Zalecenia dietetyczne dla pacjentów cierpiących z powodu wzdęć

Coraz więcej dowodów naukowych przekonuje o skuteczności diety z niską zawartością FODMAP (ang. low Fermentable, Oligo-, Di-, Mono-saccharides And Polyols, L-FODMAP) w terapii wymienionych dolegliwości manifestujących się uporczywym uczuciem wzdęcia. Określenie FODMAP obejmuje oporne na trawienie węglowodany (np. fruktoza, laktoza, fruktany, galaktooligosacharydy i alkohole polihydroksylowe, w tym sorbitol, mannitol, ksylitol) o niskim stopniu wchłaniania w przewodzie pokarmowym, które ulegają szybkiej fermentacji w jelitach i przyczyniają się do wywołania nieprzyjemnych objawów ze strony przewodu pokarmowego. Znaczną ilością FODMAP charakteryzują się m.in. rośliny strączkowe, mleko krowie, cebula, czosnek, brokuły, kalafior, szparagi, karczochy, brukselka, kapusta, por, buraki ćwikłowe, jabłko, gruszka, mango, suszone śliwki, żyto, pszenica, miód, syrop glukozowo-fruktozowy. Akumulacja FODMAP w jelicie powoduje wzrost ciśnienia osmotycznego, przemieszczanie się wody do światła jelita, wzrost objętości płynnej treści jelita, rozciąganie ściany jelita i dolegliwości żołądkowo jelitowe. Dodatkowo FODMAP ulegają szybkiej fermentacji przez bakterie jelitowe, co przyczynia się do nadmiernej produkcji gazów w świetle jelita oraz wzdęć. Z kolei niską zawartością FODMAP charakteryzują m.in. mięso, ryby, marchew, pomidory, ogórki, sałata, dynia, owoce jagodowe, banany, komosa ryżowa.

Dietę FODMAP wprowadza się w dwóch etapach. W pierwszym etapie trwającym ok. 2-6 tygodni z diety chorego eliminuje się wszystkie produkty zawierające FODMAP. Po tym czasie dietę chorego rozszerza się wprowadzając do niej stopniowo (przez okres 8-12 tygodni) umiarkowane ilości FODMAP. Ekspozycja na określony produkt z FODMAP powinna trwać ok. 3 dni, a chory w tym czasie zapisuje wszystkie symptomy ze strony układu pokarmowego związane ze spożywaniem produktów zawierających FODMAP. Zabieg ten pozwala ustalić indywidulaną tolerancję chorego na produkty zawierające FODMAP.

Metaanaliza podsumowująca 10 randomizowanych badań klinicznych potwierdza złagodzenie objawów klinicznych związanych z IBS (uczucie wzdęcia, odbijanie, biegunki) u większości badanych osób (58-86% pacjentów) po zastosowaniu diety z niską zawartością FODMAP. Jednak podkreśla się również, że wyniki uzyskanych badań mogą być mniej wiarygodne z uwagi na brak odpowiednio dobranej grupy kontrolnej. Ponadto istnieją również doniesienia mówiące o tym, że długotrwałe stosowanie diety z niską zawartością FODMAP może nieść ze sobą również negatywny wpływ na mikrobiotę jelitową czy motorykę jelit. Jest to związane z tym, że produkty zawierające galaktooligosacharydy, fruktooligosacharydy i inulinę (eliminowane z diety FODMAP) wykazują właściwości prebiotyczne i promują wzrost korzystnej dla zdrowia mikrobioty. Ponadto podczas stosowania diety L-FODMAP (zwłaszcza nieumiejętnego postępowania z zaleceniami dietetycznymi) dochodzi do wyeliminowania z diety wielu istotnych dla prawidłowego funkcjonowania ustroju produktów, w wyniku czego w dłuższej perspektywie mogą pojawić się niedobory wapnia, błonnika pokarmowego, żelaza, witamin z grupy B i witaminy D. Dlatego ograniczenia dietetyczne powinny być konsultowane z dietetykiem, tak aby dieta zbudowana na bazie produktów o niskiej zawartości FODMAP była odpowiednio zbilansowana i dostarczała wszystkich składników odżywczych zgodnie z zapotrzebowaniem pacjenta.

Piśmiennictwo:
1. Catassi G, Lionetti E, Gatti S, Catassi C. The Low FODMAP Diet: Many Question Marks for a Catchy Acronym. Nutrients. 2017 Mar 16;9(3). pii: E292. doi: 10.3390/nu9030292.
2. Staudacher HM, Whelan K. The low FODMAP diet: recent advances in understanding its mechanisms and efficacy in IBS. Gut. sierpień 2017;66(8):1517-27.
3. Hill P, Muir JG, Gibson PR. Controversies and Recent Developments of the Low-FODMAP Diet. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2017 Jan;13(1):36-45.
4. Pawlak K., Rudzik R., Lewiński M., Majcher S., Słuczanowska-Głąbowska S. Dieta L- FODMAP w leczeniu zespołu jelita drażliwego. BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – L, 2017, 2, str. 179-183
5. https://www.monashfodmap.com/
6. Gulbicka P., Grzymisławski M. Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie. Piel. Zdr. Publ. 2016, 6, 1, 69-76.
7. Słomka M., Małecka-Panas E. Wzdęcia i odbijania. Pediatr Med Rodz 2011, 7 (1), p. 30-34
8. Jarocka-Cyrta E., Przybyłowicz K.E., Nosek H. Rola FODMAP w zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego Część 1. Nietolerancja FODMAP. Patomechanizmy i obraz kliniczny. Standardy medyczne/Pediatria, 2015, T. 12, 80-86.
9. Mulak A., Smereka A., Paradowski L. Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV. Gastroenterologia Kliniczna 2016, 8 (2). 52-61.

Strony: 1 2