Ekwiwalent za zaległy urlop wypoczynkowy

„Czy pracownik ma szansę otrzymać ekwiwalent za zaległy urlop wypoczynkowy z kolejnych trzech lat wstecz, który nie był wypłacany ze strony spółki, z uwagi na jej złą kondycję finansową?”

Zgodnie z art. 171 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy^[1] w przypadku niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w części z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi przysługuje ekwiwalent pieniężny. Pracownik nabywa prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop w dacie rozwiązania stosunku pracy. W tym dniu roszczenie pracownika staje się wymagalne^[2]. W tym też dniu rozpoczyna się bieg okresu przedawnienia roszczenia o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane w naturze, a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe^[3].

Wygaśnięcie lub rozwiązanie stosunku pracy są obecnie jedynymi przesłankami powstania prawa do ekwiwalentu. Urlopem niewykorzystanym, za który przysługuje ekwiwalent pieniężny, jest zarówno urlop bieżący, jak i urlopy zaległe. Oznacza to, że spółka, niezależnie od jej sytuacji finansowej, nie mogła „zamienić” urlopu wypoczynkowego na ekwiwalent w okresie trwania zatrudnienia. Nie spełniony został bowiem podstawowy warunek, jakim jest wygaśnięcie lub rozwiązanie stosunku pracy. Spółka powinna przede wszystkim udzielać pracownikowi urlopu wypoczynkowego. Prawo do urlopu wypoczynkowego jest prawem niezbywalnym i pracodawca powinien udzielać tego urlopu, w przeciwnym razie naraża się na popełnienie wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Zgodnie z art. 282 § 1 k.p. kto wbrew obowiązkowi nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Roszczenie o ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop przedawnia się z upływem 3 lat od dnia jego wymagalności^[4], którym w tym przypadku jest dzień ustania zatrudnienia. Jeżeli do tego dnia roszczenie o udzielenie urlopu w naturze nie uległo przedawnieniu, to przez 3 lata od dnia ustania zatrudnienia będzie można dochodzić roszczenia o ekwiwalent pieniężny za ten urlop.

Rozliczając niewykorzystany urlop z ostatnich trzech lat ekwiwalentem (po ustaniu zatrudnienia w spółce) warto wiedzieć, że rozpoczęcie biegu ww. terminu następuje bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje (art. 161 k.p.), bądź najpóźniej z końcem pierwszego kwartału roku następnego, jeżeli urlop został przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy (art. 168 k.p.)^[5].