O nietrzymaniu moczu i nadreaktywnym pęcherzu

Nietrzymanie moczu u osób dorosłych jest stosunkowo częstym problemem. Dotyczy ok. 25-45% kobiet (częstość występowania tych objawów wzrasta z wiekiem) oraz ok. 10-15% mężczyzn, najczęściej mających problemy z prostatą. Jest to nie tylko wstydliwy problem, ale i znaczne pogorszenie komfortu życia. Wśród przyczyn zaburzenia cyklu oddawania moczu można wymienić zaburzenia układu nerwowego, schorzenia układu moczowo-płciowego, zaburzenia metaboliczne, powikłania po zabiegach chirurgicznych i porodach.

U kobiet nietrzymanie moczu występuje głównie w wyniku uszkodzenie mięśni dna miednicy mniejszej, mięśni Kegla, osłabienia mięśni okalających cewkę moczową, co często, bo w ok. 34% przypadków, jest spowodowane porodem. Pojawia się często wraz z menopauzą i związanymi z nią zmianami gospodarki hormonalnej.

U mężczyzn nietrzymanie moczu wiąże się głównie z problemami z prostatą, jak: przerostem gruczołu krokowego, zapaleniem, nowotworem. Wystąpieniu nietrzymania moczu sprzyja również otyłość, cukrzyca, częste zaparcia, infekcje i przebyte zabiegi operacyjne układu moczowo-płciowego, a także choroby układu nerwowego (choroba Alzheimera i Parkinsona). Ponadto przyczyną mogą być urazy, udary mózgu oraz urazowe uszkodzenie rdzenia kręgowego.

Przy przeroście prostaty u mężczyzn naglące parcia i potrzeba natychmiastowego oddania moczu kilkakrotnie w ciągu nocy sprawia, że tak przerywany sen nie przynosi wypoczynku, a do tego, pomimo już oddania moczu, dochodzi do niekontrolowanego wycieku jeszcze pewnej jego ilości, który zanieczyszcza bieliznę i powoduje konieczność używania podpasek i wkładek higienicznych.

U mężczyzna z łagodnym przerostem prostaty występują:

• parcie na pęcherz i parcie na mocz,
• niekontrolowany wyciek moczu,
• długotrwałe oddawanie moczu cienkim strumieniem, czemu niekiedy towarzyszy ból i uczucie pieczenia,
• nietrzymanie moczu w nocy,
• uczucie przepełnionego pęcherza i niemożność jego opróżnienia.

U obydwu płci częste parcie na mocz i konieczność jego natychmiastowego oddania występuje także w przebiegu infekcji drożdżakowych i bakteryjnych dróg moczowych.

Pęcherz neurogenny jest niebezpiecznym objawem w przebiegu różnych chorób neurologicznych. W ich przebiegu dochodzi do uszkodzenia systemu regulacji nerwów odpowiedzialnych za magazynowanie i oddawanie moczu w sposób świadomy.

Najczęstszym objawem jest nasilone nietrzymanie moczu, oddawanie go bezwiednie lub też dochodzi do całkowitego zatrzymania moczu. Może to prowadzić do poważnych chorób, takich jak niewydolność nerek. Dlatego przy pęcherzu neurogennym konieczna jest szybka diagnoza oraz rozpoczęcie leczenia, aby uniknąć negatywnych skutków niewydolności układu moczowego.

Zaburzenia oddawania moczu występują w przebiegu takich chorób jak: stwardnienie rozsiane, udary mózgowe, choroba Parkinsona. Mogą towarzyszącym rozszczepowi kręgosłupa, chorobom rdzenia kręgowego, jak przepukliny oponowo-rdzeniowe, nowotwory uciskające konkretne nerwy. Najczęściej jednak są skutkiem obwodowej neuropatii w przebiegu cukrzycy oraz AIDS.

Różne są postacie zaburzeń:

1. Skurcz wypieracza i zwieracza bez fizjologicznego rozluźnienia – co prowadzi do całkowitego zatrzymania moczu;
2. Osłabienie lub całkowity brak kurczliwości wypieracza – w tym przypadku dochodzi do trudności w oddaniu moczu, a co za tym idzie do popuszczania z przepełnienia;
3. Osłabienia lub zaniku skurczów wypieracza oraz zamknięcia zwieracza i wtedy oddanie moczu staje się niemożliwe;
4. Nadreaktywność wypieracza i niewydolność zwieracza – dochodzi do ciężkiego nietrzymania moczu, któremu może, lecz nie musi towarzyszyć uczucie parcia; w tych przypadkach najczęściej niezbędna będzie operacja.

Stąd też pęcherz neurogenny przyczynia się do nietrzymania moczu, które wywołuje dyskomfort u chorego i naraża go na podrażnienia oraz infekcje intymne.

Jak w przypadku każdego schorzenia, tak i przy nietrzymaniu moczu niezbędne jest znalezienie przyczyny tego objawu i odpowiedni dobór leczenia, czy postępowania rehabilitacyjnego. Dlatego ważnym jest, aby przy wystąpieniu objawów nietrzymania moczu nie odwlekać wizyty u lekarza, najpierw pierwszego kontaktu, a w razie potrzeby także i odpowiedniego specjalisty.

U kobiet z osłabieniem mięśni dna miednicy i mięśni Kegla niezbędna będzie odpowiednia ich gimnastyka. U mężczyzn z problemami prostaty stosuje się alfa-blokery, a przy przeroście prostaty stosuje się leki hormonalne hamujące wpływ androgenów na rozrost tego gruczołu.

U osób z nadreaktywnym pęcherzem stosuje się leki antycholinergiczne i spazmolityczne, z powodzeniem też bursztynian solifenacyny, który jest wybiórczym antagonistą receptora muskarynowego M3 i hamuje skurcz mięśniówki gładkiej wypieracza powodowany przez acetylocholinę.