Higiena narządu wzroku w czasie epidemii

Objawy okulistyczne, w przebiegu zakażenia SARS-CoV-2 wynikają z obecności wirusa w filmie łzowym i wydzielinie worka spojówkowego. Do tej pory opisano jedynie przypadki zapalenia spojówek, zaczerwienienia i obrzęku spojówki wywołane przez tego wirusa. Z dostępnych doniesień wynika, że transmisja wirusa przez łzy, chociaż nie można jej wykluczyć, jest niska. Natomiast należy bezwzględnie pamiętać, że błona śluzowa oka może potencjalnie stanowić wrota zakażenia, dlatego należy unikać dotykania oczu. Osobom ze skłonnością do suchego oka zaleca się stosowanie kropli typu sztuczne łzy w celu nawilżania powierzchni oka, by zapobiec występowaniu dolegliwości, które skłaniają do pocierania oczu. Podczas stosowania kropli bezwzględnie należy przestrzegać zasad higieny, takich jak mycie rąk, niedotykanie końcówką buteleczki worka spojówkowego, nieużywanie kropli innej osoby. Obecnie zaleca się zrezygnowanie z soczewek kontaktowych na rzecz okularów, które dodatkowo stanowią barierę przed niekontrolowanym dotykaniem oczu.

Wiele tygodni izolacji istotnie zmieniło naszą codzienną aktywność, nawyki i zwyczaje. W związku z dłuższym czasem przebywania w domu trudno uniknąć kilkugodzinnego wpatrywania się w ekrany urządzeń cyfrowych. Wiele danych statystycznych pokazuje, że ilość spędzanego czasu przed ekranami komputera, smartfona czy telewizora znacznie wzrosła w czasie przymusowej izolacji zarówno u dzieci jak i dorosłych. Z drugiej strony wiele publikacji pokazuje, że długi czas spędzany przed ekranem urządzeń cyfrowych może negatywnie oddziaływać na zdrowie w tym na narząd wzroku. Cyfrowe zmęczenie oczu lub syndrom widzenia komputerowego objawia się uczuciem dyskomfortu i okresowymi zaburzeniami widzenia pod postacią zamazywania obrazu, utratą ostrości oraz objawami suchego oka. Objawom tym może towarzyszyć dodatkowo ból głowy i karku, ogólne rozdrażnienie, trudności z koncentracją i zasypianiem. Osoby spędzające wiele godzin przed ekranem na przykład komputera wykazują objawy podobne do zespołu suchego oka, takie jak dyskomfort, pieczenie, uczucie ciała obcego lub/i piasku pod powiekami, zamazywanie obrazu, zaczerwienienie oczu.

Zespół suchego oka w tym wypadku jest związany z niedostatecznym nawilżeniem i wysychaniem filmu łzowego na powierzchni gałki ocznej z powodu zmniejszenia częstości mrugania podczas skupienia wzroku na monitorze. Łzy odgrywają niezmiernie istotną rolę w widzeniu, dzięki nim rogówka jest przezroczysta i zachowuje swoje właściwości optyczne. Człowiek mruga średnio ok. 20 razy na minutę, jednak podczas wpatrywania się w ekrany cyfrowe mrugamy rzadziej, co może prowadzić do wyżej opisanych dolegliwości. Oko wpatrzone w monitor robi się suche i aby temu zapobiec, warto regularnie nawilżać oczy kroplami. Te bez konserwantów mogą być stosowane długotrwale. W zaistniałej sytuacji epidemiologicznej ma to jeszcze większe znaczenie, ponieważ sztuczne łzy nie tylko złagodzą objawy dyskomfortu, ale zmniejszą częstotliwość dotykania i pocierania oka.

Innym czynnikiem, który negatywnie oddziałuje na wzrok, jest niebieskie światło, które emitują ekrany urządzeń cyfrowych. Według literatury największe negatywne zmiany w siatkówce prowadzące do uszkodzenia komórek siatkówki w szczególności fotoreceptorów wywołuje długość fali od 415-455 nm. Badania pokazują, że długotrwała ekspozycja na światło niebieskie może prowadzić do degeneracji siatkówki, prowokować zwyrodnienia plamki żółtej i prowadzić do trwałego obniżenia ostrości widzenia. Wydaje się zatem zasadnym włączenie funkcji filtra niebieskiego podczas korzystania z ekranów urządzeń cyfrowych.

W grupie ryzyka wystąpienia syndromu zmęczenia komputerowego są więc przede wszystkim osoby pracujące wiele godzin z komputerem. W zaistniałej sytuacji e-learningu niestety wiele godzin przed ekranami cyfrowymi spędzają dzieci i młodzież, które są najbardziej narażone na negatywny wpływ światła niebieskiego. Zaleca się zatem ograniczyć do niezbędnego minimum ich aktywność przy ekranach urządzeń cyfrowych poza nauczaniem online. Warto także wprowadzić i utrwalić codzienne nawyki, takie jak robienie sobie choć na chwilę przerw od urządzeń cyfrowych. Zaleca się przerwy co pół godziny i patrzenie na przedmiot oddalony o minimum sześć metrów przez 20-30 sekund, lub przerwy co godzinę po 5 minut i patrzenie w dal. Należy zwrócić uwagę na ustawienie monitora, który powinien znajdować się na linii oczu w odległości około 50-70 cm najlepiej tyłem do źródła światła oraz właściwą postawę ciała przyjmowaną podczas wielogodzinnej pracy przed ekranem komputerowym.

W zaistniałej sytuacji epidemiologicznej wydaje się również, że stosowanie kropli nawilżających jest podwójnie uzasadnione – z jednej strony łagodzą objawy dyskomfortu oczu, z drugiej zmniejszają częstotliwość dotykania i pocierania oka.