Krople oczne bez tajemnic

autorka: dr n. med. Monika Łazicka-Gałecka
Samodzielny Publiczny Kliniczny Szpital Okulistyczny w Warszawie

Ogólne zasady stosowania kropli do oczu:

1. Należy przestrzegać wskazówek lekarza dotyczących rodzaju, częstości i długości trwania zaleconej terapii.
UWAGA! Nie wolno kończyć wcześniej terapii antybiotykiem mimo ustąpienia dolegliwości. Zbyt krótkie leczenie może spowodować szybki nawrót choroby, przyczynia się również do rozwoju bakterii opornych na stosowany antybiotyk.

2. Pacjent powinien poinformować swojego okulistę o wszystkich lekach, które stosuje (włączając w to preparaty bez recepty, np. witaminy, zioła itp.), a także o występujących w przeszłości uczuleniach na leki.

3. Przed pierwszym użyciem należy przeczytać dokładnie ulotkę informacyjną dotyczącą leku. Ponadto zwrócić szczególną uwagę na wymienione w niej wskazania, przeciwwskazania, skład (konserwanty), możliwe działania niepożądane, a także możliwość interakcji z innymi lekami.

4. Zawsze trzeba przestrzegać sposobu przechowywania leku. Należy unikać przegrzania, zawilgotnienia i bezpośredniej ekspozycji na promieniowanie słoneczne.

5. Lek musi być przechowywany w miejscu niedostępnym dla dzieci.

6. Stosując lek po raz pierwszy, trzeba się upewnić, że jest on oryginalnie zapakowany.

7. Za każdym razem należy zwróć uwagę, czy nie nastąpiło uszkodzenie opakowania. W razie jakichkolwiek wątpliwości co do szczelności opakowania nie należy podawać leku.

8. Przed użyciem sprawdzić, czy jest to właściwy preparat oraz odpowiednia pora jego podania.
Jest to szczególnie istotne, jeśli pacjent stosuje kilka rodzajów kropli, o różnym sposobie dawkowania.

9. Nie należy stosować leku:

– przeznaczonego dla innego pacjenta – jak również nie pożyczać swoich leków innym osobom, nawet jeśli stosują te same preparaty,

– po upływie terminu ważności (termin przechowywania nieotwartego opakowania),

– jeśli upłynął czas przydatności do użycia po otwarciu opakowania:
Po tym terminie, bez względu na pozostałą ilość leku – opakowanie należy wyrzucić.
W celu uniknięcia wątpliwości dotyczących terminu otwarcia opakowania najlepiej umieścić datę otwarcia na etykietce butelki.

– jeśli widać np. zmianę koloru preparatu lub jego zmętnienie,

– nie przeznaczonego do stosowania do oczu (np. kropli do nosa czy uszu).

10. Jeśli pacjent nosi soczewki kontaktowe, powinien upewnić się, że podawany lek może być stosowany na soczewkę kontaktową. Większość leków okulistycznych (zwłaszcza tych zawierających konserwanty) wymaga zdjęcia soczewki kontaktowej przed podaniem leku.

11. W razie wystąpienia jakichkolwiek działań niepożądanych należy skontaktować się jak najszybciej z lekarzem.

Technika zakraplania oczu:

1. Przed rozpoczęciem dokładnie umyć ręce:

• najlepiej wodą z mydłem (należy unikać preparatów zawierających alkohol),
• następnie dokładnie spłukać ręce wodą, aby usunąć resztki substancji mogących podrażnić oczy.

2. Jeśli używane krople są zawiesiną, konieczne jest delikatne wstrząśnięcie buteleczką w celu równomiernego rozprowadzenia substancji aktywnej (krople będące roztworem nie wymagają wstrząśnięcia przed użyciem).

3. Zdjąć korek z buteleczki z kroplami. Odłożyć go boczną powierzchnią na przygotowany wcześniej czysty gazik/ligninę/chusteczkę, tak aby nie dopuścić do ewentualnego zanieczyszczenia korka.

4. Usiąść wygodnie.

• możliwe jest również podawanie kropli na stojąco bądź w pozycji leżącej,
• czasami, zwłaszcza na początku, pomocne może okazać się użycie lustra.

5. Odchylić głowę delikatnie do tyłu.

6. Palcem wskazującym jednej dłoni odciągnąć w dół powiekę dolną, tak aby powstała kieszonka.

7. Spojrzeć w górę, jednocześnie drugą ręką umieścić butelkę pionowo nad okiem, zachowując około 1,5-2 cm odległość między końcówką dozownika a powierzchnią gałki ocznej.

• należy chwytać za butelkę, nigdy za dozownik.

8. Zakropić tylko jedną kroplę.

• prawidłowo krople powinny być podawane w połowie odległości miedzy kącikiem wewnętrznym a zewnętrznym oczu,
• nie należy kropli podawać
• w okolicę kąta wewnętrznego, ponieważ w tym miejscu zlokalizowany jest początek drogi nosowo-łzowej odprowadzającej łzy do jamy nosowej – podawanie leku
• w tę okolicę spowoduje prawie natychmiastowe zasysanie leku do dróg łzowych, co zdecydowanie obniży skuteczność terapii, może również nasilić działania niepożądane leku (jama nosowa posiada bowiem bogate unaczynienie, co powoduje łatwe wchłanianie leku do krążenia ogólnego).

9. Należy pamiętać, by nie dotykać końcówką kroplomierza powiek, rzęs, powierzchni oka, ani żadnych przedmiotów.

• dotykanie dozownika może spowodować zanieczyszczenie, a nawet zakażenie kropli,
• dotykanie powierzchni oka może spowodować uszkodzenie nabłonka rogówki.

10. Po zakropleniu leku zamknąć powieki na ok. 1-2 minuty.

• w ten sposób przedłuża się kontakt leku z powierzchnią oka, jak również zmniejsza się drenaż leku do jamy nosowej,
• nie należy zaciskać oczu – spowoduje to wypłynięcie leku z worka spojówkowego na zewnątrz.

11. Dodatkowo, chcąc jeszcze bardziej zmniejszyć ryzyko ogólnych działań niepożądanych, trzeba delikatnie ucisnąć palcem wskazującym okolicę kanalika nosowo-łzowego, tj. okolicę kąta wewnętrznego oka (tuż przy nosie).

• ma to szczególne znaczenie w przypadku leków silnie działających oraz przy terapii przewlekłej.

12. Do zakraplania drugiego oka przystępuje się po upływie ok. 2 minut, aby uniknąć bezwiednego mrugania powiekami przy zapuszczaniu leku do drugiego oka, co spowodowałoby szybsze usunięcie kropli z worka spojówkowego.

13. Jeżeli pacjent stosuje więcej niż jeden rodzaj kropli do jednego oka, powinien zachować 5-10 minutowy odstęp między kolejnymi zakropleniami.

• krótsza przerwa spowoduje wzajemne wypłukiwanie się leków, a w efekcie zdecydowanie obniży ich skuteczność.

14. Po zakończeniu zakraplania zakręcić szczelnie buteleczkę i odłożyć ją w odpowiednie miejsce.

15. Na zakończenie dokładnie umyć ręce, aby usunąć ewentualne resztki leku z ich powierzchni.

Podsumowanie

W przypadku kłopotów z samodzielnym podawaniem leków, należy poprosić o pomoc inną osobę. Należy upewnić się jednak, że przestrzega ona wszystkich powyższych zasad.