autorka: dr n. farm. Paulina Mączka
farmakolog
Żylaki powstają wskutek zaburzenia stosunku między ciśnieniem krwi w żyle a wytrzymałością jej ściany. Zmienione chorobowo naczynia nie są w stanie efektywnie pompować krwi, więc jej ciśnienie miejscowo wzrasta. W tej sytuacji krew przepływa w kierunku wstecznym, powodując wzrost ciśnienia żylnego w obwodowej części kończyny. Krew, napierając na cienkie ściany żył powierzchniowych, stopniowo je rozpycha, rozszerza i skręca doprowadzając do powstania żylaków. Pierwszym objawem jest zwykle uczucie ciężaru kończyn pojawiające się po długotrwałym wysiłku. W miarę powiększania się żylaków i narastania zaburzeń w krążeniu występują kurcze mięśni i obrzęki. Towarzyszy im uczucie bólu, zmęczenia i ciężkości nóg.
Zastosowanie odpowiedniej profilaktyki może skutecznie uchronić jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby żylnej. Najważniejszym jej elementem jest umiarkowany, systematyczny ruch. Lepsze dotlenienie organizmu wpływa na zwiększenie efektywności przepływu krwi w naczyniach żylnych. Istotne jest także zapobieganie nadwadze poprzez stosowanie zbilansowanej diety. Przede wszystkim zaleca się ograniczenie spożycia tłuszczów oraz soli – zwiększają one bowiem ryzyko wystąpienie miażdżycy naczyń krwionośnych oraz obrzęków limfatycznych. Wskazane jest wzbogacenie posiłków o nienasycone kwasy tłuszczowe, błonnik, witaminy i minerały. Ponadto należy ograniczyć gorące kąpiele, wizyty w saunie i solarium, ponieważ wysoka temperatura rozszerza naczynia krwionośne i dodatkowo je osłabia, nasilając dolegliwości bólowe. Bóle i obrzęki nóg odczuwalne zazwyczaj bardziej dotkliwie wieczorem złagodzi ułożenie stóp powyżej poziomu ud. Krew z obciążonych żył spłynie w kierunku serca skutecznie łagodząc dolegliwości.
Istotnym elementem profilaktyki, a także łagodzenia pierwszych objawów niewydolności żylnej jest stosowanie preparatów ziołowych bogatych w naturalne substancje o charakterze flebotropowym.
Winorośl właściwa (łac. Vitis vinifera) to roślina, w której surowcami leczniczymi wykorzystywanymi we wspomaganiu terapii niewydolności żylnej są liście i owoce. W tych pierwszych występują: garbniki, flawonoidy, celuloza, kwasy organiczne, witaminy, polifenole (kwas chlorogenowy) i flawonoidy (kwercetyna i kemferol). Suszony liść zawiera blisko 0,3% antocyjanów, cukry oraz witaminę C. Preparaty z liści winogron łagodzą dolegliwości powodowane przez zaburzenia krążenia żylnego – obrzęki nóg, uczucie ciężkości i zmęczenia, cierpnięcie i bóle nóg. Są też stosowane w leczeniu hemoroidów i kruchości naczyń krwionośnych. Zmniejszanie kruchości i przepuszczalności naczyń jest także warunkowane hamowaniem przez polifenole winogron aktywności elastazy, kolagenazy i hialuronidazy – enzymów rozkładających białka ścian naczyń. Owoce winogron to z kolei bogactwo cukrów, pektyn, garbników, kwasów organicznych (kwas winowy, jabłkowy), flawonoidy (kwercetyna, kwercetryna), saponiny trójterpenowe, antocyjany, celuloza, witaminy C, B1, B6, kwas foliowy, sole wapnia i magnezu. W nasionach zaś występuje tłusty olej o cennych właściwościach odżywczych oraz pochodne procyjanidyn, o silnych właściwościach przeciwutleniających. Działanie antyoksydacyjne polifenoli zawartych w pestkach winogron zmniejsza uszkodzenia kapilar przez wolne rodniki. Olej z nasion winorośli wykazuje ochronne działanie na naczynia włosowate: zmniejszenie ich przepuszczalności jest związane ze stabilizującym działaniem kolagenu. Antocyjanozydy zawarte w winorośli właściwej działają korzystnie w zaburzeniach związanych z niewydolnością żylną. Obniżają nieprawidłową przepuszczalność kapilarną i zwiększają odporność naczyń na uszkodzenia mechaniczne.
Witamina C pomaga w ochronie komórek przed skutkami stresu oksydacyjnego oraz warunkuje produkcję kolagenu niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania naczyń krwionośnych.
Rutozyd jest substancją pochodzenia roślinnego, klasyfikowaną jako bioflawonoid. Po raz pierwszy została pozyskana z rośliny o nazwie ruty ogrodowej (łac. Ruta graveolens). Udowodniono, iż rutozyd wpływa korzystnie na naczynia krwionośne – poprawia ich elastyczność i zmniejsza przepuszczalność, poprzez hamowanie enzymu hialuronidazy. Ponadto zwiększa trwałość witaminy C, zmniejszając aktywność oksydazy askorbinowej.
Ruszczyk kolczasty (łac. Ruscus aculeatus) – otrzymywana z niego saponina – ruskogenina posiada właściwości przeciwwysiękowe oraz przeciwzapalne. Zwiększa napięcie żylne, poprawia krążenie krwi żylnej, ponadto chroni strukturę naczyń krwionośnych i limfatycznych. Ruszczyk kolczasty wpływa na zaburzenia krążenia żylnego poprzez pobudzenie postsynaptycznych receptorów alfa adrenergicznych układu limfatycznego, co pobudza uwalnianie noradrenaliny zmagazynowanej w zakończeniach nerwowych. Stosowanie ruszczyka przynosi poprawę w niewydolności żylnej kończyn dolnych poprzez działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i wzmacniające ściany naczyń obwodowych i włosowatych. Daje ponadto pozytywne efekty w długotrwałej terapii nadmiernej przepuszczalności i kruchości naczyń krwionośnych.
Substancje aktywne zawarte w surowcach roślinnych, wchodzących w skład preparatów ziołowych przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania naczyń krwionośnych, ale także przynoszą ulgę w przypadku uczucia ciężkości, zmęczenia i opuchnięcia nóg. Mogą mieć postać tabletek doustnych lub żeli do użytku miejscowego. Stosowane systematycznie stanowią skuteczną profilaktykę chorób związanych z nieprawidłowym krążeniem żylnym.
Dieta bogata w witaminę D
Wiosna alergologa, czyli pacjent w sezonie