Urlop wychowawczy a składki na ZUS

„Pracownica przebywa na urlopie wychowawczym. Pracodawca finansuje jej w całości pakiet opieki medycznej oraz ubezpieczenie grupowe. Czy w związku z tym pracodawca powinien naliczać składki ZUS i podatek od takiego dofinansowania? Czy też podczas okresu urlopu wychowawczego/macierzyńskiego pracodawca jest zwolniony z naliczania składek i podatku za całościowo finansowaną opiekę medyczną i ubezpieczenie grupowe z jego strony?”

Zgodnie z art. 29a ust. 1 ustawy z dnia z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa^[1] (tzw. ustawa zasiłkowa) pracownikowi przez okres wskazany przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy^[2] − jako okres urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego, przysługuje zasiłek macierzyński. Z kolei stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych^[3] (dalej: u.s.u.s.) osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Podstawę wymiaru składek z tego tytułu stanowi kwota zasiłku (art. 18 ust. 6 ww. ustawy). Jako samodzielny tytuł do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, a także ubezpieczenia zdrowotnego należy także traktować urlop wychowawczy (art. 6 ust. 1 pkt 19 u.s.u.s. oraz art. 66 ust. 1 pkt 32 z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych^[4]). Do kwestii naliczania składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za finansowaną przez pracodawcę opiekę medyczną odniósł się ZUS.

W interpretacji indywidualnej z 13 lipca 2017 r.^[5] ZUS wskazał, że „Pobieranie zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego w okresie przebywania na urlopie macierzyńskim, dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim oraz urlopie ojcowskim stanowi podobnie, jak przebywanie na urlopie wychowawczym odrębny tytuł (niż stosunek pracy) do ubezpieczenia emerytalnego i ubezpieczeń rentowych.

Powyższe oznacza, że wartość pakietu medycznego uzyskanego przez pracownika w okresie przebywania przez niego na urlopie macierzyńskim oraz na urlopie wychowawczym nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu stosunku pracy, ponieważ prawo do tych świadczeń nie przysługuje za okres świadczenia pracy tylko z racji przebywania na ww. urlopach”^[6]. Analogicznie ZUS wypowiedział się odnośnie do ubezpieczenia grupowego, stwierdzając, że finansowane przez pracodawcę ubezpieczenie na życie pracownika (w ramach ubezpieczenia grupowego), który przebywa na urlopie wychowawczym, nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne^[7]. Innymi słowy od pakietu medycznego, a także ubezpieczenia grupowego w omawianym przypadku nie nalicza się składek.

Odnosząc się natomiast do kwestii podatkowych w tym zakresie, należy wskazać, że w całości finansowany przez pracodawcę pakiet opieki medycznej (a także ubezpieczenie grupowe), których wartość nie jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa PIT)^[8], stanowią dla pracowników, uprawnionych do ich wykorzystania, nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy. Tego rodzaju świadczenie stanowi przychód, a więc podlega opodatkowaniu.

Należy jednak podkreślić, że obowiązujące przepisy, w tym ustawy o PIT, nie nakładają na pracodawcę obowiązku zapłaty zaliczek na podatek dochodowy należnych od takich świadczeń z własnych środków (gdyż pracownik przebywający na urlopie wychowawczym nie uzyskał w danym miesiącu dochodu w formie pieniężnej), a następnie dochodzenia zwrotu tej zaliczki od pracownika.

Jak wskazał Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 12 września 2017 r.^[9] w przypadku powstania przychodu w postaci nieodpłatnych świadczeń czy też świadczeń częściowo odpłatnych w sytuacji, gdy wnioskodawca jako płatnik oprócz wskazanego świadczenia nie przekazuje dochodu w formie pieniężnej lub też dochód ten został wypłacony przed uzyskaniem świadczenia nieodpłatnego lub częściowo odpłatnego, dochód ten – płatnik zobowiązany jest wykazać w rocznej informacji o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-11) jedynie wartość przychodu, a pracownik jest obowiązany uwzględnić go w rocznym zeznaniu podatkowym składanym do urzędu skarbowego i od sumy uzyskanych w danym roku podatkowym dochodów zapłacić należny podatek. W takiej sytuacji płatnik nie jest zobowiązany do odprowadzenia zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, gdyż nie ma faktycznych możliwości pobrania tej zaliczki.