„Czy farmaceuta może odmówić realizacji recepty wydanej przez receptomat, gdy ma podejrzenie, że widniejący na niej lek może być wykorzystany niewłaściwie przez pacjenta? Czy istnieją obecnie jakieś rozwiązania prawne, które mogłyby pomóc farmaceutom w takich sytuacjach?”
Ustawa z dnia z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne* reguluje sytuacje, w których farmaceuta i technik farmaceutyczny mogą odmówić wydania produktu leczniczego, wyrobu medycznego lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Zgodnie z art. 96 upf odmowa jest możliwa gdy:
- farmaceuta powziął uzasadnione podejrzenie, że lek może być zastosowany w celu pozamedycznym;
- recepta lub zapotrzebowanie, które mają być podstawą wydania produktu leczniczego, wyrobu medycznego lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, nie są autentyczne;
- zachodzi konieczność dokonania zmian składu leku recepturowego na recepcie, do których farmaceuta albo technik farmaceutyczny nie posiada uprawnień i nie ma możliwości porozumienia się z osobą uprawnioną do wystawiania recept;
- od dnia sporządzenia produktu leczniczego upłynęło co najmniej 6 dni – w przypadku leku recepturowego sporządzonego na podstawie recepty lub etykiety aptecznej;
- osoba, która przedstawiła receptę do realizacji, nie ukończyła 13. roku życia;
- zachodzi uzasadnione podejrzenie co do wieku osoby, dla której została wystawiona recepta.
Dodatkowo, zgodnie z art. 71a ust. 2 i 3 upf, w przypadku produktów leczniczych zawierających substancje o działaniu psychoaktywnym, o kategorii dostępności „wydawane bez przepisu lekarza – OTC” ich sprzedaż podlega ograniczeniu ze względu na maksymalny poziom zawartości w nich określonej substancji o działaniu psychoaktywnym. Farmaceuta i technik farmaceutyczny odmawia wydania takiego produktu leczniczego osobie, która nie ukończyła 18. roku życia, lub jeżeli uzna, że może on zostać wykorzystany w celach pozamedycznych lub spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia.
Brak jest natomiast podstawy prawnej pozwalającej na odmowę realizacji recepty wydanej przez receptomat. O ile recepta jest poprawna formalnie, to nie jest uprawnione jej kwestionowanie. Racjonalne wydaje się wprowadzenie rozwiązań pomagających farmaceutom w sytuacji wątpliwości co do recept wydanych przez receptomat, w sytuacji gdy widniejący na recepcie lek może być wykorzystany niewłaściwie przez pacjenta. Wymagałoby to jednak zainicjowania prac legislacyjnych uwzględniających postulaty farmaceutów w tym zakresie.