Suplementacja witaminy D3 u dzieci i młodzieży

Badania prowadzone w ciągu ostatnich lat wskazują na wiele korzyści związanych z dostarczaniem organizmowi witaminy D3, czyli jej korzystne, wszechstronne działanie. Ma ona znaczenie zarówno w profilaktyce, jak i leczeniu niektórych chorób, np. krzywicy czy osteomalacji.

Rola witaminy D3 w organizmie

Witamina D wpływa na prawidłowy rozwój kośćca od życia płodowego do okresu zakończenia wzrastania szkieletu, a niedobór witaminy D prowadzi do zaburzeń mineralizacji kości, m.in. krzywicy i deformacji kości, zaburzeń wzrastania u dzieci. Niektóre badania wskazują, że aż 75% niemowląt i 94% dzieci po 1. roku życia otrzymuje lub przyswaja niewystarczającą ilość witaminy D wraz z dietą. Na polepszenie przyswajania tej witaminy z pokarmu wpływa jednoczesna prawidłowa zawartość wapnia i tłuszczów w diecie.

Synteza skórna witaminy D3

W naturalny sposób organizmie witamina D3 jest wytwarzana w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego UVB. Ze względu na szerokość geograficzną w Polsce synteza skórna może być efektywna w okresie od początku maja do końca września, pomiędzy godziną 10:00 a 15:00, gdy chmury nie przysłaniają słońca, a skóra nie jest ściśle pokryta kremem z filtrem UV. W miesiącach słonecznych u dzieci w wieku 4-10 lat i z jasną karnacją wystarczy 15-30 minutowa ekspozycja na słońce (odsłonięte przedramiona i podudzia nie zabezpieczone kremami z filtrem UV), aby wytworzyła się odpowiednia ilość witaminy D3 z syntezy skórnej. W miesiącach jesienno-zimowych, czyli w okresie od października do marca w Polsce synteza skórna nie jest efektywna.

Ze względu na to, iż zalecenia ekspertów nie rekomendują przebywania na słońcu dzieci od 0 do ukończenia 3. roku życia, w tej grupie wiekowej konieczne może być podawanie witaminy D3 przez cały rok, niezależnie od nasłonecznienia i pory roku. W przypadku wątpliwości lekarz może zadecydować o indywidualnym doborze dawki witaminy D3 po wcześniejszym oznaczeniu jej poziomu we krwi. Warto również zapoznać się z najnowszymi zaleceniami dla Polski*.

Źródła witaminy D3 w pożywieniu

Nawet prawidłowo zbilansowana dieta pokrywa jedynie do 20% dziennego zapotrzebowania na witaminę D. Największe jej ilości znajdziemy w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak: tłuste ryby morskie (łosoś, sardynka, makrela, węgorz), oleje rybie (tran), jaja i w produktach mlecznych. Do prawidłowego przyswajania witaminy D3 niezbędny jest wapń i tłuszcz w składnikach pokarmowych.

Komu grozi niedobór witaminy D?

Prosta odpowiedź brzmi: prawie każdemu z nas. Zdarzają się jednak przypadki osób z prawidłowym poziomem lub nawet z hiperwitaminozą D3 – dla takich osób dodatkowa suplementacja jest niestosowna.

Inne przypadki, w których nie powinno się podawać witaminy D3, to: hiperkalcemia, hiperkalcynuria, kamica nerkowa, zwapnienie nerek, ciężka niewydolność nerek, sarkoidoza. Poza powyższymi przypadkami suplementacja witaminą D3 w ogólnej populacji naszego regionu, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, jest jak najbardziej pożądana.

Zalecane dawki i sposób podania witaminy D3

Zalecane dawki witaminy D są zależne od wieku dziecka. Na rynku dostępne są zarówno suplementy diety zawierające witaminę D3, jak i leki. Sposób podania (krople, pompka, kapsułki twist-off i inne) również nie jest bez znaczenia. Gdy istnieje taka możliwość, warto wybierać witaminę D3 w postaci leku w kroplach dostępnych również bez recepty w aptece (nie suplementu diety), gdyż przechodząc szczegółowe badania tylko lek daje gwarancję jakości i zawartości witaminy D3 w kropli.

Z badań wynika, iż dla opiekunów najwygodniejszą formą podania niemowlęciu i dziecku witaminy D3 są krople. Krople łatwo i precyzyjnie się podaje na łyżkę i prosto do buzi. Podawanie z porcją jedzenia lub mleka może nie doprowadzić do spożycia całej należnej dawki, gdy dziecko odmówi zjedzenia całości posiłku. Krople z witaminą D3 pozwalają na szybkie i precyzyjne dawkowanie, dostosowanie dawki do wieku dziecka. Z dostępnych na rynku aptecznym kropli warto zwrócić uwagę, czy są one zarejestrowane jako lek i czy posiadają wygodny kroplomierz oraz czy nie zawierają sztucznych dodatków i konserwantów.

Witamina D dla niemowląt

W przypadku noworodków donoszonych i niemowląt zaleca się następujące dawki:

• 0-6 miesięcy: 400 IU/dobę od pierwszych dni życia niezależnie od sposobu karmienia
• 6.-12. miesiąca życia: dawka 400-600 IU/dobę, w zależności od dobowej dawki witaminy D dostarczanej z pokarmem.

Witamina D dla dzieci (1-10 lat)

U zdrowych dzieci w wieku 1-3 lat zaleca się dzienną podaż witaminy D3 w dawce 600 IU/dobę przez cały rok, ponieważ według zaleceń nie powinny być one wystawiane na bezpośrednie działanie słońca.

U zdrowych dzieci w wieku 4-10 lat przebywających na słońcu z odkrytymi przedramionami i nogami przez 15-30 minut w godzinach 10:00-15:00, bez stosowania filtrów przeciwsłonecznych synteza skórna powinna być wystarczająca, choć podawanie witaminy D3 jest nadal bezpieczne. W zależności od masy ciała (nadwaga, otyłość) zalecana dawka w tym wieku to 600-1000 IU/dobę.

Dawkowanie witaminy D u młodzieży (11.-18. roku życia)

W przypadku tej grupy wiekowej u młodzieży przebywającej codziennie na słońcu z odkrytymi przedramionami i podudziami przez 30-45 minut w godzinach od 10.00 do 15.00, bez użycia ochrony UV od początku maja do końca października podawanie witaminy D3 nie jest konieczne, choć uważane jest za bezpieczne. Jeśli jednak powyższe warunki nie mogą być spełnione wskazane jest codzienne podawanie 1000-2000 IU/dobę witaminy D3.