Stres w pracy farmaceuty – jak sobie z nim radzić?

Czasy, w których wszyscy obecnie funkcjonujemy, są niezwykle trudne i wymagające. To czasy, w których jesteśmy często wystawiani na działanie czynników stresu, z którymi nie mieliśmy styczności nigdy wcześniej. Wystarczy wspomnieć o pandemii, która wywróciła znany nam dotąd świat do góry nogami. Do tego w ostatnich dniach doszedł jeszcze kolejny czynnik generujący stres, a mianowicie wojna w Ukrainie. Wszystko to sprawia, że stres staje się wszechobecny i dotyczy absolutnie każdego.

Jak radzić sobie ze stresem?

Apteka to miejsce szczególne. To tutaj przychodzą pacjenci, szukający wsparcia i pomocy. Nie od dzisiaj wiadomo, że jeśli chcemy wspierać innych, powinniśmy w pierwszym rzędzie zadbać o siebie. To zasada aktualna również w obecnej rzeczywistości.

Od czego zatem zacząć, by skutecznie radzić sobie ze stresem towarzyszącym farmaceucie w codziennej pracy? Polecam przyjrzenie się stresowi bliżej, by lepiej poznać jego istotę, ale również trochę oswoić ten stan.

Warto na początek uświadomić sobie, że:

• stres bywa niezwykle pożyteczny,
• to, w jaki sposób sobie z nim radzimy, zależy w dużej mierze od naszego nastawienia.

Stres pożyteczny? Tak. Ale zacznijmy od początku. Stres jest reakcją biologiczną organizmu na stawiane mu wymagania. Wszyscy doświadczamy trudnych sytuacji, strat, problemów zdrowotnych, konieczności dotrzymywania terminów, trudnych sytuacji z pacjentami itp.

W naszych mózgach mamy zaprogramowaną odpowiedź na stres, która ma nas bronić przed bezpośrednim zagrożeniem fizycznym. Te mechanizmy wykształciły się wskutek tysięcy lat ewolucji. Miały one na celu pomóc naszym przodkom podjąć natychmiastowe działanie fizyczne, co pozwalało im uchronić się przed niebezpieczeństwem lub wygrać w walce o pożywienie.

Dzisiaj wiemy już, że mamy dwa oblicza stresu:

Eustres

Stres pozytywny. To ten rodzaj stresu, który nas mobilizuje, dodaje siły, energii, determinacji do wykonania działania. Dzięki eustresowi jesteśmy w stanie wykrzesać z siebie energię. Reagujemy wówczas instynktownie na określone wydarzenie. Eustres motywuje, skutecznie wspomaga procesy myślowe. Mechanizm ten przyspiesza podejmowanie działania. Jest to bowiem rodzaj „zastrzyku energii”. Jego minus jest taki, że zastrzyk ten jest niestety bardzo krótkotrwały i chwilowy. Sprzyja zdrowej rywalizacji oraz towarzyszy wielu zmianom w życiu. Eustres jest efektywny, ale niestety przez jego „szybkość” w działaniu bywa nieprecyzyjny.

Kiedy farmaceuta może mieć do czynienia z eustresem?

• W momencie zagrożenia życia lub zdrowia – szablonowy przykład, to sytuacja w której widzimy pędzący na nas samochód, a napływająca błyskawicznie adrenalina, emocje powodują w nas reakcję ucieczki, by uniknąć wypadku. To jest de facto walka o przetrwanie.
• W motywacji do pracy – to na przykład mobilizacja przed deadlinami. Eustres mobilizuje nas wówczas do działania.

Podczas pandemii wielu farmaceutów – mimo zagrożenia zdrowia i życia – pracowało z zaangażowaniem, często dłużej niż zwykle. Często słyszałam od pracowników aptek: „Nie wiem, skąd miałam/miałem w sobie tyle siły i energii”.

