Opieka farmaceutyczna
Borelioza w praktyce farmaceutycznej – jak pomóc pacjentowi ukłutemu przez kleszcza?
5 minut
dr n. med. Paweł Rajewski
specjalista chorób wewnętrznych, chorób zakaźnych, hepatolog Wojewódzki Szpital Obserwacyjno Zakaźny im. Tadeusza Browicza w Bydgoszczy
Rezerwuarem krętków są zwierzęta wolno żyjące, głównie małe gryzonie. Człowiek zakaża się przypadkowo, przez ukłucie przez kleszcza – przez jego ślinę lub wymiociny.
Rozpoznanie
Najbardziej charakterystycznym, wczesnym objawem boreliozy występującym u ponad 50% chorych jest rumień wędrujący, którego obecność pozwala na rozpoznanie choroby bez potwierdzania badaniami immunoenzymatycznymi. Przeciwciała specyficzne dla boreliozy pojawiają się w surowicy krwi po 2-4 tygodniach od ukłucia przez zakażonego kleszcza i włączeniu leczenia – antybiotyku. W pozostałych przypadkach rozpoznanie wymaga potwierdzenia wykrycia w surowicy krwi przeciwciał Borrelia w klasie IgM lub IgG metodą ELISA – poprzez test przesiewowy oraz wykonanie testu potwierdzenia metodą western blot (RecomBlot) w przypadku dodatniego testu przesiewowego.
Objawy
Rumień wędrujący (patrz: zdjęcie powyżej) to najbardziej charakterystyczny objaw boreliozy. Początkowo ma zazwyczaj charakter plamki lub grudki z centralnym przejaśnieniem, która szybko się powiększa, osiągając średnicę powyżej 5 cm (nawet do 30 cm!). Pojawia się z reguły po 1 do 3 tygodni od ukąszenia, ale może wystąpić nawet po 3 miesiącach od ukąszenia. Wystąpić mogą również rumienie wędrujące mnogie, w różnych miejscach ciała, co świadczy zazwyczaj o rozsiewie zakażenia.
Ważne! Jeśli rumień pojawi się wcześniej, tj. po kilku lub kilkunastu godzinach, to zazwyczaj nie jest to rumień wędrujący.
Są to wówczas zmiany odczynowe, alergiczne lub z podrażnienia, które wystąpiły po niewłaściwym – mechanicznym usunięciu, niezakażonego kleszcza lub innego owada. Rumień wędrujący nie boli, nie swędzi, nie towarzyszy mu obrzęk czy też wzmożone ucieplenie. Rumień wędrujący zanika zwykle po kilku dniach od rozpoczęcia prawidłowego leczenia. Nieleczony może utrzymywać się nawet kilka miesięcy.
Inne objawy boreliozy mogą pojawić się bardzo późno od momentu ukąszenia, zwłaszcza jeśli wystąpił rumień wędrujący, który albo nie był leczony, albo był leczony, ale w sposób niewłaściwy lub zbyt krótko.