Jak ograniczyć rotację w zespole?

Nikogo z pewnością nie trzeba przekonywać, że proces rekrutacji bezpośrednio rzutuje na losy zespołu w przyszłości. Owszem, błędy rekrutacyjne mogą zdarzyć się każdemu i przy najbardziej profesjonalnie przygotowanym procesie rekrutacyjnym. Zatem już w pierwszych zdaniach tej publikacji pojawia się jedna z odpowiedzi na tytułowe pytanie.

Ale co dalej? Mamy dobrze zrekrutowany zespół, który naszym zdaniem pracuje efektywnie, a w pewnym momencie zaczyna dotykać nas problem rotacji. Warto nie bagatelizować tego zjawiska, nie tłumaczyć, że taki jest teraz rynek pracy.

Nie usprawiedliwiajmy rotacji faktem, że „teraz młodzi ludzie często zmieniają pracodawcę”. Nawet jeśli w każdym z tych stwierdzeń jest odrobina prawdy, należy każdy przypadek rozpatrywać indywidualnie. Rolą menedżera jest rozpoznanie sytuacji, by dociec, co jest powodem odchodzenia pracowników.

Dlaczego temat rotacji jest tak ważny dla właściciela apteki czy kierownika? Ponieważ jest to realny koszt dla apteki. Są to koszty bardziej lub mniej ukryte. Czasem wydaje nam się, że jedynym kosztem, jaki ponosimy w związku z odejściem pracownika, jest czas na znalezienie nowego i wyszkolenie go. A to tylko część kosztów, jakie ponosi pracodawca.

Możemy wskazać różne rodzaje rotacji:

• dobrowolną i wymuszoną – rotacją dobrowolną mamy do czynienia wówczas, gdy pracownik sam podejmuje decyzję o zmianie pracy. Wymuszona rotacja to taka, co do której decyzję podejmuje przełożony (pracodawca).


• pożądaną i niepożądaną – rotacja pożądana to taka, która z jakichś względów jest dla apteki korzystna (np. odejście konfliktowego pracownika), niepożądana – wówczas, kiedy z firmy odchodzi ważny pracownik, „duży fachowiec”, który miał znaczący wkład w rozwój firmy. Warto jednak podkreślić, że pewien poziom rotacji jest wręcz konieczny. Nowi pracownicy wnoszą świeżość, nowe pomysły i inne spojrzenie na organizację.


• możliwą do uniknięcia i niemożliwą do uniknięcia – to ważna klasyfikacja, która powinna być brana pod uwagę przez każdego kierownika czy właściciela apteki. Rotacja możliwa do uniknięcia to taka, na którą firma ma realny wpływ. Warto zatem zawsze poznać motywację pracownika do zmiany pracodawcy. Druga grupa, to rotacja niemożliwa do uniknięcia, a zatem powody, na które pracodawca nie ma wpływu – np. chęć przekwalifikowania się, zmiana miejsca zamieszkania bądź inne przyczyny prywatne.

Jak wynika z powyższego, możemy spotkać się z różnymi rodzajami rotacji. Warto z pewnością skupić się na tych obszarach, na które kierownik apteki ma wpływ. Jest nim na przykład rotacja możliwa do uniknięcia. Poznajmy zatem najczęstsze powody, dla których pracownicy podejmują decyzję o zmianie pracy. Bliżej przyjrzeli się im Holtom i Brooks (2008). Wymieniają oni następujące obszary, które decydują o rotacji, na które pracodawca ma wpływ:

• stres w pracy,


• satysfakcja z pracy,


• poczucie bezpieczeństwa w miejscu pracy,


• zakres obowiązków,


• przyjęty model zarządzania w miejscu pracy.

Inny badacz zagadnień związanych z rotacją pracowników – Taylor (2008) – wyróżnia dodatkowo inną klasyfikację czynników wpływających na fluktuację, a mianowicie:

• Wypychające – gdy powodem odejścia z pracy jest nieodpowiednia atmosfera w niej panująca. Pracownik ma pewność, że nie ma szans na porozumienie z obecnym pracodawcą.


• Przyciągające – wówczas, gdy istnieją inne elementy świadczące o atrakcyjności miejsca pracy (szansa rozwoju, dobra atmosfera, kompetentny szef, dodatkowe benefity).


• Nieunikniona fluktuacja – powodem rezygnacji jest brak satysfakcji z pracy.


• Zwolnienie z inicjatywy kadry kierowniczej – pracownik pozostałby w firmie, ale został zmuszony lub „zmobilizowany” do odejścia przez przełożonego.

Wiemy zatem, jakie mogą być przyczyny rotacji pracowników. Nie wszyscy menedżerowie potrafią jednak realnie spojrzeć na to, dlaczego fluktuacja dotyczy ich zespołów. Trudno czasem obiektywnie stwierdzić, że być może faktycznie nie zapewniamy swoim zespołom dobrej atmosfery, odpowiednich warunków i wsparcia kadry menedżerskiej. Jeśli nie wszystkich przekonują przyczyny, warto bliżej przyjrzeć się kosztom tego zjawiska. Być może straty, jakie z tytułu rotacji ponosi apteka, będą bardziej przekonywujące do tego, by pochylić się nad tym zagadnieniem.

Koszty, które generuje fluktuacja pracowników podzielić możemy na:

• Koszty przed odejściem pracownika – obniżenie efektywności. Negatywny wpływ na morale zespołu, popełnianie kosztownych błędów (wynikające z braku zaangażowania). To również koszty związane z przekazaniem przez osobę odchodzącą wszystkich obowiązków nowej osobie.


• Koszty związane z poszukiwaniem nowego pracownika – proces rekrutacji (np. koszty ogłoszeń o pracę), czas na zapoznanie się i selekcję aplikacji oraz przeprowadzenie rozmów rekrutacyjnych.


• Koszty związane z wdrożeniem nowego pracownika – związane z badaniami lekarskimi, czas, który pracownik spędzi na poznaniu organizacji, zasad panujących w firmie, to również czas osoby, która wdraża nowego pracownika. Nie należy zapominać, że podczas gdy nowy pracownik się wdraża, stali pracownicy dodatkowo obciążeni są pracą.


• Utracone korzyści – strata profesjonalisty/eksperta, wyhamowanie niektórych procesów w firmie w związku z utratą pracownika.

Straty w zespole – odejście kolegi/koleżanki z zespołu często wpływa na obniżenie morale zespołu, odejście negatywnie wpływa na nastroje i zaangażowanie innych członków zespołu. Często pojawia się w takiej sytuacji myślenie „skoro on znalazł nową pracę, to i ja mogę”. Jak widać, koszty są ogromne, ale warto mieć zawsze świadomość, że menedżer może wpływać na poziom rotacji. Chcąc ograniczyć ten proces w swoim zespole, należy:

• obserwować nastroje w zespole i reagować na niepokojące sygnały,


• komunikować się ze swoimi ludźmi, by poznać ich motywacje,


• monitorować poziom satysfakcji pracowników,


• monitorować rynek, by znać trendy.

Warto podkreślić, że wiele firm bardzo precyzyjnie monitoruje współczynnik rotacji. Świadczy to o dużej świadomości kadry menedżerskiej, jak duże spustoszenie może ten proces spowodować w organizacji. Należy pamiętać, że sama rotacja nie jest niczym złym dla firmy, pod warunkiem jednak, że odbywa się pod kontrolą, nie rośnie w dynamicznym tempie, a jej przyczyny znane są menedżerom.