Stan przedcukrzycowy to stan alarmowy

źródło: Polpharma Biuro Handlowe Sp. z o.o.

Szacunki epidemiologiczne mówią, że liczba osób ze stanem przedcukrzycowym pokrywa się z liczbą chorych na cukrzycę, co w przypadku Polski wynosi ok. 3 mln osób. Stan przedcukrzycowy to sygnał zagrożenia wystąpieniem jawnej postaci choroby. Corocznie u 10% osób ze stanem przedcukrzycowym rozwija się jawna cukrzyca. Ponadto podwyższone stężenie glukozy może być sygnałem, że u osoby tej rozwija się tak zwany zespół metaboliczny – grupę nieprawidłowości, które w okresie 5-10 lat prowadzą do powikłań miażdżycowych.

Wczesne rozpoznanie, polegające na interpretacji oznaczenia stężenia glukozy we krwi pozwala na identyfikację osób zagrożonych cukrzycą. Jednak problemem jest zgłaszalność się do badań kontrolnych krwi, w tym do oznaczania glikemii u osób, które nie mają poczucia zagrożenia chorobą. Dlatego Polskie Towarzystwo Diabetologiczne w ślad za rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia zaleca wykonywanie oznaczeń stężenia glukozy co 3 lata u wszystkich osób, które przekroczyły 45. r.ż., zaś co roku w przypadku współistnienia czynników ryzyka cukrzycy.

Stan alarmowy
Stan przedcukrzycowy to zaburzenia gospodarki węglowodanowej wskazujące na wysokie ryzyko rozwinięcia się pełnoobjawowej cukrzycy. Są dwa rodzaje tego typu zaburzeń, u podłoża których leży podwyższony poziom glukozy we krwi: nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG) lub nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT). Oba te stany charakteryzują się nieprawidłowymi, podwyższonymi wartościami glukozy we krwi. Stężenie glukozy w przypadku IFG mierzone jest u pacjenta na czczo, natomiast dla IGT w 120 minucie po uprzednim wypiciu specjalnego roztworu glukozy. Nieprawidłowa glikemia na czczo dotyczy zazwyczaj ludzi młodych i otyłych. Nieprawidłową tolerancję glukozy częściej rozpoznajemy w grupie osób starszych, szczuplejszych. Czasem stwierdzamy oba te stany (IFG oraz IGT) równocześnie u tej samej osoby. Każdy ze stanów podwyższonej glikemii stanowi bardzo silny czynnik rozwoju cukrzycy. W skali roku ryzyko rozwoju cukrzycy u osoby z rozpoznaną nieprawidłową glikemią na czczo wzrasta 5-krotnie. U osoby z nieprawidłową tolerancją glukozy – 6-krotnie.

Wykazano, że w ciągu 6-8 lat u 1/3 pacjentów ze stanem przedcukrzycowym rozwinie się cukrzyca. U 1/3 dojdzie do normalizacji glikemii, a 1/3 będzie nadal charakteryzować się nieprawidłowymi wartościami glikemii.^[1]

Kto jest w grupie ryzyka stanu przedcukrzycowego?
Czynniki ryzyka wystąpienia stanu przedcukrzycowego to: nadwaga lub otyłość, nadciśnienie, dyslipidemia, dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy, choroba układu sercowo- naczyniowego, poprzednio stwierdzona nieprawidłowa tolerancja glukozy, u kobiet: przebycie cukrzycy w ciąży lub urodzenie dziecka powyżej 4 kg, zespół policystycznych jajników. Im wcześniej zostaną rozpoznane zaburzenia gospodarki węglowodanowej, tym wcześniej można zapobiec rozwojowi powikłań sercowo-naczyniowych.

Wskutek podwyższonych, nieprawidłowych wartości glikemii dochodzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych. U osób ze stanem przedcukrzycowym obserwuje się czasami objawy polineuropatii obwodowej, retinopatii czy nefropatii – czyli zmian dotyczących małych naczyń krwionośnych. To także zwiększone ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego, takich jak nadciśnienie tętnicze czy choroba niedokrwienna serca. Badania kliniczne nad osobami z stanem przedcukrzycowym podają, że ryzyko rozwoju chorób układu krążenia jest o 70% wyższe u osób z IGT i o 20% wyższe u osób z IFG.^[2]

Leczenie stanu przedcukrzycowego polega na podjęciu odpowiednich kroków terapeutycznych – modyfikacji stylu życia lub farmakoterapii metforminą. Pozwala to na redukcję ryzyka wystąpienia choroby i związanych z nią konsekwencji. Modyfikacja stylu życia polegająca na stosowaniu diety redukującej masę ciała i zwiększeniu aktywności fizycznej do 150 minut tygodniowo zmniejsza ryzyko cukrzycy o 53%. Natomiast w przypadku stosowania metforminy ryzyko to zmniejsza się o ponad 30%.^[3]

Piśmiennictwo:
1. Czupryniak L. Stan przedcukrzycowy- czas na niefarmakologiczną i farmakologiczną prewencję cukrzycy. Diabetologia Kliniczna 2013; 2 (4): 144-149.
2. Czupryniak L. Stan przedcukrzycowy- czas na niefarmakologiczną i farmakologiczną prewencję cukrzycy. Diabetologia Kliniczna 2013; 2 (4): 144-149.
3. Diabetes Prevention Program Research Group. REDUCTION IN THE INCIDENCE OF TYPE 2 DIABETES WITH LIFESTYLE INTERVENTION OR METFORMIN. N Engl J Med. 2002; 346(6): 393-403. W badaniu DPP (Diabetes Prevention Program) u osób ze stanem przedcukrzycowym modyfikując styl życia w ciągu 2,8 roku uzyskano redukcję ryzyka rozwoju cukrzycy o 58%, natomiast u pacjentów stosujących metforminę o 31%. Podstawowymi zaleceniami uczestników tego badania było dążenie do redukcji masy ciała o około 7% i wykonywanie co najmniej umiarkowanego lub intensywnego wysiłku fizycznego.
4. Epidemiologia i prewencja chorób układu krążenia pod red. Grzegorza Kopcia, Piotra Jankowskiego, Andrzeja Pająka i Wojciecha Drygasa. Medycyna Praktyczna, Kraków 2015.