Kogo atakują grzybice? Najczęściej osoby, które przez większość czasu noszą zamknięte, nieoddychające obuwie, a także aktywnie korzystają z publicznych szatni, pryszniców, pływalni, klubów sportowych, saun czy solariów. Zakażeniu sprzyja bowiem wilgotne i ciepłe środowisko oraz bezpośredni kontakt z patogenem.
Nie należy zapominać o tych osobach, u których do zakażenia grzybicą dochodzi w wyniku współtowarzyszących chorób – przede wszystkim chorych na cukrzycę, ale też przewlekle leczonych antybiotykami, kortykosterydami czy stosujących leczenie immunosupresyjne. Często chorzy stosujący leki psychiatryczne także borykają się z problemem grzybicy. Nieobojętna jest też dieta – bogata w cukier, stwarzająca odpowiednie warunki do rozwoju grzyba. Nie należy zapominać o grzybicy odzwierzęcej – tu najczęstsze zachorowania obserwuje się u dzieci po kontakcie z młodymi kotami, szczeniętami czy królikami.
Niezmiernie często występuje łupież pstry (zmiany głównie obserwowane na ramionach i plecach) oraz łojotokowe zapalenie skóry (gdzie jedną z przyczyn jest nadmierny rozrost grzyba Malassezia). Grzybica paznokci dotyczy głównie sportowców, wojskowych, osób starszych (nie bez znaczenia jest tu obuwie – mikrourazy, pocenie). Podsumowując: grzybica dotyka i dorosłych i dzieci, częściej sportowców oraz osoby chore.
Warunki sprzyjające rozwojowi grzybicy:
- ciepłe, wilgotne środowisko,
- spadek odporności organizmu,
- podwyższony poziom glukozy we krwi.
Większość grzybic powierzchownych leczy się za pomocą leków miejscowych. Wyjątkiem jest grzybica paznokci i odzwierzęca grzybica skóry, które często wymagają zastosowania również leczenia systemowego. W każdym przypadku podejmowania terapii konieczne jest eliminowanie czynników sprzyjających rozwojowi infekcji i współpraca z pacjentem.
Najczęściej zajmowane okolice:
- w fałdach skóry,
- między palcami stóp,
- pod piersiami,
- w pachwinach,
- pod pachami,
- u osób otyłych w fałdach na brzuchu,
- u mężczyzn z dużym owłosieniem na klatce piersiowej – często zmiany są w linii środkowej,
- na twarzy – na granicy czoła ze skórą owłosioną, między brwiami i koło skrzydełek nosa.
Objawy dotyczące skóry:
- zaczerwieniona, złuszczająca się skóra,
- możliwa zmacerowana skóra (między palcami stóp),
- możliwe drobne pęcherzyki z treścią surowiczą,
- koncentryczne powiększanie się ogniska,
- możliwe nowe ogniska satelitarne,
- wyraźniej zaznaczony (bardziej zapalny) brzeg zmiany,
- silne swędzenie i pieczenie (nasilające się po spoceniu).
Objawy dotyczące paznokci:
- nierówna powierzchnia,
- nierówny koloryt płytki paznokciowej,
- odchodzenie wolnego brzegu płytki od łożyska,
- pogrubiała płytka paznokciowa.
Jak zapobiegać?
Regularnie myć i dokładnie osuszać skórę, zapobiegać poceniu (antyperspiranty), dezynfekować obuwie i skarpety.
Jak leczyć?
Większość grzybic powierzchownych leczy się za pomocą leków miejscowych. Wyjątkiem jest grzybica paznokci i odzwierzęca grzybica skóry, które często wymagają zastosowania również leczenia systemowego. W każdym przypadku podejmowania terapii konieczne jest eliminowanie czynników sprzyjających rozwojowi infekcji i współpraca z pacjentem. Wśród leków miejscowych stosuje się najczęściej:
- leki imidazolowe (klotrimazol, ekonazol, ketokonazol, mikonazol, bifonazol, flutrimazol),
- alliloaminy (terbinafina, naftifina),
- pochodne pirydonu (cyklopiroksolamina),
- inne (kwas undecylenowy, barwniki).
Leczenie ogólne jest zalecane w przypadkach bardziej rozległych i uporczywych grzybic, a także w przypadku grzybicy paznokci, która obejmuje więcej niż 50% paznokcia lub więcej niż 4 paznokcie.
W zależności od rodzaju grzybicy oraz umiejscowienia lekarz może zalecić itrakonazol, fluconazol lub terbinafinę w odpowiedniej dawce i określonym czasie.
Podstawą terapii są jednak najczęściej leki miejscowe. Jedną z substancji wykazujących skuteczność grzybobójczą i przetrwalnikową jest cyklopiroksolamina – lek syntetyczny, który należy do grupy pochodnych pirydynonu. Cyklopiroks działa na grzyby właściwe – dermatofity, grzyby drożdżopodobne, pleśnie i grzyby mieszane. Dzięki tak szerokiemu spektrum działania możemy nim leczyć z powodzeniem grzybice skóry gładkiej (w tym też wyprzenia drożdżakowe choćby w fałdach skóry, grzybicę międzypalcową stóp), grzybice odzwierzęce (leczenie wspomagające), łupież pstry, a nawet grzybice paznokci. Tam, gdzie dochodzi do zakażenia grzybiczego, dość szybko dołącza się stan zapalny i nadkażenie bakteryjne. Cyklopiroks łagodzi stan zapalny skóry skuteczniej niż 2,5% hydrokortyzon. Może być więc z powodzeniem stosowany w grzybicy, której towarzyszy zaczerwienienie, świąd i pieczenie skóry. To przewaga tej substancji nad innymi lekami przeciwgrzybiczymi.
Cyklopiroks wykazuje skuteczność przeciwbakteryjną w stosunku do bakterii Gram-dodatnich i Gram ujemnych. To umożliwia skuteczne leczenie jednym preparatem mieszanych zakażeń skóry. Znaczenie kliniczne i terapeutyczne ma też fakt, że cyklopiroks hamuje wzrost Chlamydia, Trichomonas, Mycoplasma. A skuteczność terapii gwarantuje brak efektu uodporniania się grzybów na cyklopiroks.
Cyklopiroks dostępny jest w różnych postaciach, które zaleca się w zależności od lokalizacji zmian chorobowych:
- lakier do paznokci – odpowiedni w przypadku grzybicy paznokci dłoni i stóp,
- roztwór – świetnie sprawdza się na skórze owłosionej głowy czy w partiach skóry gładkiej,
- zawiesina – to doskonałe rozwiązanie dla wrażliwszych części skóry (w fałdach, pachwinach, pod pachami, na twarzy),
- żel – zapewnia odpowiednie stężenie leku w takich okolicach jak: między palcami stóp i na podeszwach stóp.