E-recepta – instrukcja dla farmaceuty

E-recepta z założenia miała być ułatwieniem pracy dla wszystkich osób pracujących w sektorze medycznym oraz dla pacjentów. Wciąż jednak istnieje wiele niejasności odnośnie jej wystawiania i ewidencjonowania. Także pacjenci zasypują farmaceutów pytaniami, m.in. o to, jak sprawdzić ważność e-recepty i jak wygląda jej częściowa realizacja. Aby rozwiać wszelkie wątpliwości, warto zajrzeć do artykułu.

E-recepta – czym jest?

E-recepta to dokument, który pozwala na wydanie pacjentowi określonej grupy leków. Dawniej było to możliwe jedynie za pomocą recepty papierowej. Jednak dziś w dobie cyfryzacji elektroniczna recepta niemalże całkowicie ją zastąpiła. Jest to znacznie ułatwienie zarówno dla lekarzy, farmaceutów, jak i pacjentów. Nie ma już problemów z odczytaniem treści czy zgubieniem recepty.

Każdy pacjent może zarejestrować się na swoim internetowym Koncie Pacjenta, gdzie zdecyduje, w jaki sposób chce otrzymywać jednorazowy czterocyfrowy kod uprawniający do odbioru recepty. Na specjalne życzenie mogą dostać ją również w formie papierowej. 

Czy farmaceuta może wystawić e-receptę?

Nie tylko lekarze, ale również farmaceuci mają możliwość wystawienia recepty elektronicznej. Po wejściu w życie ustawy z dnia 6 września 2001 roku dotyczącej Prawa Farmaceutycznego^[1] mogą to zrobić, korzystając z systemu elektronicznego. Warto przy tym zaznaczyć, że takie prawo mają jedynie osoby posiadające prawo wykonywania zawodu. Oznacza to, że nie każdy pracownik apteki może wystawić pacjentowi e-receptę.

Dodatkowo od 1 kwietnia 2020 roku farmaceuta może wypisać aż dwa rodzaje recept elektronicznych: receptę farmaceutyczną i receptę pro auctore/pro familia (z uwzględnieniem zasad zawartych w nowej ustawie). Zmiany te zostały wprowadzone jako pokłosie epidemii SARS-CoV-2, aby zoptymalizować pracę wszystkich osób pracujących w sektorze medycznym. 

Na jakie leki może zostać wystawiona elektroniczna recepta przez farmaceutę?

Po wejściu w życie nowej ustawy farmaceuci mogą wystawić pacjentowi elektroniczną receptę na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp. Wyjątek stanowią leki zawierające środki odurzające i psychotropowe, leki robione Rpz oraz wyroby medyczne lub środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego.

Co więcej, wszystkie e-recepty wydane przez farmaceutę nie posiadają refundacji i są realizowane ze 100% odpłatnością. Muszą również zostać wpisane do rejestru ewidencji wraz z uzasadnieniem.^[2] Ewidencja ta prowadzona jest w każdej aptece lub punkcie aptecznym przez kierownika apteki i podlega ścisłej kontroli. Dlatego ważne jest, aby w sposób przemyślany wydawać pacjentom recepty, gdyż może to grozić nawet utratą prawa wykonywania zawodu.

Ile jest ważna e-recepta?

Istnieją także wątpliwości dotyczące ważności recepty elektronicznej. Pacjenci często pytają, ile ważna jest e-recepta. Standardowo ważna jest 30 dni. W przypadku antybiotyku czas jest krótszy – 7 dni od podania daty realizacji.^[3]

Na podstawie art. 96a ust. 2 pkt 1) ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 944)^[4] pacjentom cierpiącym na choroby przewlekłe lekarz może przepisać e-receptę ważną nawet przez 365 dni. Warto jednak pamiętać o tym, że pacjent powinien wykupić pierwsze opakowanie w trakcie 30 dni od wystawienia elektronicznej recepty. Jeśli tego nie zrobi, farmaceuta wyda pomniejszoną ilość leku.^[5]

Wystawianie recepty elektronicznej krok po kroku

Każdy farmaceuta widniejący w Centralnym Rejestrze Farmaceutów ma możliwość wystawienia elektronicznej recepty. Aby to zrobić, powinien zarejestrować się w systemie aptecznym. E-recepta, jak każdy dokument wymaga potwierdzającego podpisu – w tym wypadku podpisu elektronicznego pobranego z profilu zaufanego, certyfikatu kwalifikowanego czy certyfikatu ZUS. 

