Nawroty łupieżu w okresie jesienno-zimowym związane są z częściej obserwowanym w tym okresie obniżeniem odporności. Zimą ponadto występują duże różnice temperatur, a powietrze w pomieszczeniach jest suche i ciepłe. Skóra narażona na takie warunki atmosferyczne traci wilgotność i zaczyna się łuszczyć. Do nawracania łupieżu w okresie jesienno-zimowym może przyczynić się także noszenie grubych czapek i kapeluszy, które mechanicznie pocierają skórę głowy, w następstwie często zaczyna się ona łuszczyć i swędzieć.
Kogo dotyczy problem łupieżu?
Łupież charakteryzuje się drobnopłatkowym złuszczaniem zrogowaciałej warstwy naskórka, z mniej lub bardziej nasilonym łojotokiem. Może dotyczyć osób w każdym wieku, ale najczęściej dotyczy nastolatków i osób starszych, ze szczytem występowania powyżej 20. r.ż. Zdarza się, że problem łupieżu dotyczy dzieci – najczęściej między 6. a 10. r.ż. Niezwalczany łupież może prowadzić do wypadania włosów lub do przedwczesnego łojotokowego wyłysienia nawet w osób między 20. a 30. r.ż. Szacuje się, że problem dotyczy 5-10% populacji, a w grupie pomiędzy 10. a 20. r.ż. nawet 50 proc. populacji. W grupie osób dorosłych łupież częściej występuje u mężczyzn. Wyróżniamy łupież zwykły (pospolity, suchy) oraz łupież tłusty.
Łupież cechuje się przewlekłym przebiegiem, z nawrotami w okresie jesienno-zimowym oraz poprawą w okresie wiosenno-letnim, pod wpływem ekspozycji na promieniowanie słoneczne, które ma właściwości przeciwzapalne.
Przyczyny powstawania łupieżu
Przyczyn powstawania łupieżu jest wiele. Wyróżnić należy czynniki endogenne i egzogenne. Za bezpośrednią przyczynę powstania łupieżu uważa się nieprawidłowe, przyspieszone rogowacenie komórek naskórka, które zostaje skrócone z 28 do 7-15 dni. W przebiegu łupieżu dochodzi do uszkodzenia bariery ochronnej naskórka, co ułatwia zasiedlenie skóry przez grzyb drożdżopodobny Malassezia oraz zwiększa podatność na jego drażniące metabolity, a właściwości prozapalne i immunogenne tego grzyba pełnią kluczową rolę w etiopatogenezie łupieżu. Drożdżaki Malassezia stanowią fizjologiczną florę skóry człowieka i lokalizują się głównie w miejscach występowania gruczołów łojowych – w prawidłowych warunkach stanowią one 46 proc. całkowitej mikroflory skóry, a u osób z łupieżem ich ilość wzrasta do 74 proc. Z uwagi na fakt, że grzyb Malassezia stanowi fizjologiczną florę skóry, łupież cechuje się przebiegiem przewlekłym i nawracającym. Częstotliwość nawrotów jest indywidualna i uzależniona m.in. od mechanizmów immunologicznych, w tym odporności humoralnej i komórkowej. Wśród czynników prowokujących powstanie łupieżu skóry głowy wymienia się m.in.: płeć, zaburzenia hormonalne (rola androgenów), predyspozycje genetyczne, osłabienie organizmu, niewłaściwą pielęgnację skóry głowy i włosów (np. nadmierne stosowanie lakierów i żeli, nadmierne wykorzystywanie elektrycznych wałków do włosów, zbyt rzadkie mycie głowy), częste noszenie nakryć głowy, zimny klimat, nadmierne ogrzewanie mieszkania, brak wypoczynku, stres, zanieczyszczenie powietrza, nieodpowiednia dieta (nadmierne spożywanie cukru, tłuszczów nasyconych, skrobi), nadużywanie alkoholu.
Jak niwelować uporczywe objawy?
Ponieważ łupież to nie tylko złuszczanie skóry głowy, ale także uporczywe swędzenie i osłabienie struktury włosów, warto stosować produkty, które skutecznie zniwelują wszystkie te objawy. Doskonałym rozwiązaniem są kosmetyki, w których składzie znajduje się cyklopiroksolamina, najlepiej wzbogacona kompleksem witamin A i E oraz gliceryną. Warto też, aby w składzie takiego kosmetyku znajdowała się Hydrolite 5 – substancja ułatwiająca wnikanie cyklopiroksolaminy do komórki grzyba. Rola gliceryny polega na zdolności modyfikacji lipidów znajdujących się w warstwie rogowej naskórka. Witamina A z kolei pobudza odnowę naskórka oraz syntezę kolagenu, natomiast witamina E korzystnie wpływa na utrzymanie prawidłowego stanu tkanki łącznej oraz błon komórkowych. Dla uzyskania najlepszego działania przeciwłupieżowego zaleca się stosowanie szamponów z cyklopiroksolaminą 2-3 razy w tygodniu, pozostawiając pianę na włosach przez 5 minut. Takie postępowanie powinno być kontynuowane przez 4 tygodnie. Z kolei w celu zapobiegania nawrotom zaleca się stosowanie szamponu 1 raz w tygodniu przez kolejne 3 miesiące.