Badanie krwi i moczu – jak czytać wyniki

Badanie krwi

Morfologia to podstawowe badanie krwi. Obejmuje analizę ilościową i jakościową elementów morfotycznych krwi, czyli erytrocytów, leukocytów i płytek krwi.

RBC: wskaźnik określający ilość erytrocytów (krwinek czerwonych). Norma wynosi 3,9-5,6 M/μl (4,2-5,4 mln/mm3) dla kobiet, oraz 4,5-6,5 M/μl (4,7-6,1 mln/mm3) dla mężczyzn. Zmniejszenie wartości tego wskaźnika poniżej normy może świadczyć o anemii z powodu utraty krwi lub z powodu niedoboru żelaza, vit. B12 lub kwasu foliowego.
HEMATOKRYT (HCT) : stosunek miedzy objętością erytrocytów a objętością całej krwi (%); norma u kobiet wynosi 37-47%, a u mężczyzn 42-51%. Spadek wartości hematokrytu sugeruje anemię, natomiast wzrost mówi o nadkrwistości.
HEMOGLOBINA (HB, HGB, Hgb) : jest to białko odpowiedzialne za przenoszenie tlenu przez krew. Norma dla kobiet 12-16g/100ml (6,8-9,3 mmol/l), dla mężczyzn 14-18g/100ml (7,4-10,5mmol/l). Obniżony wynik otrzymuje się przy anemii.
Obok powyższych parametrów, dla dokładniejszej oceny krwinek czerwonych wyznacza się jeszcze:
MCV: wskaźnik średniej objętości krwi czerwonej; norma 70-110fl
MCH: wskaźnik średniej masy hemoglobiny w krwince czerwonej; norma 27-35pg/krwinkę
MCHC: wskaźnik średniego stężenia hemoglobiny w objętości krwinek czerwonych; norma 33-37g/dl Wartości tych trzech wskaźników pomagają ustalić, co jest przyczyną niedokrwistości. Wartość MCV mniejsza od 70fl wskazuje, że mamy do czynienia z niedokrwistością ze względu na niedobór żelaza, natomiast, jeśli jest większa od 110fl to przyczyną niedokrwistości jest niedobór vit. B12 lub kwasu foliowego.
WBC: wskaźnik określający ilość leukocytów (krwinek białych). Norma wynosi od 4500 do 10000 w mm3. Podwyższony poziom (leukocytoza) to sygnał, że w organizmie jest infekcja, miejscowy lub uogólniony stan zapalny. Może też świadczyć o grzybicy lub zatruciu. Nieznacznie może być podwyższony u kobiet w ciąży i tuż po porodzie i wtedy nie jest powodem do niepokoju. Również stres i duży wysiłek fizyczny powodują podwyższenie WBC. Obniżony poziom białych krwinek (leukopenia) występuje rzadziej i może być wynikiem: uszkodzenia szpiku (przez chorobę, chemioterapię, po naświetlaniach, po stosowaniu niektórych leków), zakażenia durem brzusznym, zakażeń wirusowych.
W ramach analizy białych krwinek, bada się:
Neutrofile, czyli granulocyty obojętnochłonne (NEUT) – norma 1,5-7,4 ×109/l
Eozynofile, czyli granulocyty kwasochłonne (EOS, EO) – norma 0,02- 0,67 ×109/l
Bazofile, czyli granulocyty zasadochłonne (BASO) – norma 0-0,13×109/l.
Limfocyty B – norma 0,06-0,66×109/l.
Limfocyty T – norma 0,77-2,68×109/l. Liczba limfocytów wzrasta w chłoniakach, białaczce, nadczynności tarczycy, chorobach zakaźnych. Maleje w przypadku AIDS i innych zakażeń wirusowych. Należy pamiętać, że u dzieci do 4 roku życia limfocytów jest więcej niż u dorosłego człowieka.
Komórki NK (natural killers) – norma 0,20 – 0,40 x 109/l
Monocyty – norma 0,21 – 0,92 x 109/l Podwyższenie poziomu monocytów następuje w chorobach zakaźnych, przewlekłych zakażeniach bakteryjnych, przy stosowaniu glikokortykosteroidów i po urazach chirurgicznych.
Płytki krwi (trombocyty) : komórki odpowiedzialne za krzepniecie krwi. Norma to 140tys.- 450tys./mm sześć. Przy obniżonej wartości mamy do czynienia z małopłytkowością (trombocytopenią), która może być związana z wadami wrodzonymi tj. hipoplazją szpiku, wrodzonym brakiem trombopoetyny, a także z uszkodzeniem szpiku, białaczką, rozległymi przerzutami nowotworowymi do szpiku oraz infekcjami wirusowymi. Poza liczbą płytek krwi można określić aktywność czynników płytkowych, zdolność adhezji i agregacji płytek.
W celu sprawdzenia, czy w organizmie toczy się stan zapalny, wyznacza się OB, czyli odczyn Biernackiego, opad. Jest to miara szybkości opadania krwinek czerwonych w osoczu w czasie jednej godziny. Wzrost tego parametru daje jedynie sygnał, że jest stan zapalny. Zawsze podwyższone wartości są u osób z chorobą reumatyczną, po zawale i w białaczkach. Normą dla kobiet jest 6-11 mm po godzinie (po 50. roku życia za normę przyjmuje się 30 mm), natomiast dla mężczyzn 3-8mm (po 50. roku życia do 20mm). Wartości podwyższone fizjologicznie są podczas ciąży i tuż po porodzie. Wartości obniżone występują niezwykle rzadko.
W osoczu krwi można zbadać:
*stężenie elektrolitów: chlorki (Cl-): 102-110 mmol/l (mEq/l), potas (K+): 3,6-5,5 mmol/l (mEq/l), sód (Na+): 135-145 mmol/l (mEg/l).
*stężenie glukozy: w badaniu wykonanym na czczo stężenie glukozy powinno wynosić 60-99 mg/ dl, wartości 100-125 mg/dl to nieprawidłowa glikemia na czczo (należy wykonać próbę obciążeniową, czyli zbadać stężenie glukozy we krwi dwie godziny po przyjęciu 75g glukozy), wartość powyżej 126 mg/dl na czczo w dwóch badaniach oznacza cukrzycę. W badaniu obciążeniowym natomiast za prawidłowe stężenie przyjmuje się wartości poniżej 140mg/dl; powyżej 140 mg/l, ale poniżej 199mg/dl to nieprawidłowa tolerancja glukozy, a powyżej 200mg/dl to cukrzyca. Wartość stężenia glukozy we krwi powyżej 200 mg/dl, zbadanego o dowolnej porze dnia (czyli tzw. glikemia przygodna) zawsze świadczy o cukrzycy.
*stężenie cholesterolu całkowitego i w poszczególnych frakcjach,
*stężenie trójglicerydów,
*Cholesterol: norma 130-200 mg%, wartości graniczne (wymagają powtórzenia badania) 200-250 mg%, nieprawidłowe, jeśli są wyższe od 250 mg %,
*HDL: norma 35-70 mg%, wartości wyższe nie są wartościami nieprawidłowymi, gdyż jest to tzw. „dobry cholesterol”
*LDL: jest prawidłowy, jeśli jest poniżej 135mg%, wartości graniczne to 135-155mg%, natomiast powyżej 150mg% to wartości nieprawidłowe
*Trójglicerydy: norma 70-140 mg%