Wystawianie recepty krok po kroku:

1. podłączenie podmiotu do systemu e-zdrowie (P1);
2. aktualizacja systemu gabinetowego o moduł e-recepty;
3. zapewnienie sobie podpisu elektronicznego;
4. wybranie leków, które znajdą się na recepcie elektronicznej,
5. przygotowanie hasła lub PIN-u, aby podpisać e-receptę.

Aby wystawić receptę, muszą się znaleźć na niej także niezbędne informacje takie jak: numer PESEL pacjenta, rozpoznanie choroby, nazwę leku, dawkę i sposób jego przyjmowania, datę wystawienia e-recepty oraz numer wpisu do rejestru.

Jak uzyskać certyfikat do e-recepty?

Wystawienie recepty elektronicznej wiąże się także uzyskaniem certyfikatu. Aby to zrobić, należy zostać przypisanym przez administratora w systemie gabinet.gov.pl do roli farmaceuty. W celu zalogowania trzeba użyć profilu zaufanego lub e-dowodu. Następnie z poziomu profilu powinno się wybrać pełnioną funkcję oraz oznaczyć miejsce pracy.^[6] Po wykonaniu tych wszystkich czynności można pobrać gotowy certyfikat.

Częściowa realizacja recepty elektronicznej w innej aptece – czy jest możliwa?

Często pacjenci pytają o to, czy możliwa jest częściowa realizacja e-recepty w innej aptece. Jeśli lekarz przepisał jedną zbiorczą receptę, na której jest kilka e-recept, wówczas każdą z nich pacjent może zrealizować w innym miejscu. Tak samo jest w przypadku, gdy na jednej recepcie elektronicznej znajdują się różne leki. Wtedy również można dokonać częściowej realizacji e-recepty. Farmaceuta nie ma konieczności wydawania odpisu, ponieważ każdy lek traktowany jest jako osobna e-recepta.

Zupełnie inaczej jest w przypadku, gdy pacjent chce wykupić mniej opakowań jednego leku, niż przepisał mu lekarz. W takiej sytuacji istnieje jedynie możliwość zrealizowania elektronicznej recepty tylko w jednym miejscu. Wtedy, gdy e-receptę wystawia farmaceuta, może on zapisać ograniczoną ilość leku, która zapewni Pacjentowi ciągłość kuracji na 180 dni. Pacjent musi ją wykupić w tym samym miejscu – nie ma możliwości częściowej realizacji e-recepty w innej aptece. 

Podsumowanie

Od 8 stycznia 2020 roku w Polsce istnieje obowiązek wystawienia recepty w formie elektronicznej. Co roku korzystają z tego przywileju miliony pacjentów. Dzięki temu zdecydowanie łatwiej jest je zrealizować, nie tracąc przy tym refundacji. Jak pokazują badania, polscy farmaceuci są dobrze przygotowani do pełnej cyfryzacji w aptekach.^[7]

Programy do wystawiania e-recept wciąż przepuszczają błędy, utrudniające ich realizację. Warto jednak podkreślić przy tym, że Polska nadal pozostaje w czołówce najlepiej przygotowanych krajów europejskich do tego typu zmian. Oznacza to, że być może wkrótce wszystkie formy papierowej dokumentacji odejdą w zapomnienie.

Autor: Marta Grzybowska
Weryfikacja lekarska: Bartłomiej Śmieszniak