Ostre biegunki podróżnych

Ostre biegunki podróżnych występują u 10-40% podróżujących. Szczególnie dotyczą osób odwiedzających Afrykę, Azję i Amerykę Południową. Początek choroby następuje w ciągu kilku dni od zmiany warunków środowiskowych i trwa ok. 4 dni. W farmakoterapii ostrych biegunek lekiem z wyboru u dorosłych jest loperamid.

Rodzaje biegunek

Biegunką nazywamy oddawanie co najmniej 3 luźnych albo wodnistych stolców na dobę. Wyróżnić można: biegunkę ostrą, która trwa krócej niż 14 dni, biegunkę przetrwałą, która utrzymuje się od 14 do 30 dni oraz biegunkę przewlekłą, która trwa powyżej 30 dni.

Biegunka ostra ma najczęściej podłoże zakaźne – infekcyjne, zazwyczaj ustępuje samoistnie, a leczenie jest objawowe. Ten rodzaj biegunki pojawia się wskutek braku zachowania odpowiedniej higieny, na drodze fekalno-oralnej oraz poprzez bezpośredni kontakt. Biegunki ostre mogą powodować wirusy, które znajdują się w spożywanych produktach, w wodzie albo rozprzestrzeniają się drogą kropelkową^[1]. Biegunki ostre mogą powodować także bakterie, które bytują w pożywieniu i w wodzie. Na znaczeniu zyskuje również pojawianie się infekcji wywoływanej przez Campylobacter jejuni oraz biegunki spowodowane patogenami takimi jak: Giardia lamblia, Yersinia enterocolitica^[2].

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) co roku na świecie dochodzi do 2 mld epizodów ostrej biegunki^[3].

Leczenie ostrej biegunki

Leczenie ostrej biegunki opiera się na utrzymaniu prawidłowego stopnia nawodnienia chorego, które przeprowadza się głównie drogą doustną, za pomocą roztworów nawadniających. Płyny te zawierają sole mineralne oraz glukozę o niskiej osmolarności. W większości przypadków ostrej biegunki nawadnianie polega na podawaniu choremu wody, soków, zup, napojów izotonicznych oraz spożywaniu krakersów. Nie przeprowadza się głodówek^[4].

W 2004 r. WHO oraz UNICEF zaktualizowały zasady prowadzenia doustnej terapii nawadniającej w leczeniu ostrych biegunek u dzieci. Wprowadzono DPN (doustne preparaty nawadniające) o mniejszej osmolarności oraz zarekomendowano suplementację cynkiem. Na podstawie szeregu badań i doniesień naukowych udokumentowano skrócenie czasu trwania ostrej biegunki oraz zmniejszenie częstości nawadniania dożylnego w sytuacji gdy pacjentom podawano DPN o mniejszej osmolarności. Podawanie cynku również wpłynęło na krótszy czas trwania choroby oraz zmniejszyło przykre dolegliwości. Suplementacja cynkiem przez 10-14 dni wpłynęła znacząco na zmniejszenie liczby zachorowań przez następne 2-3 miesiące oraz zmniejszyła śmiertelność u dzieci niedożywionych^[5].

W farmakoterapii ostrych biegunek lekiem z wyboru u dorosłych jest loperamid, syntetyczny opioid, w dawce początkowej 4 mg jednorazowo, a następnie 2 mg po każdym wodnistym stolcu. Dawka maksymalna leku to 8 mg na dobę przez okres do 2 dni^[6]. Loperamid charakteryzuje się szybkim początkiem działania – w ciągu godziny od zastosowania, niską biodostępnością po podaniu doustnym oraz korzystnym profilem bezpieczeństwa^[7]. Leku nie stosuje się u dzieci poniżej 6 lat ze względu na prawdopodobieństwo poważnych działań niepożądanych.

U dzieci powyżej 6 lat podaje się 2 mg loperamidu, a następnie po każdym luźnym wypróżnieniu następne 2 mg.

Mechanizm działania loperamidu

Mechanizm działania leku polega na oddziaływaniu na receptory opioidowe w ścianie jelita co zmniejsza uwalnianie prostaglandyn oraz acetylocholiny, a zwiększa resorpcję wody i elektrolitów przez komórki ściany jelita. Loperamid w sposób szybki oraz długotrwały hamuje perystaltykę przewodu pokarmowego, wpływa na zwiększenie napięcia zwieracza odbytu oraz ogranicza utratę wody i elektrolitów, nie ma wpływu na florę jelitową oraz ośrodkowy układ nerwowy^[8].

Ostre biegunki podróżnych występują u 10-40% podróżujących. Szczególnie dotyczą osób odwiedzających Afrykę, Azję i Amerykę Południową. Początek choroby następuje w ciągu kilku dni od zmiany warunków środowiskowych i trwa ok. 4 dni^[9]. Na terenie Polski obowiązuje ustawowy obowiązek zgłaszania do stacji sanitarno-epidemiologicznych informacji dotyczących przebytych biegunek o podłożu infekcyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem chorób, takich jak cholera, czerwonka, dur brzuszny, dur rzekomy, salmonelloza, giardioza, jersinioza, kampylobakterioza, listerioza^[10].