Wpływ ekranów urządzeń cyfrowych na narząd wzroku

Długi czas spędzany przed ekranem urządzeń cyfrowych może negatywnie oddziaływać na zdrowie w tym na narząd wzroku. Cyfrowe zmęczenie oczu charakteryzuje się uczuciem dyskomfortu i okresowymi zaburzeniami widzenia pod postacią zamazywania obrazu, utraty ostrości, oraz objawami suchego oka. Dodatkowo objawom tym może towarzyszyć ból głowy, karku, szyi, trudności w koncentracji, ogólne rozdrażnienie, trudności z zasypianiem.

Ekrany urządzeń elektronicznych a narząd wzroku 

Dzisiejszy świat trudno wyobrazić sobie bez urządzeń elektronicznych, takich jak komputer czy smartfon. Zrewolucjonizowały i zmieniły one nasze życie do tego stopnia, że obecnie trudno uniknąć kilkugodzinnego wpatrywania się w urządzenia cyfrowe, zwłaszcza u osób, które używają ich w pracy. Dodatkowo z urządzeń elektronicznych korzystamy nie tylko w pracy, ale coraz więcej czasu przed ekranami spędzamy także w czasie wolnym, korzystając ze smartfona, oglądając film czy czytając książkę na czytniku. Wiele badań oraz danych statystycznych ostatnich lat pokazuje, że ilość spędzanego czasu przed ekranami jest bardzo duża i wynosi średnio ok. 10 godzin dziennie i ciągle rośnie, zwłaszcza u dzieci i młodzieży.

Dolegliwości

Do cyfrowego zmęczenia oczu prowadzi wiele czynników. Osoby spędzające wiele godzin przed ekranem na przykład komputera niezależnie od wieku podają objawy podobne do zespołu suchego oka, a mianowicie niewyraźne widzenie, zwiększona wrażliwość na światło, pieczenie i swędzenie oczu, zaczerwienienie gałki ocznej, wrażenie piasku pod powiekami oraz kłucie w oku, wreszcie ból oka. Suche oko w tym wypadku jest związane z nadmiernym parowaniem filmu łzowego z powierzchni oka z powodu zmniejszenia częstości mrugania podczas skupienia wzroku na monitorze. Dochodzi wówczas do wysychania filmu łzowego na powierzchni oka.

Dzięki filmowi łzowemu rogówka jest nawilżona, gładka, przezroczysta i zachowuje swoje właściwości optyczne. Przy wpatrywaniu się w ekrany cyfrowe, zamiast mrugać średnio 20 razy na minutę, mrugamy rzadziej i może to prowadzić do uczucia dyskomfortu, pieczenia, wrażenia piasku pod powiekami, z czasem dochodzi do tego zamazywanie obrazu oraz zaczerwienienie.

Sztuczne źródło światła

Kolejnym bardzo ważnym czynnikiem, który negatywnie wpływa na wzrok, jest oddziaływanie światła emitowanego przez monitory, a dokładnie tej części widma światła, które znajduje się pomiędzy promieniami UV a światłem widzialnym o długości fali od 415-455 nm. Głównym jego źródłem w przyrodzie jest słońce. Światło słoneczne jest oczywiście niezbędne dla naszego życia również w aspekcie zdrowia – między innymi umożliwia nam widzenie, odgrywa ważną rolę w regulacji naszego cyklu dobowego, wpływa na senność lub pobudzenie, samopoczucie i ma duży wpływ na naszą równowagę hormonalną. Jednak obecnie w naszym życiu istnieje wiele dodatkowych sztucznych źródeł, które emitują duże ilości światła i w nadmiarze mogą mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie, zakłócając nasze dobowe rytmy.

Dość często spotykane obecnie u pacjentów są problemy ze snem, takie jak trudności w zasypianiu czy zaburzenia snu. Spowodowane jest to tym, że emitowane przez ekrany światło hamuje wydzielanie melatoniny, czyli tzw. hormonu ciemności, który pełni istotną funkcję w zasypianiu. Prowadzi to do przewlekłego zmęczenia i obniżenia wydajności w ciągu dnia.

Światło emitowane przez ekrany wpływa negatywnie na oczy poprzez oddziaływanie na procesy metaboliczne zachodzące w siatkówce, prowadząc do uszkodzenia komórek siatkówki w szczególności fotoreceptorów i nabłonka barwnikowego. Badania pokazują, że długotrwała ekspozycja na takie światło może wywoływać stres oksydacyjny i tworzenie się wolnych rodników, co w konsekwencji prowadzi do degeneracji siatkówki i może wywołać zwyrodnienia plamki żółtej i trwałe obniżenie ostrości widzenia. Młodzież i dzieci są bardziej narażone na negatywny wpływ światła emitowanego przez ekrany, ponieważ w ich siatkówce nie wykształciła się jeszcze naturalna ochrona przed jego fotochemicznym działaniem. Mając to na uwadze szczególnie w przypadku dzieci wskazane jest ograniczenie czasu spędzanego przed ekranem do niezbędnego minimum na rzecz czasu spędzanego aktywnie na powietrzu.

Jak sobie radzić?

Zbyt długa i powtarzalna ekspozycja światła ekranów cyfrowych nie jest obojętna dla naszego wzroku i zdrowia, zwłaszcza dzieci i młodzieży. W dzisiejszych czasach odcięcie się zupełnie od urządzeń cyfrowych, jest praktycznie niemożliwe. Z uwagi jednak na potwierdzony badaniami negatywny wpływ na oczy warto wprowadzić i utrwalić codzienne nawyki, które przyniosą długofalowe korzystne efekty. Najprostszym sposobem jest robienie sobie choć na chwilę przerw od urządzeń cyfrowych. Zaleca się przerwy co pół godziny i patrzenie na przedmiot oddalony o minimum sześć metrów przez 20-30 sekund lub przerwy co godzinę po 5 minut i patrzenie w dal. Oko wpatrzone w monitor rzadziej mruga, przez co robi się suche. Aby temu zapobiec, warto regularnie nawilżać oczy.

Krople nawilżające bez konserwantów mogą być stosowane długotrwale. Ważne jest również ustawienie monitora, który powinien znajdować się na linii oczu w odległości średnio 50-70 cm, oraz właściwa postawa przyjmowana podczas wielogodzinnej pracy przed monitorem. Wskazane jest zastosowanie w urządzeniach elektronicznych odpowiednich filtrów ocieplających barwę światła emitowanego przez ekran ograniczając tym ekspozycję na negatywnie działające widmo światła. Można zakładać dodatkowo specjalne okulary z powłoką pochłaniającą szkodliwe promienie.

Podsumowując, zbyt długa i powtarzalna ekspozycja na światła ekranów cyfrowych nie jest obojętna dla naszego wzroku i zdrowia, jednak nie jesteśmy w stanie w dzisiejszym świecie całkowicie jej uniknąć, dlatego warto wprowadzić powyższe nawyki do naszej codzienności.