objawami subiektywnymi AMD są:
– powolny i postępujący spadek ostrości wzroku (zwłaszcza z bliska),
– niewielkie mroczki,
– zniekształcenie obrazu (tzw. „pofalowane linie”),
– z czasem dochodzi do spadku ostrości wzroku przy patrzeniu w dal oraz niecharakterystycznych zaburzeń widzenia.
Wskazano, iż dieta bogata w substancje o właściwościach antyoksydacyjnych zmniejsza ryzyko rozwoju zmian degeneracyjnych plamki. Ponadto zaobserwowano, że spożywanie luteiny oraz innych antyoksydantów wywiera korzystny wpływ na poprawę ostrości wzroku u chorych już leczonych z powodu zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem. W badaniu LAST potwierdzono fakt, iż suplementacja luteiny w dawce 10 mg dziennie wpływa korzystnie na poprawę funkcji wzrokowej pacjentów z AMD. Wykazano także, iż suplementacja luteiną prowadzi do poprawy funkcji wzrokowej nie tylko u osób zdrowych, ale takżeu chorujących na AMD.

Zaćma

Inną badaną chorobą, w profilaktyce której ważne mogą być luteina, witaminy i mikroelementy, jest zaćma (tzw. zmętnienie soczewki). W przeprowadzonych dotychczas badaniach stwierdzono, iż w rozwoju zaćmy rolę odgrywa szereg czynników. Są nimi m.in. obniżony poziom witamin i karotenoidów (luteiny i zeaksantyny). Ponadto zaobserwowano, że spożywanie pokarmu obfitującego w karotenoidy (beta karoten, luteinę, zeaksantynę), witaminę C, witaminę E, kwas foliowyi ryboflawinę wiąże się ze znaczącym spadkiem ryzyka rozwoju zaćmy.

Skuteczność i bezpieczeństwo

Wyniki przeprowadzonych dotychczas badań w jasny sposób wskazują na korzystne działanie suplementacji karotenoidów (głównie luteiny), mikroelementów i witamin w wielu jednostkach chorobowych narządu wzroku. Jednocześnie warto podkreślić, że dotychczasowe badania wykazały bezpieczeństwo stosowania luteiny oraz brak efektów niepożądanych suplementacji doustnej. Dla wielu osób regularna suplementacja antyoksydantów, np. z pożywieniem lub w formie doustnego stosowania odpowiednich preparatów, może stać się skuteczną terapią wspomagającą leczenie szeregu schorzeń, w tym również schorzeń okulistycznych.