• Zmiana pracy – każdemu farmaceucie z pewnością nie raz towarzyszył stres przed pierwszym dniem pracy w nowej aptece. Ten dreszczyk emocji lub przez niektórych stres opisywany jako „motyle w brzuchu”, to nic innego jak eustres. To on nas mobilizuje, daje energii do działania, by wypaść jak najlepiej przed nowym pracodawcą i współpracownikami.

Dystres

To rodzaj stresu, który ma negatywny wpływ na funkcjonowanie organizmu. Jest on zupełnym przeciwieństwem eustresu. Wyczerpuje nasze zasoby i ma niekorzystny wpływ na nasze funkcjonowanie. Dystres może być spowodowany traumatycznymi wydarzeniami o długotrwałych skutkach. Powstawanie dystresu wiąże się również z poważnymi wyzwaniami i zagrożeniami. Za występowanie przewlekłego stresu odpowiadają także drobne, codzienne zmartwienia. Warto mieć świadomość, że granica pomiędzy eustresem a dystresem jest bardzo cienka. Ważne jest zatem, by nie bagatelizować sygnałów, które wysyła nam organizm.

Wpływ stresu widoczny może być w:

• sposobie myślenia (wszelkiego rodzaju zniekształcenia w myśleniu),
• zachowaniu (agresja lub wycofanie i apatia),
• zdrowiu (objawy somatyczne, obniżona odporność, problemy ze snem),
• zaburzeniach odżywiania,
• poziomie motywacji do działania.

Farmaceuta w swojej codziennej pracy poddawany jest wielu różnym czynnikom stresu (tzw. stresorom). Ważne jest, by je zdiagnozować i świadomie pracować nad niwelowaniem negatywnego ich działania. Okazuje się, że nasz sposób myślenia na dany temat determinuje jego siłę oddziaływania. Dotyczy to również naszego podejścia do stresu.

Propagatorką takiego sposobu rozumowania jest psycholożka Alia Crum. Mówi ona, iż nastawienie psychiczne to przekonanie, które determinuje nasz sposób myślenia, odczuwania i zachowania. Alia Crum dowodzi, że ludzie, którzy postrzegają stres jako pomocny, rzadziej są przygnębieni. Czerpią więcej satysfakcji z życia niż ci, którzy uznają stres za szkodliwy. Ciekawe jest to, że ludzie odnoszący się negatywnie do stresu częściej usiłują z nim sobie poradzić poprzez unikanie. Zamiast znaleźć przyczynę stresu i próbować sobie z nim poradzić, starają się odwracać od niego uwagę.
Różne sposoby radzenia sobie ze stresem mogą przynosić różne rezultaty. Warto jednak mieć świadomość, jak ważne jest stawianie czoła trudnościom, a nie unikanie ich za wszelką cenę. Gromadzimy dzięki temu zasoby, które będą przydatne do radzenia sobie w ogóle ze stresującymi wyzwaniami życiowymi. Pogłębiamy dzięki temu ufność we własną zdolność podejmowania trudnych decyzji i budujemy wiarę we własne możliwości. Nasze nastawienie psychiczne i przekonanie, że stres jest pomocny, może stać się samospełniającą się przepowiednią.

Jak radzić sobie ze stresem?

Przede wszystkim należy:

• zaakceptować fakt, że sytuacja stresowa zaistniała,
• znaleźć prawdziwe źródło stresu, by zaplanować strategię radzenia sobie z nim,
• myśleć pozytywnie i sytuację stresową wykorzystać jako okazję do rozwoju osobistego.

Każdy z nas jest inny i z pewnością nieco inaczej reaguje na stres. Inne też będą sposoby radzenia sobie w sytuacjach krytycznych. Jest jednak szeroki wachlarz możliwości i z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie. Może być to:

• znalezienie i rozwijanie swojej pasji,
• wysiłek fizyczny (sport, spacery),
• spotkania z najbliższymi,
• grupy wsparcia,
• pomoc specjalisty.