Kodeina (najczęściej w postaci fosforanu) jest składnikiem zarówno leków OTC jak i Rx. Wykazuje działanie przeciwkaszlowe, przeciwbólowe, zapierające oraz słabe uspokajające. Preparaty przeciwbólowe, dostępne bez recepty, zawierają zwykle od 8 do 15 mg kodeiny, w skojarzeniu z paracetamolem, paracetamolem i kofeiną czy niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, np. ibuprofenem. W anelgetykach z grupy Rx (Rp) stosowane są większe dawki: 20-30 mg fosforanu, niekiedy w połączeniu z paracetamolem. Ośrodkowe działanie przeciwkaszlowe kodeiny wykorzystuje się w leczeniu suchego, męczącego kaszlu. Bez recepty dostępne są zarówno tabletki (10-15 mg), jak i syropy, zawierające najczęściej ok. 3 mg substancji w 5 ml. Fosfran kodeiny to także surowiec farmaceutyczny, przeznaczony do przygotowania leków w praktyce receptury aptecznej. Jest on przede wszystkim składnikiem proszków dzielonych złożonych w zakresie dawek 0,01-0,12 g, oraz syropów, kropli i płynnych mieszanek do użytku wewnętrznego, a także czopków doodbytniczych.
Środki odurzające grupy III-N to preparaty, zawierające oprócz innych składników kodeinę, której ilość nie przekracza 50 mg w jednej dawce lub stężenie nie przekracza 1,5 proc. w preparatach w formie niepodzielonej oraz preparaty zawierające oprócz innych składników acetylodihydrokodeinę, dihydrokodeinę, w których ilość środka odurzającego nie przekracza 100 mg w jednej dawce lub stężenie nie przekracza 2,5 proc. w preparatach w formie niepodzielonej. Pochodna kodeiny – dihydrokodeina jest dostępna w postaci tabletek o zmodyfikowanym uwalnianiu w dawkach 60 mg, 90 mg i 120 mg. Decyzją Ministra Zdrowia z dnia 10.08.2009 r. ZD/4141/09 zmieniono kategorię dostępności tych preparatów z Rpw na Rp.
Obecnie są one wydawane na recepty białe, podobnie jak leki z kodeiną, wystawione zgodnie z zasadami obowiązującymi dla leków zawierających substancje grupy II-N. Określa je Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2006 r., w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje. Ten akt prawny reguluje m.in. szczegółowe warunki przechowywania przez apteki środków odurzających oraz preparatów zawierających te środki, zasady wystawiania recept na preparaty zawierające wyżej wymienione substancje, sposoby prowadzenia dokumentacji w zakresie ich posiadania, a także obrotu.
Recepty na substancje odurzające muszą być wystawione zgodnie z poniższymi zasadami:
Podsumowanie
Kodeina może być wydawana z apteki na podstawie recepty zwykłej: np. dihydrocodeina w tabletkach, także składnik leku recepturowego oraz OTC. Niektóre preparaty z kategorią Rpw zostały wycofane z produkcji oraz obrotu, na skutek wygaśnięcia decyzji o dopuszczeniu, innym zmieniono kategorię na Rp. Kodeina jako środek odurzający musi być przechowywana, wypisywana i ewidencjonowana według ściśle określonych prawnie zasad.
Antydekalog polskiego aptekarza
Apteki z samoobsługą