Badanie moczu

Wykonuje się je przy podejrzeniu choroby nerek, dróg moczowych, w chorobach wątroby (przy diagnostyce żółtaczki) oraz osób z cukrzycą. Bada się:

Ciężar moczu: norma to 1,016-1,022 kg/l. Ciężar moczu będzie podwyższony, gdy wraz z nim będą wydalane białka lub glukoza. Za mały ciężar może świadczyć o zaburzeniach w zagęszczaniu moczu, co może sugerować niewydolność nerek.
Barwa moczu: jest uzależniona od diety, od leków, jakie przyjmujemy (wit. B zabarwiają na intensywnie żółty kolor), od nawodnienia organizmu (mocz jaśniejszy), od odwodnienia (mocz pomarańczowo-brązowy) oraz od obecności krwi w moczu (zabarwienie od różowego do czerwonego)
Przejrzystość: mętny mocz pojawia się w ropnych zapaleniach dróg moczowych oraz w kamicy.
Odczyn: prawidłowy odczyn moczu jest lekko kwaśny (pH=5,5). Jednak w zależności od diety mogą pojawić się lekkie odchylenia. Dieta mięsna, wysokobiałkowa zakwasza mocz natomiast dieta warzywna podnosi wartość pH. Odczyn zasadowy to skutek obecności dużej ilości bakterii w drogach moczowych.
W badaniu moczu można też wyznaczyć zawartość białka. Jeśli pojawia się w moczu to może świadczyć o chorobie nerek, ewentualnie jest wynikiem domieszki krwi. Poza tym w moczu bada się zawartość glukozy, ciał ketonowych (w przypadku cukrzycy), bilirubiny (jej obecność świadczy o chorobach wątroby i dróg żółciowych), urobilinogenu (w żółtaczce hemolitycznej, wirusowym zapaleniu wątroby). W badaniu osadu moczu możemy sprawdzić występowanie krwinek białych, erytrocytów i obecność kryształków kwasu moczowego, szczawianu wapnia.