Zima sprzyja opryszczce

autorka: lek. Małgorzata Marcinkiewicz
dermatolog

Znali ją już starożytni Grecy, wspominał o niej Hipokrates. Opryszczka, o której mowa, towarzyszy ludzkości od dawien dawna. Chorobę wywołują wirusy z rodziny Herpes – ludzkie wirusy herpes typu 1 i 2 (z ang. human herpesviridae: HHV-1 i HHV-2) znane pod nazwą wirusów opryszczki pospolitej HSV-1 i HSV-2. Nazwa pochodzi od greckiego słowa herpeton, czyli pełzać z uwagi na charakterystyczne szerzenie się zakażenia, na co zwrócono uwagę już w starożytności.

Do zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z wydzieliną zawierającą cząstki wirusa. Całowanie czy picie z tej samej butelki może przyczynić się do przekazania infekcji wirusem. Patogen wnika najczęściej do organizmu w miejscu uszkodzenia naskórka lub błony śluzowej, gdzie dochodzi do powstania zmian skórnych. Wykwity obserwuje się głównie na granicy skóry i błony śluzowej, najczęściej nad górną wargą, choć zakażenie może dotyczyć także rogówki i spojówki oka, a także błony śluzowej jamy ustnej i nosa.

Zmiany skórne są charakterystyczne. Obserwuje się drobne pęcherzyki z rumieniową otoczką, które często ulegają zgrupowaniu. Pęcherzyki szybko jednak pękają. Powstają nadżerki ze strupkami. Zmiany goją się bez pozostawienia blizn w ciągu kilku dni. Co ciekawe, przed pojawieniem się pierwszych pęcherzyków chorzy zgłaszają miejscową przeczulicę wyrażoną jako odczucie pieczenia czy swędzenia.

Zakażenie wirusem opryszczki pospolitej utrzymuje się całe życie i przebiega z okresami nawrotów i remisji. Pierwszy atak opryszczki jest zwykle gwałtowny i bardzo bolesny. Nawroty nie sprawiają zaś takich dolegliwości. Wywoływane są przez różne czynniki: choroby przebiegające z gorączką i choroby zakaźne, stres, uraz mechaniczny, immunosupresję, krwawienie miesięczne u kobiet, niską lub wysoką temperaturę otoczenia, a także przez ekspozycję na promieniowanie słoneczne. Dlatego w okresie zimowym, gdy temperatury są zmienne, należy zadbać o odpowiednie ubranie, by nie narażać się na przegrzanie czy wyziębienie.

Częsta reaktywacja zakażenia stanowi problem zwłaszcza kosmetyczny, a także niesie ryzyko zarażenia osób z otoczenia. Warto nadmienić, że większa część społeczeństwa przeszła zakażenie wirusem opryszczki pospolitej typu 1 jeszcze przed ukończeniem 18. r.ż. Pierwszy kontakt z HHV 1 następuje zwykle do 2. r.ż., a zakażenie przebiega niekiedy bezobjawowo. Dlatego tak ważna jest ochrona dzieci przed kontaktem z osobami zakażonymi wirusem opryszczki zwłaszcza w okresie wykwitów.

W okresie nawrotu opryszczki należy unikać kontaktów bezpośrednich z innymi osobami, dbać o higienę osobistą i nie rozdrapywać pęcherzyków i strupów, by nie rozszerzyć zakażenia. Przeniesienie bowiem zakażenia na rogówkę oka może prowadzić do upośledzenia wzroku. Przy niewielkim nasileniu zmian stosuje się leczenie miejscowe osuszające i odkażające. Dostępne bez recepty miejscowe preparaty przeciwwirusowe nie są polecane ze względu na niską skuteczność. Leczenie opryszczki wargowej polega przede wszystkim na przyjmowaniu doustnych leków przeciwwirusowych, takich jak acyklowir. Podany na początku infekcji znacząco skraca czas trwania opryszczki oraz łagodzi jej przebieg. Wywiera również pozytywny wpływ w przypadku częstych nawrotów dolegliwości. Pacjenci przewlekle przyjmujący lek mają mniejszą tendencję do nawrotów choroby. Preparat jest stosunkowo bezpieczny i dobrze tolerowany.

Osoby skłonne do nawrotów opryszczki powinny skonsultować się z lekarzem i rozważyć przyjmowanie acyklowiru. Zażycie leku pozytywnie wpłynie na przebieg nawrotów. W przypadku wystąpienia objawów podany w ciągu 72 godzin skróci przebieg choroby i złagodzi symptomy. Dzięki temu zima może przebiec w innej atmosferze i przynieść poczucie komfortu.