Na całym świecie farmaceuta zawsze był doradcą, pierwszym ogniwem, do którego pacjenci zwracają się o poradę, i ta rola wciąż się poszerza. Jest on z jednej strony fachowcem od przygotowania leków, a z drugiej strony doradcą pacjenta w przypadku wystąpienia objawów choroby oraz konsultantem w sprawach zdrowego trybu życia. Stabilna praca, niska płaca – tak najkrócej charakteryzują swoją pracę pracownicy aptek w Polsce. Co ma zatem zrobić szef apteki, by zmotywować swój personel? Wiadomo nie od dziś, że profesjonalna obsługa, serdeczny uśmiech, chęć niesienia pomocy oraz dokładne zrozumienie potrzeb pacjenta niejednokrotnie decydują o skuteczności sprzedaży i bezpieczeństwie stosowania leków.
Szef apteki powinien zatem zdawać sobie sprawę, że istnieją dwa rodzaje motywacji:
1. Motywacja pozytywna
Jest dawaniem pracownikowi możliwości doskonalenia się zawodowego, urzeczywistniania jego celów i potrzeb. Jest motywacją dążenia do czegoś, co w oczach pracownika jest godne pożądania (podwyżka, awans, dodatkowe szkolenia, nagroda, pochwała). Jest skuteczna, ponieważ powoduje aktywizację pracownika wywołaną silnym zaangażowaniem emocjonalnym. Szef apteki powinien zatem dostosowywać wielkość nagród do jakości i rodzaju wykonanego zadania. Nie wykształci on u swoich podwładnych odpowiednio wysokiej motywacji do działania, jeśli będzie ich jedynie za wszystko chwalił. Może natomiast uzależnić ich premie od wielkości obrotów, co spowoduje, że pracownik bardziej zaangażuje się w proces sprzedaży, będzie interesował się nowościami na rynku, zaproponuje klientowi szerszy wachlarz oferowanych produktów czy dodatkowe kuracje wspomagające.
Kolejnym bodźcem do lepszej pracy, a co za tym idzie, zwiększenia sprzedaży, jest podnoszenie kwalifikacji pracowników.
Oprócz typowych
szkoleń dla farmaceutów bardzo przydatne są również szkolenia z zakresu profesjonalnej obsługi klienta.
Każdy pracownik mający bezpośredni kontakt z klientem powinien znać metody sprawnej komunikacji, by móc precyzyjnie rozpoznawać potrzeby pacjenta i we właściwy sposób na nie reagować.
2. Motywacja negatywna
Pobudza do pracy poprzez stwarzanie poczucia zagrożenia. W sferze zawodowej czynnikami wywołującymi lęk są np.: groźba utraty pracy, nagana za źle wykonane zadanie, przeniesienie na stanowisko mniej płatne czy o mniejszym prestiżu. Stosowanie motywacji negatywnej jest skuteczne, gdyż angażuje silne emocje i większą energię do działania. Wyzwala jednak także wiele
niekorzystnych skutków, tj. mniejszą efektywność działań pracownika, brak identyfikacji z celami firmy itp. Pracownik motywowany negatywnymi bodźcami, będzie realizował powierzone mu zadania, by zadowolić szefa (a nie siebie), by nikomu się nie narazić, by się nie wychylać. Nie będzie czerpał satysfakcji z wykonanych zadań, nie wyzwoli w sobie zamiłowania i entuzjazmu do pracy. Będzie ponadto źle odbierany przez klienta apteki np. jako osoba niekompetentna. Dodatkowo stosowanie motywacji negatywnej może prowadzić do znacznie dalej idących konsekwencji w osobowości pracownika np.: obniżenia poczucia własnej wartości, przyjmowania postawy defensywnej, spadku ambicji, wewnętrznego buntu, a co za tym idzie
kumulacji negatywnych emocji. Taka postawa pracownicza nie będzie sprzyjać żadnej aptece. Wnikliwi klienci od razu zaobserwują, że coś jest nie tak. Jednak same zachęty materialne nie wystarczą do pełnego zaspokojenia potrzeb i rozwoju pracownika. Aby zwiększyć motywację pracownika ważne jest równoczesne stosowanie bodźców niematerialnych. Należą do nich:
Dobra atmosfera w pracy
Wzajemny szacunek między pracownikami jest bezcenną wartością. Ma on ogromny wpływ na wszystkie elementy związane z życiem firmy – na pracowników, klientów, środowisko zewnętrzne, dostawców i inwestorów. W takim typie kultury organizacyjnej również system komunikacji funkcjonuje w sposób umożliwiający swobodny przepływ informacji między pracownikami. Ludzi docenia się nie tylko za to, co wiedzą i robią, ale również za inteligencję emocjonalną, którą wykorzystują w pracy.
Praca wykonywana w grupie dobrze rozumiejących, wspierających i szanujących się ludzi ma ogromną wartość motywującą, a bycie częścią zgranego zespołu wyzwala w pracownikach tak pożądaną przez firmę lojalność, zaangażowanie i kreatywność.
Dobre relacje z przełożonymi
W każdej aptece kierownicy powinni zawsze znaleźć czas na indywidualną rozmowę z podwładnymi, w szczególności w okresie dokonywania pewnych podsumowań, np. z okazji ocen okresowych. Zarządzający zespołem powinien starać się angażować pracowników nie tylko w ocenę minionego okresu, ale także w tworzenie zasad działania na przyszłość.
Dobry przełożony potrafi dostrzegać nie tylko porażki, ale i sukcesy pracowników. Podkreślanie tych ostatnich ma kluczowy wpływ na motywowanie zespołu. Nie ma bardziej demotywujących pracownika zachowań, niż niezauważanie jego osiągnięć i tolerowanie niedociągnięć. Warto więc dać pracownikom to, co nas nic nie kosztuje – słowa uznania, które są tym, czego pracownicy bardzo pragną, ale nigdy o to nie poproszą. W literaturze można spotkać zasadę „cztery na jeden”, czyli każdej krytycznej uwadze pod adresem pracownika powinny towarzyszyć cztery pozytywne. Stosowanie wszelkiego rodzaju pochwał jest najprostszym, a zarazem najbardziej niedocenianym sposobem wzmacniania motywacji pracowników.
Udział w zarządzaniu apteką
Kreatywność jest jednym z bardziej cenionych przejawów zaangażowania pracownika w pracę. Jednak często zdarza się, że kierownik, bojąc się zaufać swoim podwładnym, ingeruje w najdrobniejsze kwestie, nieustannie kontroluje i pozbawia go samodzielności. Niestety brak zaufania do pracowników często działa jak samospełniająca się przepowiednia. Przewidywania przełożonego, że pracownik sobie nie poradzi lub wykona zadanie źle, powodują, że ten rzeczywiście obniża swoją motywację i zaangażowanie, przerzucając odpowiedzialność na szefa.
Przyjazny system kontroli i oceny
Niedopasowanie zadań do aspiracji, uzdolnień, wiedzy i możliwości często staje się dla pracowników źródłem stresów i niezadowolenia z pracy. Aby tego uniknąć, należy dobrze rozpoznać, gdzie tkwią mocne, a gdzie słabe strony danego pracownika i czy istnieje odpowiednie otoczenie, by osoba mogła sprostać stawianym jej celom.
Prawidłowo realizowana kontrola i ocena pracy przynosi firmie realne korzyści w postaci wzrostu jakości i wydajności pracy, zmniejszenia rotacji pracowników, ilości formalnych bądź nieformalnych konfliktów pomiędzy nimi a ich przełożonymi czy wykorzystania potencjału pracowników zgodnie z planowanym kierunkiem rozwoju firmy.